"Eztabaidak utzi eta bakoitzak bere bidez lan egin beza gogoz,"


1972ko uztailaren 23an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Don Nemesio Etxaniz-eri elkarrizketa.
Don Nemesio Etxaniz
"Eztabaidak utzi eta bakoitzak bere bidez lan egin beza gogoz,"
Euskaldunen buruan txapelik balego D. Nemesioren aurrean ere kentzeko izan bedi, ez bere iritziekin bat gatozelako, bere lana aitortzen eta eskertzen dugulako baizik.
Gaur, urteak, etxeko ezbearrek euskeraren bide berriek, euskaltzaleen arteko ezin ikusiek eta bizitzako burrukek erasana eta aztoraturik dakate. Baiña D. Nemesio urterik zaillenetan ere euskaltzale purrukatua izan dugu, burrukalari ausarta, kezkati eta egia-zale.
Gerra garaiko eta ondorengo ekaitzak astindua izan da. Apaizgaitegiko eziera estuaren ondorioak jasana. Fariseotarkeriaz eta itxurakeriaz barruko kezkak itotzen eta isiltzen jakin ez duena. Orrek sortu dio amaika piakaizkeria lagun artean.
Aalegiñak jo ditu euskera salbatzearren. Baiña ori geienak isilik eta geldirik zeuden garaian.
Badu D. Nemesiok olerkari eta idazle ezpala. Badu irudimena, badu erraztasuna, badu tajua. Galdezka joan gatzaizkio.
–Gaur erraza da euskaltzale agertzen. Zu, beste askok gordean eduki duten urterik arriskugarrie netan ere, ala azaldu zera. Noiz eta nola erne zitzaziun euskaltzaletasuna?
-Amairu urte nituala piztu zitzadan euskal grina ori. Apaiz lagun bati eskerrak sutu nintzan gure izkuntzaren aldeko suaz. Gero ORIXE idazle gertatu zitzaigun Comillas-en gaztean zaitzaille . Alako maixuarekin leenaz egain jarri nintzan gure izkuntzaren alde. Gure euskerak il edo biziko jokoa jokatzen du. Orregaitik, jendea beldurrez zegoen aldian nere eragiña aundiagoa eta biziagoa zan.
–Euskera "mantxatua" bear dugula esan oi da gaur, zenbat aldi. Zu ere "Lur-berri-billa" ibilli zera bizitzan. Izutu duzu bat baiño geiago zure abestiz eta olerkiz. Zergatik artu duzu zure bizitzan jokabide aurrerakoi eta ausarta ori?
–Euskera "mantxatuaz', euskera mordoillea esan nai bada, utikan mantxadura eta mordolleikeria guztiak, baiña orrekin ez dut esan nai gure garaiko garbizalekerian jausi bear dugunik ere. Erdal joskeraz eta alferrikako erdal itzez jositakoaren aurka ari naiz. baiña euskera "mantxatuaz'' ipuin utsezko eta aingerukeria soillezko gaika baztertu bear ditugula esan nai bada oso bat nator iritzi ortaz. Ni gatza eta piperra sartzen saiatu naiz nere olerki eta abestietan.
–Ez zaitugu ezagutu "zakar leial bezala nausien oinpean". Ori dela-ta ikusi al dituzu dirurik eza, adiskiderik eza. kargurik eza eta barruko korapilloa?
-Bai orixe. Bide garratz oi da ainbeste eragozpenen artean. Ezagutu dut amaika adiskideren oztasuna. Nabaritu dut nere gotzaien makilkada. Pekataritzat artua izan naiz auzi-aulkian. Meza dirudi utsa izan da urteetan nere soldata bakarra. Baiña nere Erriaganako maitasuna ezin nezakean barruan gorde eta ortik izan ditut makiña bat oztopo.
–lñork baiño biziago agertu duzu zure euskaltzaletasuna. Gaur ere. gaurko batu bearrak galbidean jarriko duen susmo txarrez, iñork baiño geiago sufritzen duzu. "Euskeranto" gerta diteke euskera "ba tua" "Euskeranto", iruditzen al zaizu Mitxelenaren euskera batua?
-Ni ez nago batuaren aurka. Ni, euskeraz mintzatzen dan erri ori zapuztuko ote dugun beldur naiz. Eskoletan euskera geiago ikasi gabe, irratien euskera geiago entzun gabe eta euskeraz irakurtzeko oitura geiago gabe, ez ote duan batuak dakazkian eragozpen oiek gaillentzeko indarrik izango pentsatzen dut. Gaurko egoeran, euskera tajuz eta kontuz batu bear dala uste dut. Baiña beldur naiz setakeriak ez ote gaituan geiegi itsutuko. Egokia deritzat Mitxelenaren bideari. Azken aldi ontan etxeko zoritzarrak aldendua naukate euskal idazleengandik. Ez dut Mitxelenarena ere aztertzeko astirik eta gogorik izan. Baiña Mitxelenak idazlan jatorrak baditu eta doai eta jakintza ugari bada bere bideetan. Alaz guziz ere, Arantzazuko Batzarretan, zenbait gazteren aidera jokatu zuala uste dut eta irrist egin. Geroztik askok, beren jokabide arlotea estaltzen erabiltzen dutela uste dut aotan. Baiña Mitxelenak jator idazten du. Zenbaiten euskera batua, nik ez dut garbi ikusten.
–Zuk idatzia da: "Eztabaidak utzi ta bakoitzak bere bidez lan egin beza gogoz". Zergatik ez duzu geiago idazten, olerki-motan batipat, zeure gustora, zeure iritzira, zeure tankerara? Ez al zaizu doai bat lurpean sartzen ari zerala iruditzen auzi-mauzi ontan aztoraturik?
–Bai ortan saiatu naiz nere bizitzan. Jarri nuan kristau-ikasbidea ere bertsotan, gure erria bertsolari dalako. Idatzi nuan liburu bat ere eskutitz sail batekin euskeraz idazten irakatsi ez zaion erri onek euskeraz bere eskutitzak egiteko eredu batzuk eduki zitzan. zazue bikain, gure izkuntzaren buldatzi ditut maitasun-olerkiak ere irakurgarriagoak gerta ditezen. Sortu ditut doiñu berrietako abestisk ere, erdal abestien ordez, euskal abestiak kanta ditzan. Moldatu ditut nobelatxo batzuk ere jendeak irakurtzeko ikasi dezan. baiña nere etxean zoritxarra jabetu da eta ez dut orain bururik, ez umorerik ezer idazteko jaunak lasaitu nazanean, nahi nuke zerbait berriro ortan astea.
–Zuk idatzia da beste au ere.Ni, euskera lanean oneraiño iritxi naiz. Zuek, ortik aurrera joka zazue bikain gure izkumtzaren burruka irabazi arte. Ez al zaizu pozgarri gertatzen euskeraren berpizte au, ikastolak dirala, alfabetatzea dala, idazleberriak dirala eta abar?
–Jaunari eskerrak ez da il oraindik euskaltzaletasuna . Bazirudian , izan dituan erasoekin, bein betirako galduko zala. Ez dira alferrikako izan gure barruka eta nekeak. Pozgarri da guretzat gure ondorengoen euskalzaletasuna, ikastoletan dago gure itxaropena eta gure idazle gazteetan. Baiña mingarri da benetan euskaltzaleen arteko ezin ikusia. Geuron etxeari arrika ari gera. Onela bagoaz guk kuartean daukagun landare gaztea. Indartu da euskaltzaletasuna, baiña baita aldi bereran burruka eta seta ere.
-Zuri irakurri dizut onako au ere: "Gure lagun eta ezagunak, ezker-eskui, galdu zaizkigu lurpean eta bakar-giroa loditzen ari da gure inguruan". Aundia al da apaizen bakardadea, zaartzaroan batipat?
–Bai beti da aundia apaizon bakardadea, baiña zaartzaroan batipat. ez guraso, ez senide eta ez etxekoandre gelditzen gera azkenerako. Geratzen zaizkigun lagun banakak ere, gu bezalaxe lagun arterako aje txarrez josiak egon oi dira. Ez da erraz gure bakar-giroa pozten eta arintzen. Maitasun eta goxotasun joera asko itotzen jardunik gaude gaiñera bizitza osoan. Il zanean, gorputz ilotzaren aurrean barkatu nintzan gau isil eta itunean bakarrik agertu al izan nion gure amari ere nere maitasuna. Gaur ez dut maitasun agertzeko lotsarik.
–Badituzu jendearen beldurrez argitaratu gabeko lanak ere Ez al zaizu iruditren, makilkatuko zaituztenak baiño eskertuko zaituztenak ugariago izango dituzula?
–Badut "Izotz kandelak" izeneko nobela bat oraindik argitaratu gabe Apaiz langille eta on baten maitasunezko korapilloak azaltzen ditut bertan. Badu apaizak ere maitasun premia, gizonezko danez. .Aspaldikoa duzu. Ez nuan argiratu eta ez dakit argiratuko dudanik ere. Orain beintzat ez nago ortarako.
–oOo–
Ontan amaitzen da D. Nemesiokiko gure jarduna. Beti izan da kezkatia, baiña gaur, zoritxarrez. kezkek jaten eta desegiten ari dute. Lanik egin ez duanak ez du itzegiteko eskubiderik. Isilik egon bear du arriskatu ez duanak. Eta gaur sekulan ezer egin ez duan eta ezer arriskatu ez duan asko marmar bizian ari da. Baiña D. Nemesiok badu itzegiteko eskubidea.
Eskerrik asko eta jarrai lanean eta burrukan.
ERRIALDE.
1

GaiezHizkuntzaEuskaraEuskara bat
PertsonaiazETXANIZ1
EgileezHERRIALDE1Hizkuntza

Azkenak
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Eguneraketa berriak daude