Ikastolak Hamaika urte

1976ko martxoaren 14an

Ikastolen elkarteko Joxe Antonio Zalduari elkarrizketa.

Ikastolak Hamaika urte
Joxe Antonio Zaldua mintzo
Atzo jaio zela badirudi ere, 11 urte ondo beteak ditu ikastolak. Nafarroako, Arabako, Bizkaiko, Lapurdiko, Zuberoako eta Nafarroa-Behereko ikastolen zehaztasun haundirik ez dugu kopuru eta dato aldetik, ikastolaz egin den azterketa Gipuzkoetakoera mugatu bait da alabeharrez.
Oraingoz, Gipuzkoako ikastolen berri emango dugu, beraz.
78 ikastola dira Gipuzkoan. 20.000 neska mutikok ikasten dute ikastola hoietan. 650 irakasle ari dira ume hoiek eskolatzen eta hezitzen. 13.000 guraso eta beste 8.000 laguntzaile edo bazkide dira ikastolarekin zerikusia dutenak.
11 urte hauetan ikastolaren barru.an eta Ikastolen Elkartearen barruan sarturik dugu Joxe Antonio Zaldua. lkastolan sortzen parte hartu zuen gizon hau ikastolaren jaiotzaren eta hazieraren lekuko dugu.
Indartzen Eta Haunditzen
Ez genuen hil nahi. Euskaldun iraun nahi genuen. Amets egin genuen: IKASTOLA. Amets bat besterik ez zen. Ez genekien jaio bezain azkar hilko bazen ere. Halere lanari ekin genion, ameslarien ametsez beroturik.
Baina ametsak esnaera txarra du: buruhausteak, beldurra, larria, ikara, denetetik sentitu dugu. Ez da, ordea, amets huts bilakatu. Amets hura hezurmamitu egin da. Amets txorotzat edo txoroen amestzat jo zuten ikastola hark gaurregun errespetoa eta itzala jarri ditu nonahi.
Ostikoka hartzen zen haur txiki hura gaur ez daitekeela ostikoz nolanahi jo ohartu dira. Nork pentsa, hamar urteren burura, ministro batek gurekin horretaz hitzegin nahiko zuela? .
-- Zertxobait zehaztu egidazu lehentxeago aipatu didazuna.
-- 1964-65garren Ikastaroan 520 hagr bakarrik ziren Gipuzkoako ikastoletan 1974-75garren ikastaraan 17.971 haur ziren. Ikastaro berri bakoitzean 2.500 haur gehiago ditugu, beraz. E.G.B. bukatzen ari den neska-mutiko gutxi da, gaurregun, ikastoletan. 382 ikaslek bukatu zuten iaz. Baina hemendik 4-5 urtetara E.G.B. egindako 2.000 inguru aterako dira ikastoletatik Gipuzkoan. 1970garrena arte Eskolaurrean zen haurrik gehiena: geroztik, ordea, E.G.B.sailean da gehiena. 6 urte arteko haurrekin bakarrik ez gara ari, beraz, lanean.
-- Aurrera begira zer espero duzue?
-- Ikastolen Elkarteak eskaturik Siadecok egin azterketan etorkizunaz ere iritzi batzuk ematen dira. 1980garren urtera arte zer martxa eramango duen aztertzen da. Onerako aldaketarik balitz are eta martxa hobea hartuko luke ikastolak. Politika aldaketarik ez bada ere hau egingo da ikastola. Eskolaurrean -- 3, 4 eta 5 urtekoak -- ia 9.000 izango ditu 1980garrenean. E.G.B. egiten berriz, ia 20.000.
-- E.G.B. bukatutakoan zer?
-- Euskaldunon helburua euskal unibertsitatea lortzea da, noski. Sei urte bitarteko haurrak hartuz hasi ginen. Baina sei urte betetakoan ez genituen erdal eskolara bidali. E.G.B. osoa ematen zuten ikastolak eraiki ziren. Unibertsitatea urruti zer artean. Gero eta hurbilago dute, ordea, orduan ikastolan hasi ziren haurrek. B.U.P. euskaraz emango duten ikastetxeak behar ditugu. Eta hori martxan jarri nahiaz ari gara orain.
-- Ikastolan E.G.B. bukatu dutenek horretarako balio duten ala ez ere jakin beharko da, noski. Baita gurasoek aurrera ikasten lagundu nahi dieten ala ez ere.
-- Beste edozein ikastetxetan haina edo gehiago ikasten dute ikastolako neska-mutikoek. Jakite maila neurtu daitekeen eran neurtua izan da ikastolan. Hiru sikologok egin zuten lan hau. Kolegiorik onenean bezain aurreratuak daude ikastoletan. Gurasook, gaurregun, ez dugu horretaz bat ere kezkarik. Batxillerrari ekiteko gai dira, beraz, gure seme-alabak, Bestalde, gurasook ere laguntzeko borondatez beterik gara. Siadecok egin itxudioari jarraiki 3.217 neska-mutil izango ditugu B.U.P. lkasten 1980garren urtean. F.P. egiten, berriz, 530.
Elebitasuna
-- Zertan oinarritzen du Siadecok geroari begira duen uste hori?
-- lkastoletako gurasoak oso pozik dira ikastolan beren seme-alabei ematen zaien hezieraz eta irakaskuntzaz.Baina ikasketak herri-minak, euskalzaletasunak sortuak dira. Euskara maite duten gurasoek bidaltzen dituzte seme-alabak ikastolara. Euskara lantzeak eta ikasteak ez dituela ezertan atzeratu ikusi dute gainera. Euskal ikastetxe batean jarrai dezatela beren seme-alabak ikasten nahi dute, beraz.
-- Bilinguismoaz edo elebitzaz zer iritzi duzue?
-- Gaztelaniaz eta euskaraz, bi hizkuntzatan, mintzatzen trebeak izan daitekela gure seme-alabak nahi dugu. Bi hizkuntzadun izan daitezela nahi dugu. Eta ikastolan betetzen dugun hau beste ikastetxe guztietan ere bete dadila eskatzen dugu. Egiazko bilinguismoa ez da euskaldunok euskara eta erdara, biak jakitea. Euskal Herrian bizi garen guztiok jakin behar ditugu bi hizkuntzak. Gure Herria ez da bi hizkuntzaduna hori egiten ez den bitartean. Erdaldun euskararik ez dakiten bitartean euskaldunok erdaraz mintzatzera behartzen gaituzte. Egoera honetan euskara da beti galztaile. Egoera hori onartzen duen guztiak Euskal Herriaren heriotza onartzen du. Irakaskuntza maila guztietan eta administrazio leku guztietan euskara erdararen pare jartzen denean izango da gure Herria bi hizkuntzaren jabe. Egun haretan euskaraz denok konprenituko diogu elkarri. Erdaraz mintzatzen garenean ez diogu elkarri konprenituko, batzuk gaztelaniaz eta besteak frantsesez mintzatuko bait gara. Baina garbi gera bedi: bilinguismoa ez da euskaldunok erdaraz ere jakitea eta hitzegitea. Euskararik ez dakitenek euskara ere ikastea eta mintzatzea eskatzen du elebitzak.
-- Haurrak bi hizkuntzatan eskolatzeak bere gorabeherak sortuko ditu, noski.
-- Medrilgo haurrei eta Extremadurako herri txiki beteko haurrei ez omen dago berdin eskatzerik:, Biak erdaldunak izanik kultura eta hizkuntza aldetik alde haundia omen dute. Bi hizkuntza batera eta nahasian ikasi dituen haurrak are eta alde haundiagoa izango du. Ikastoletan gainditu ezinezko zailtasun eta zaputzaldi haundirik ez dugu ezagutu. Halere, hor bada zer azterturik eta zer erabakirik. Symposiun bat, ikastaro bat, ari gara antolatzen. Aurtengo udan egingo da. Ume mordoa da ikastolan. Esperientzia bat aztertzeko garaia heldu da. Ez gara teoria hutsetan sorgin-kiribilak egite ihardungo. Arazo berdina duen herri asko da munduan. Eta azterturik du batek baino gehiagok arazo hau. Guk ere azter dezagun.
Ikastola Gutxiesten
-- Esan eta idatzi diren bi esaldi gogoraziko dizkizut: Ikastola "solución privada a un problema público" idatzi da batetik; bestetik berriz, beste eskoletan irakatsiko den euskararen ondoan zer da ikastolan irakasten dena ?
-- Ikastolaz jabetu nahi zuen jendearen éerreminak esan erazi du hori; Sasi-iraultzaileak eta eskuin itsuak aho batez mintzo dira askotan. Eta hemen ere gauza bera errepikatu dute. Herriak sortu ditu ikastolak, arrisku artean eta izkutuan. Euskal Herriarl dagokien eskolarik ez zelako sortu .zituen. Herriaren esku balitz agintea beste eskola guztiak ere euskaldun lirateke. Eroak ere badaki ikastolekin bakarrik .ez dugula erantzun oso bat. Baina ikastolak sortu ez baziren lehenean jarraituko genuen. Ikastolei esker hasi dira beste eskoletan ere euskara sartu nahiaz edo gutienez, behintzat, itxura egiten. Ikastolak beharturik hartu ditu zenbait jendek erabaki eta jokabide berriak. Geuk uste dugun eta askok nahi luketen baino indar haundiagoa dute ikastolek.
-- Eskolak estatuarenak edo pribatuak izan ohi dira.
-- Ikastola ez da ez estatuarena eta ez pribatua. Ikastola herriarena da. Euskal Herriari dagokion eskola bakarra ikastola da. Beste guztiak Euskal Herria erdalduntzeko ezarri diren eskolak dira, euskaldunon diruaz baliaturik gainera. Bi zerga edo inpuesto aldi ordaintzen ari gara ikastoletako jendea: herriarenak ez diren eskoletarako gogoz kontra eta herriarenak direnentzat geure borondatez. Ikastolak, beraz, ez dira garestiak. Beste eskolek garestitzen dute irakaskuntza. Herri diruaren biltzaileek alderantziz banatzen badute hori ez da gure errua. Ikastoletan dohan irakasten ez baldin bada ez da ikastolen erruz.
11 Urtetako Aurerapenak
-- 11 urte hauetako aurrerapenik haundienak zein dira zure ustez?
-- Gaurregun ikastola ea da hain erraz ihartu eta gal daitekeen landarea. Ez da aurrerapen txikia. Seguridade haundiagoz joka dezagun, beraz. Estuasuna eta larria lagun txarrak dira. Estuasunik eta larririk aski pasa dugu. Nolanahi desegin ez daitekeen gorputza hartu du ikastolak.
Erakundeaz aparte, euskarak balio duela irakaskuntzarako ikusi da garbi. Euskararen alderdi hau oso gutxietsirik zen euskaldun askoren artean. Euskara beste edozein hizkuntza bezala gai da eskolarako. Horretan ziren irudipen txar guztiak kendu dira.
Ikastolari esker euskarazko analfabetoak gutxitu egin dira. Euskaraz Idazten eta irakurtzen dakien gazte , mordoa dugu lehenengo aldiz Euskal Herrian. Ez da alderdi makala.
Bi hizkuntzetan eskolatzeak ea du ezeren atzerapenik, zenbait gaitan aurrerapena baizik. Horretan ziren beldurrak ere uxaturik ditugu,.Beste eskoletan ikasitakoen pare .dira batxillerra,.egiten ari direnak. Jakite mailan , ez dira murritzago geratu, aberatsago bezala baizik.
Hezierari gagozkiolarik, berriz, nortasun haundi .bat hartu dute ikastolan ibili diren neska-mutikoek. Irekiak dira. Ariazoitien eta eztabaidatzen badakite. Guk ez bezalako heziera hartzen dute. Eta hau bai dela urrez ordaindu ezin daitekeen zerbait. Askatasun giro jator batean hazten dira. Ez dira gu bezala beldurpean hazi.
Alderdi on asko aipa nezake. Nere uster baikorrenak eta nabarmenenak direnak bakarrik azaldu ditut. Urratsik nabarmenetarik bat agertu gabe ezin naiteke gera. Neska-mutilak batera eskolatzeak eta hezitzeak on haundia egiten die haurrei eta gaztetxoei. Aintzidari izan dira horretan ere ikastolak. Naturalidade haundiz hazten dira era honetan. Guraso artean eta herrian sortu duen giroa ere ez da ahaztekoa.
Etorkizunari Begira
-- Aurrera begira, zer?
-- Irakaskuntza osoa euskalduntzeko plangintza bat egin behar. da. Horietan dihardu Siadecok Lan Kide Aurrezkiak eskaturik eta babesturik. Euskararen egoera soziologikoa aztertu behar du horretarako, Euskal .Herri osoari begira egin behar da, noski, plangintza hau
Bestalde B.U.P; eta F,P. mailako ikastetxe batzuk eraiki beharra dago bailaraka ikastolatik ateratzen den jendearentzat.
Euskal Herriko lkastolen Elkarte bat antolatu behar da. Halako batasun bat beharrezkoa dugu
Azkenik eskuartean dugun zenbait lan burutu behar dugu.
Azkenik eskuartean dugun zenbait lan burutu behar dugu. Udalekuak eta testugintza hobetu behar ditugu, besteak beste.
Herrialde
-15-17

GaiezGizarteaIrakaskuntzEskolakIkastolakIkastolak
PertsonaiazALDUA1
EgileezHERRIALDE1Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude