Erdal euskerazko iztegiaren egille


1972ko apirilaren 16an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Plazido Muxika Euskaltzaiñari elkarrizketa.
Plazido Muxika Euskaltzaiña
Erdal euskerazko iztegiaren egille
URNIETAN jaio zan 1906 garren urtean, Oria izeneko auzoan,baiña mutiko zalarik Altzara joanziran bizitzera. Andoaingo apaizgaitegian Latiña ikasi ondoren, Loiolan sartu zan, Jesu-Lagun, 1922garren urtean. Aurten betetzen ditu URREZKO EZTAIAK, an sartu zala. Oñan egin zituen Filosofia ikasketak.
1929 garren urtean Ego-Ameri kako Colonbiara jo zuen. Onen bidez bidali zion Alfonso XIII--garren erregeak Santa Kutz apaizari zillarrezko turuta ederra. Loiolako gelan dauzka Santa Krutzen oroigarri eder bat eta aren azkeneko lau argazkiak. Jesusen Lagundian sartu bai zan Santa Krutz 82 urte zituela. 86 urterekin il zan
Plazido langille porrokatua dugu. Ez da erraz berarekin egotea. Beti bere gelan sartu eta lan eta lan ari da. Baiña alare prest dago gurekin itzegiteko.
–Zu erbastean asko ibillia zaitugu eta nolatan ez duzu galdu txikitan ikasitako euskera?
-Amarenbularretik edoski nuen euskaltzaletasuna. Beti euskeraz egin dizkiet eskutitz guztiak nere etxekoei Amerikan nengoenean, inorekin euskeraz egiteko, aukera gutxi egiten nuen; baina euskerari eustearren, tarteka-tarteka, NONI ETA MANI euskeratzen jarduten nintzan alemanetik.
-–Zure gogoko lana iztegiak egitea izan da noski?
–Bai. Latiñezkoa egin nuen leenengo Zazpi argitaraldi izan ditu. Danera 50.000 ale atera nituen. Au bakarrik egin nuen. Gero grekozkoa egin nuen, elkar lanean. Onek bost argitaraldi izan ditu
–Baiña zu ezagunena, euskaldunon artean beintzat, erdal-euskerazko iztegiak egin zaitu. Nolatan asi ziñan lan neketsu ontan ?
-Amerikan artu nuen iztegi ori egiteko erabakia. Andes mendietan barrena, beroaren beraz leer eginda nenbilela atseden artzeko bide-bazterreko enbor baten gainean exeri nintzan. Aldameneko beste enbor baten azpian paper-puxka bat ikusi nuen, eta lurretik jaso nuenean... ametsetan nengoela iruditu zitzaidan! Zer izango eta... gure gerra-aurreko ARGIA asterokoaren puska bat zan Ez nuke asmatuko, nik orduan nere barruan nabaitu nuen bihotz-zirrara. Tximistak jota bezela gelditu nintzan. ARGIA alajaina Andes-ko mendietan!!
-Zerutik jetsita ARGIA-ren ba al zan edo leengo ARGIAK oinez zekien?
-Santa Kruz apaiza bide artan barrena astero bi aldiz ibiltzen zan zaldi gainean (argazkian ageri dan zaldi horren gainean) 86 urte zituela ere, il arte. San Ignazio izeneko errira (Santa Kruzen bere lurretan eraiki zuen errira) zazpi orduko bidean joaten zan PASTO-tik: eta igandean (bazkalondoan) atzera berriz SAN IGNAZIOTIK PASTORA zaldi gainean zazpi orduko bidean. Ez zan makala Santa Kruz apaiza! Onek utzia izango zan bilbotik bere lagunak bialtzen zion ARGIA. Antxe artu nuen HIZTEGI HAUNDI SENDO AU egiteko asmoa.
Diru asko beharko zenuen, baina hiztegi hori argitaratzeko? Nola moldatu zinan dirua biltzeko?
-Ia BI MILLOI pezeta kostatu zan inprenta lana papera eta guzti. Nik ordea hiztegia bukatzea baino lehenago, zabalkunde aundia egin nuen mundu osoan. Iztegia erosteko itza, leendaurrez ematen zidaten guziei, % 30 merkeago eskeini nien iztegia. Aurretik ezer ordaindu gabe gainera. Euskaltzaile asko, ordea, pozaren pozez eta nere lana saritu naiaz, dirua aurrez bialtzen asi zan. Ia miloi erdi bat osatu nuen onela. Diru ori hiztegia merkeago saltzeko sartu nuen sagusien baimenez. Diru orri esker eta arpide asko ( lau milatik gora) inguratu nituelako: 1900orrialdeko iztegi aundi ori dendan 590laurlekoz saldu zan arpidea aurretik zutenez 413 laurlekoz jaso zuten.
-Arrera ona egin al zaio zure iztegiari?
-Bai. Baditu bere utsuneak. Baina ale guztiak salduta daude. Zortzi mila eta ehun ale atera genituen eta handik bost urte eta erdira alerik gabe gelditu zira Mensajeron.
-Ez al duzu berritzeko asmorik edo lan ortan jarraitzeko gogorik?
-Bai ortan ari naiz buruz belarri. Leen argitaratutako Iztegiaren antzeko edo neurriko bat atera nai nuke. 1900 orrialdekoa gutxi gora-behera: Erdal-euskerazkoa eta euska-erderazkoa. Biak ordea tomo batean. Ia bukatuta daukat leenengo erdia. Gero, berriz, beste erdia asiko dut, euska-erderanzkoa alegia. Bigarren erdi ontarako seireun mila fitxa edo gehiago dauzkat bilduta. Eta egunean bi mila fitxa eta gehiago dauzkat bilduta. Eta egunean bi mila ordenatzen ditudala ere 300 egun beharko nituzke presta-lan ori amaitzeko. Iztegi lanak, zein luze aspergarri diran, ezin dezake jakin, saltsa oietan inoiz sartu ez danak.
-Nola ikusten duzu euskararen egoera?
–Ni ez naiz agerzalea eta ez naiz ibiltzen gure errietan, eta batzarretan ere gutxi Ori dala-ta Iztegiari esker, izenez askok ezagutzen banaute ere, arpegiz gutxik ezagutzen naute. Neronek ere euskaltzale asio ez ditut arpegiz ezagutzen... eta zure galderari buruz errietan zer esaten duten, ez dakit ezer asko. Oni eta bosteari aituta ordea KEZKA AUNDI bat daukat barruan: Erri arrontari, gure erri xeari nola, bideak erreztu ?
–oOo–
-Egin dizkiogu aita Plazidori beste galdera batzuk ere. Baina ez du erantzun nahi izan. Ez du gaur eztabaidan dauden gauzetan sartu nahi. Plazido Mugikak bere lanari jarraitzen dio etengabe. Ez da agian bere lana eztabaida oriek argitzea. Guk zirikatu dugu bainan esan digu asieratik ez duela zenbait gauzatan eztabaidan sartu nahi. Elkarrizketarako piper-min pixka bat gabe geratu gera, bainan errespetatzen dugu bere jokabidea. Jarrai dezala aspertu gabe bere jokabidea. Jarrai dezala aspertu gabe bere lanean, Santa Krutz apaizaren luzaroan eta il arte, opa diogu. Ongarri izango bait da bere lana Euskal Erriarentzako.
ERRIALDE.

Aita Plazido Muxika.
Santa Kruz Apaiza.
1

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakHiztegiak
PertsonaiazMUJIKA1
EgileezHERRIALDE1Kultura

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude