Oporrak ere gaixotasun?
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude salbu. Horiek ere kolonizatu behar dira gaixotasunen merkatuan!
Izan ere, eguneroko erritmo frenetikoa gelditu izanak “aisialdiaren gaixotasuna” ekar dezake. Horra hor denbora librearen ondoeza, antsietatea, tristura, leisure sickness deiturikoa. Aisialdiaz gozatzeko eta lanetik deskonektatzeko zailtasunak gihar-mina, buruko mina eta sumindura eragiten ditu.
Beraz, horrelakorik ez pairatzeko, plan mordo bat egitera anima gaitezke. Horrek, ordea, beste arrisku bat dakar: “opor-estresa” edo “opor-sindromea” delakoa. Zertan datza? Beldur gara egindako planekin ez ote dugun asmatuko, behar beste ez ote dugun disfrutatuko. Ez al ditugu itxaropen eta espektatiba guztiak lortuko? Horrek ere antsietatea eragiten du eta, are gehiago, lanera arinegi bueltatu behar izatearen beldurra aurreratzen du: “opor osteko” sindromea delakoa. Beste sindrome bat zerumugan!
Horrelakoak irakurri ondoren neure buruari galdetzen diot: zenbateraino baldintzatzen du sindromeen hiztegiak gure bizitza animikoa? Hitzek errealitatea eraikitzen dutelako…
Harrigarria egiten zait ondoeza adierazteko nagusitu zaigun hiztegia: bizitzaren alor guztiak psikiatrizatu eta psikologizatu ditugu? (...) Zergatik ez erabili hiztegi politikoa, etikoa, existentziala edo soziala?
Egoera posible guztietan traumak aurreikusten dira gaur egun. Eta sufrimendua giza bizitzaren parte da (oporrak barne), ados. Baina harrigarria egiten zait ondoeza adierazteko nagusitu zaigun hiztegia: bizitzaren alor guztiak psikiatrizatu eta psikologizatu ditugu? Sufrimenduari seriotasuna kendu gabe, gertatzen zaigunari buruz hitz egiteko hiztegi aproposagoa, sakonagoa eta duinagoa ere egon daiteke. Zergatik ez erabili hiztegi politikoa, etikoa, existentziala edo soziala? Badirelako, era berean, langabezian daudenak edo oporrik gabe eta lan prekarioetan ari direnak, noski. Eta zein da, kasu horietan, haien sindromea? Inbidiaren, pobreziaren edo esplotazioaren sindromeak izendatuko ditugu eta gero horiek baretzeko botikak saldu?
1990ean, adibidez, Mendebaldeko herrialdeetan ohikoa zen depresioa diagnostikatzea, baina Japonian ezezaguna zen oraindik. Haien hizkuntzan utsubyo hitzak malenkonia sakon bati egiten zion erreferentzia: tratamendurik gabeko egoera animiko ez oso ohikoa. Mendebaldeko industria farmakologikoaren ikuspegitik, berriz, 126 milioi biztanleko merkatu potentziala galtzen ari zen: hamabi milioi japoniar deprimituta zeuden haiek jakin gabe! Sentsibilizazio kanpainak martxan jarri ziren, eta kontzeptu berri bat bultzatu: kokoro no kaze edo “katarro psikikoa”. Oso larria izan zitekeen baina, utsubyo-k ez bezala, horrek tratamendu farmakologikoa zeukan. Modu horretan, Mendebaldeko depresioaren eredua Japoniara hedatu zen, modu errentagarri eta arrakastatsuan.
Horregatik, lan garrantzitsua izan daiteke gertatzen zaigun hori izendatzeko erabiltzen dugun hiztegia pentsatzea eta elkarrekin zaintzea. Eta, agian, une batez bada ere, gaixotasun batzuk oporretara bidali genitzake.
Gakoak PDFan
Zuzeneko musika gustatuz gero, ziur azken hamarkadan Eider Iturriagak egindako argazkiren bat ikusi duzula. Bere bi grinak uztartu ditu bermeotarrak: musika eta argazkilaritza. Eszenatoki batean hain azkar pasatzen den une hori harrapatzeko abilezia du, ikuslearen begietan... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Goizegi Hiltzeko
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.
Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]