Os prisioneiros, trabajadorxs
- Historia. Desenvolvemento. Das pinturas das covas aos hologramas. O paso do tempo deixa pegadas, e Euskal Herria non é menos. As guerras dos últimos séculos deixaron multitude de pistas, moitas das cales serven para mostrar aos que nos visitan e obter diñeiro: As visitas mineiras de Gallarta e A Arboleda, os canóns que deixou o Sitio de San Sebastián… pero hai outros que non teñen moito que dicir e que non teñen moita fama, e que poucos coñecen. Así, o documental Trabajadoria explícanos como se construíron moitas infraestruturas en Oarsoaldea.
A contorna de Oarsoaldea e Bidasoa-Txingudi é un lugar especial. A existencia das comarcas de Gipuzkoa máis próximas á fronteira influíu notablemente no seu desenvolvemento. O comercio, por exemplo, tivo un gran peso en Irun, polo que é o segundo municipio de Gipuzkoa que máis poboación vive actualmente. Debido á actual crise migratoria, hai un gran número de migrantes que queren viaxar a Francia e a outros países europeos. É outra cidade. Este espazo situado ao leste de San Sebastián tivo unha historia moi especial, sobre todo desde a Guerra de 1936. Fóra de Irun e outros pequenos pobos, era unha zona moi montañosa e “virxe”, pero axiña que como Franco tomou Gipuzkoa deuse conta de que era un lugar estratéxico. Ao tratarse dunha zona fronteiriza, viu que era necesario mellorar as conexións e fortificar as mesmas para facer fronte ao que puidese suceder no futuro. Entre outras cousas, o obxectivo era controlar a chegada de refuxiados tras a guerra.
Para fortificar a fronteira e mellorar as conexións entre Gipuzkoa e Navarra, con todo, necesitábase persoal, e Franco utilizou aos prisioneiros de guerra, prisioneiros de guerra. Así, segundo os cálculos dos historiadores, o ditador puxo a “traballar” a máis de 40.000 anarquistas, socialistas, comunistas e abertzales. As testemuñas denunciaron que as violacións dos dereitos humanos eran continuas e que os batallóns se baseaban na pedagoxía da miseria e o terror. Na primavera de 1937 creouse a Inspección dos Campos de Concentración de Presos, co obxectivo de levar aos reclusos aos campos de traballo e controlar o seu traballo. Con xornadas de vinte horas e continuas malleiras construíronse varias infraestruturas actualmente dispoñibles, como a estrada de Oiartzun a Lesaka ou o túnel de Aritxulegi. Os accidentes de traballo e as enfermidades como o tifus eran constantes e, aínda que se trasladaban ao hospital, volvían funcionar inmediatamente. Ademais dos presos de Euskal Herria, había moitos prisioneiros de Andalucía, Estremadura e Salamanca. Os presos non tiñan nación, o único delito era o de ser antifascista.
A estrada de Jaizkibel, a estrada que vai a Lesaka, os bunkers que están na Pena de Aia… A maioría das veces pasamos coma se pasase algo, pero ás veces vén ben lembrar o sufrimento e o sangue que se derramou sobre ese asfalto.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Pamplona, 1939. No principio do ano, a praza de touros da cidade foi utilizada como campo de concentración polos franquistas. Tivo oficialmente capacidade para 3.000 prisioneiros de guerra, nun momento no que non había fronte en Navarra, polo que os encerrados alí deben ser... [+]
