Aita Jose Inazio Lasa "Tejlendo Historia" Liburua Laster Argitaratuko Du

Aita San Jose Inazio Lasa idazleari elkarrizketa
Aita Jose Inazio Lasa "Tejlendo Historia" Liburua Laster Argitaratuko Du
Aita Jose Inazio Lasak Gipuzkoako artxiboak (Oinati, Tolosa eta Donostiakoak) eta eliz-liburuak astindu ditu.
Lan honen fruitu dira historiari buruzko zenbait liburu: "LEGAZPIA"; "MATXIN BENTA - BEIZAMA - NUARBE - URRESTILA - ARATZ ERREKA", (aurten "Pueblos de Guipuzcoa" deritzan saria irabazi duena); "JAUREGUI" artzai-gerrileroaren bizitza (1971garrenean "BASAURI", Euskal Estudioen saria) eta beste lan batzu. "ARANTZAZU" aldizkarian, laster liburu batean bilduko, "Tejiendo historia" deritzan atala idazten du.
-Kontuz! -esan dit- Ez ilza dazu historigile izenik eman! Ez dut unibertsitadean ikasi eta ez naiz gai bat hartu eta xehatu arte aritzen diren ikertzaile horietakoa. Ehiztariaren antzera ibiltzen naiz usoa agertzen bada, harz batatzen diok erbia ateratzen bazaio, hari Era berean, gai interesgarri bat aurkitzen badut, adibidez herri bati buruz, hura aztertzen dut gizon ospetsu batez zarbait azaltzen bazait, honi jarraitzen natzaio.
Horrela gertatu zitzaion Jauregi jeneralaren bizitzaz. Lehenengotik, artzaia zelako hartu zuen kontuan, eta lantxo pare bat egiteko gaia bazuela pentsatu.Gero, han eta hemen datoak hartuz, liburu bat osatu du.
-Ni beti izan naiz kuriosaa. Txikitandik izan dut geure aurrekoen kontuan jakiteko gogoa; horregatik sartu nintzen kondaira gaietan.
-Eta zer aurkitu zenuen hor?
-Oso gauza interesgarririk, baina gutti landurik. Aurreko mendeetan, gure herriaren historiari ez zaio jaramonik egin. Baziren kronikari eta historigile onak, baina ez zuten laguntzarik beren lanak argitaratzeko. Alde batetik zensura pasa beharra: Gipuzkoako Batzarrarena, Nafarroako erregeordetzarena, Gaztelako erregerena... Horretzaz gainera ekonomi arazoa zegoen. Honela, Zaldibia batxilerrak XVIgarren mendeko erdialdean idatzitako lanak, orain berrogei urte argitara dira; Larramendiren "Coreografia guipuzcoana" gure kondaira ezagutzeko oso lan ona, joan zen gizaldian atera zen; Gorosabelen idatziak, hil ondoren azaldu ziren.
Garibayek bere liburuak Amberesen argitara ahal izan zituen, hortan bere diruak xahutuz. Zorte txarragoa izan zuten beste lan batzuk, adibidez, Iñurrigarro frantziskotarrak idatzi zuen Gipuzkoako historiak; hau, Batzarrak onartu zuen, baina argitara gabe, galdu; berdin Itxasondoko Arzubia lizenziatuak idatzitako Loinaztar San Martinen kondaira eta beste zenbait idatzi.
-Garai hartako erakundeek gaizki ikusten ote zituzten kronikalariak?
-Ez, ez da hori. Arazorik gogorrena diruarena zen. Batzarraren dirua behar larriagotan xahutzen zen eta liburuak argitaratzeko ez zen ezer gelditzon. Idazleek berriz, ezin zuten laguntzarik gabe argitara, gastuak haundiak bait ziren eta irakurleak gatti.
-Gaur egun, ba ahal du euskal historigileak laguntzarik?
-Lehen baino gehiago bai, nahiz laguntza eske ibili behar, askotan ezer iritsi gabe. Hontan gehiena egiten duen erakundetarik bat Donostiako "Aurrezki Kutxa Munizipala" da, Gipuzkoako herri gehienen kondaira lanak argitara ditu.
-Lehen Batzarrei buruz zerbait hitzegin dugu. Askotan goratu ohi dira hoien demokrazia eta abar. Zer diozu gauza hontaz ?
-Egia da Euskal Herriko gizarte eta politika erakundea batez ere Gipuzkoa eta Bizkaikoa inguruko herrialdeetakoa baino demokratikoagoa izan dela, demokrazia hori -gaurko ikuspegiz begiratuz gero behintzat- erabatekoa izanez baldin bada ere. Adibidez, herriko agintari izateko beharrezkoa zan ondasunen jabe izatea, "millares" deitzen zutena. Honen arrazoia zera da ezbeharren bat izaten zenean eta, aberatsek bakarrik erantzun zezaketela diruaren aldetik. Badakizu, benetako demokrazia lortzea zaila da.
-Pesimista samar aurkitzen zaitut gizonari buruz...
Ez, ez naiz oso pesimista. Kondairari begiratuz gero, gizona aurrera doala gai askotan ikusiko duzu, baina gizona gizon den bitartean...
- Goazemazu harira. Sarritan aipatzen den beste puntua euskaldun askatasun gogoa da. Zer diozu honi buruz kondairaren ikuspegi batetik?
-Hortan ez dago zalantzarik. 1200garrenean Gipuzkoak Gaztelako erregerekin egin zuen erregebatasunaren ondoren ere, gure probintziak bere askatasuna gorde zuen. Batzarrak Gaztelako erregeareri aginduak ezeztatzeko eskubidea zuen. Gipuzkoarrek ez zuten errege horren menpean soldaduska egin beharrik, Batzarrak bere gudariak zituen, batez ere frantsesengadik defenditzeko. Herri-diruak Batzarrak erabil
Aita Lasak Erraz Jotzen Du Gai Batetik Bestera
-Euskaldunen artean aurkitu dudan berezitasunik nabarmenetakoa kemena da. Kinkarik larrienetan ere euskaldunak badaki aurrera egiten. Hau garbi ikusi nuen, Amerika aldean ibilli nintzenean.
Aita Lasa, apaiz egin eta laster, 1928garrenean, Kubara joan zen eta hamalau urte egin zituen han. Gero, Zaragozan hilabete batzutan egon ondoren Arantzazura itzuli zon. Hemen hauzo maisu izan da hogeita hamabi urtez bere eskuetatik baserrietako haurrak eta Urbiako artzainen seme-alabak pasa dira. Esperientzia honek bultzatu zuen "La ensenanza primaria en Guipuzcoa" idaztera.
Urbiako apaiz ere bera da: artzaien eta mendizaleen laguna. Iaz Gipuzkoako hamazortzi mendi taldeak omenaldi bat eskeini zioten.
-Ni mendirako jaio nintzen ez herri haunditarako, dio mantxinentarrak.
Elixabete Garmendia
1

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLASA9
PertsonaiazLASA9
EgileezGARMENDIA3Kultura

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude