Ibaiak begirada itzuli zigunekoa
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren natura eta eguzki-izpiak ere. Birziklatutako ontzi soil batzuez egindako kamerekin, hori guztia jaso dezakegu urazaletik, eta hausnarketarako bide ematen duten argazkietan islatu.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zer erantzungo liguke ibaiak gure joan etorriez eta garapenaz galdetuko bagenio? Zer gertatuko litzateke geure burua ibaien begietatik ikusiko bagenu? Galdera horien erantzunera hurbiltzeko asmoz hasi nintzen, duela urte batzuk, birziklatutako ontziekin egindako argazki kamerak ibaiaren ur azalean kokatzen, ibaiaren ikuspuntua horixe izan zitekeelakoan. Ibaia argazkilari lanetan, zibilizazioa zelatatzen.
Ibaia ez da toki bat proiektua –Iñaki Segurolaren esaldia– 2016an abiatu nuen, Cristina-enea Fundazioak Urumea ibaiaren inguruko praktika artistikoak garatzeko deialdia zabaldu zuenean. Etxe ondoan nuen Urumea, mundu zabaleko beste ibaietako urekin lotu dut orduz gero: lehenik Odra (Wroclaw, Polonia) eta Almendares (La Habana, Kuba) ibaiekin; eta uda honetan, Casamance (Ziguinchor, Senegal) eta Rio de la Plata (Buenos Aires, Argentina) izenekoekin.
Batean zein bestean ateratako argazkiak bata bestearen ondoan jarriz gero, zaila da bereizten zein den kasu gehienetan ibaiari izena jarri dion herrialdearen kokalekua. Hasiera batean indibidualki irudi bidez landu diren ibai horiek, orain elkarren ondoan jarrita, ibai bakarra osatzeko joera dute. Horrek pentsaraztera garamatza urrun geratzen zaizkiola ibaiari gizakion gorabeherak, nahiz eta sufritzen dituen.
Ibai horiek elkarri lotuta, lehen aldiz erakutsiko da proiektua abuztu honetan Buenos Aireseko Bienalsur arte garaikideko bienalean, erakusketa formatuan. Hiriari nolabait ibaien begirada itzuli, beste leku askotan bezala, uholdeak medio ibaiak hiriaren azpian lurperatu baitziren. Hiritarrak eta ezkutuan dauden paisai horiek harremanetan jartzeko testuinguru aproposa sortu dezake iruditegi honek: ekarpenak jaso, ibaietara gerturatzeko gonbidapena luzatu, eta ibaien eta herritarren arteko elkarrizketa sustatzea, besteak beste.
Ibaia ez da toki bat dokumentala
Hernaniko Udalak urtero abiatzen duen Sormen Beka baliatuta, Ibaia ez da toki bat: Urumea dokumentala plazaratu genuen 2020an Bira Produkzioakekin elkarlanean, Beñat Iturrioz zuzendari zela.
Dokumentalean, Urumea ibaiaren inguruan egindako lan-prozesua ezagutu daiteke bertatik bertara: nola kokatzen diren ontziekin eraikitako kamerak ibaian, nola errebelatzen diren, ontziekin Urumea ibaia erretratatzeko egin zen lantegia, ibaiari lotutako herritarren lekukotasunak, baita ibai ondoan bizi izan den gure amona Juanita Ugalderen testigantza ere.
Gakoak PDFan
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Ekainak bost ditu gaur; udara atarian gaude eta giroak badaki. 15:00ak dira, sorbeltz saldoa aztoratuta dabil, udara beteko zeruan, kirrinka batean, eltxoak ehizatzen. Azpitik Ibaik erreparatu die sorbeltzei, eta tartean dauden enara azpizuriei; gorde ditu basozain arropak,... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]