Erdal euskerazko iztegiaren egille


1972ko apirilaren 16an
Plazido Muxika Euskaltzaiñari elkarrizketa.
Plazido Muxika Euskaltzaiña
Erdal euskerazko iztegiaren egille
URNIETAN jaio zan 1906 garren urtean, Oria izeneko auzoan,baiña mutiko zalarik Altzara joanziran bizitzera. Andoaingo apaizgaitegian Latiña ikasi ondoren, Loiolan sartu zan, Jesu-Lagun, 1922garren urtean. Aurten betetzen ditu URREZKO EZTAIAK, an sartu zala. Oñan egin zituen Filosofia ikasketak.
1929 garren urtean Ego-Ameri kako Colonbiara jo zuen. Onen bidez bidali zion Alfonso XIII--garren erregeak Santa Kutz apaizari zillarrezko turuta ederra. Loiolako gelan dauzka Santa Krutzen oroigarri eder bat eta aren azkeneko lau argazkiak. Jesusen Lagundian sartu bai zan Santa Krutz 82 urte zituela. 86 urterekin il zan
Plazido langille porrokatua dugu. Ez da erraz berarekin egotea. Beti bere gelan sartu eta lan eta lan ari da. Baiña alare prest dago gurekin itzegiteko.
–Zu erbastean asko ibillia zaitugu eta nolatan ez duzu galdu txikitan ikasitako euskera?
-Amarenbularretik edoski nuen euskaltzaletasuna. Beti euskeraz egin dizkiet eskutitz guztiak nere etxekoei Amerikan nengoenean, inorekin euskeraz egiteko, aukera gutxi egiten nuen; baina euskerari eustearren, tarteka-tarteka, NONI ETA MANI euskeratzen jarduten nintzan alemanetik.
-–Zure gogoko lana iztegiak egitea izan da noski?
–Bai. Latiñezkoa egin nuen leenengo Zazpi argitaraldi izan ditu. Danera 50.000 ale atera nituen. Au bakarrik egin nuen. Gero grekozkoa egin nuen, elkar lanean. Onek bost argitaraldi izan ditu
–Baiña zu ezagunena, euskaldunon artean beintzat, erdal-euskerazko iztegiak egin zaitu. Nolatan asi ziñan lan neketsu ontan ?
-Amerikan artu nuen iztegi ori egiteko erabakia. Andes mendietan barrena, beroaren beraz leer eginda nenbilela atseden artzeko bide-bazterreko enbor baten gainean exeri nintzan. Aldameneko beste enbor baten azpian paper-puxka bat ikusi nuen, eta lurretik jaso nuenean... ametsetan nengoela iruditu zitzaidan! Zer izango eta... gure gerra-aurreko ARGIA asterokoaren puska bat zan Ez nuke asmatuko, nik orduan nere barruan nabaitu nuen bihotz-zirrara. Tximistak jota bezela gelditu nintzan. ARGIA alajaina Andes-ko mendietan!!
-Zerutik jetsita ARGIA-ren ba al zan edo leengo ARGIAK oinez zekien?
-Santa Kruz apaiza bide artan barrena astero bi aldiz ibiltzen zan zaldi gainean (argazkian ageri dan zaldi horren gainean) 86 urte zituela ere, il arte. San Ignazio izeneko errira (Santa Kruzen bere lurretan eraiki zuen errira) zazpi orduko bidean joaten zan PASTO-tik: eta igandean (bazkalondoan) atzera berriz SAN IGNAZIOTIK PASTORA zaldi gainean zazpi orduko bidean. Ez zan makala Santa Kruz apaiza! Onek utzia izango zan bilbotik bere lagunak bialtzen zion ARGIA. Antxe artu nuen HIZTEGI HAUNDI SENDO AU egiteko asmoa.
Diru asko beharko zenuen, baina hiztegi hori argitaratzeko? Nola moldatu zinan dirua biltzeko?
-Ia BI MILLOI pezeta kostatu zan inprenta lana papera eta guzti. Nik ordea hiztegia bukatzea baino lehenago, zabalkunde aundia egin nuen mundu osoan. Iztegia erosteko itza, leendaurrez ematen zidaten guziei, % 30 merkeago eskeini nien iztegia. Aurretik ezer ordaindu gabe gainera. Euskaltzaile asko, ordea, pozaren pozez eta nere lana saritu naiaz, dirua aurrez bialtzen asi zan. Ia miloi erdi bat osatu nuen onela. Diru ori hiztegia merkeago saltzeko sartu nuen sagusien baimenez. Diru orri esker eta arpide asko ( lau milatik gora) inguratu nituelako: 1900orrialdeko iztegi aundi ori dendan 590laurlekoz saldu zan arpidea aurretik zutenez 413 laurlekoz jaso zuten.
-Arrera ona egin al zaio zure iztegiari?
-Bai. Baditu bere utsuneak. Baina ale guztiak salduta daude. Zortzi mila eta ehun ale atera genituen eta handik bost urte eta erdira alerik gabe gelditu zira Mensajeron.
-Ez al duzu berritzeko asmorik edo lan ortan jarraitzeko gogorik?
-Bai ortan ari naiz buruz belarri. Leen argitaratutako Iztegiaren antzeko edo neurriko bat atera nai nuke. 1900 orrialdekoa gutxi gora-behera: Erdal-euskerazkoa eta euska-erderazkoa. Biak ordea tomo batean. Ia bukatuta daukat leenengo erdia. Gero, berriz, beste erdia asiko dut, euska-erderanzkoa alegia. Bigarren erdi ontarako seireun mila fitxa edo gehiago dauzkat bilduta. Eta egunean bi mila fitxa eta gehiago dauzkat bilduta. Eta egunean bi mila ordenatzen ditudala ere 300 egun beharko nituzke presta-lan ori amaitzeko. Iztegi lanak, zein luze aspergarri diran, ezin dezake jakin, saltsa oietan inoiz sartu ez danak.
-Nola ikusten duzu euskararen egoera?
–Ni ez naiz agerzalea eta ez naiz ibiltzen gure errietan, eta batzarretan ere gutxi Ori dala-ta Iztegiari esker, izenez askok ezagutzen banaute ere, arpegiz gutxik ezagutzen naute. Neronek ere euskaltzale asio ez ditut arpegiz ezagutzen... eta zure galderari buruz errietan zer esaten duten, ez dakit ezer asko. Oni eta bosteari aituta ordea KEZKA AUNDI bat daukat barruan: Erri arrontari, gure erri xeari nola, bideak erreztu ?
–oOo–
-Egin dizkiogu aita Plazidori beste galdera batzuk ere. Baina ez du erantzun nahi izan. Ez du gaur eztabaidan dauden gauzetan sartu nahi. Plazido Mugikak bere lanari jarraitzen dio etengabe. Ez da agian bere lana eztabaida oriek argitzea. Guk zirikatu dugu bainan esan digu asieratik ez duela zenbait gauzatan eztabaidan sartu nahi. Elkarrizketarako piper-min pixka bat gabe geratu gera, bainan errespetatzen dugu bere jokabidea. Jarrai dezala aspertu gabe bere jokabidea. Jarrai dezala aspertu gabe bere lanean, Santa Krutz apaizaren luzaroan eta il arte, opa diogu. Ongarri izango bait da bere lana Euskal Erriarentzako.
ERRIALDE.

Aita Plazido Muxika.
Santa Kruz Apaiza.
1

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakHiztegiak
PertsonaiazMUJIKA1
EgileezHERRIALDE1Kultura

Azkenak
EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


Ostiralean hasi eta urte bukaera arte iraungo du Arestiren ekarria ezagutarazteko Bilboko egitarau oparoak

Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez,  Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Energia berriztagarrien arloko kooperatiben europar federazioko Kontseilu Errektoreko kide bihurtu da Goiener

Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta  "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]


Eguneraketa berriak daude