Egin gaitzala Kristek bat» opa zigun bere benedikatze-gunean.

1972ko apirilaren 02an

Aita Xabier Digarceri elkarrizketa.
Aita Xabier Diharce, "Iratzeder" euskaltzaina.
Egin gaitzala Kristek bat» opa zigun bere benedikatze-gunean.
Ez zen otzik udaberria hasi egunean, Belokeko fraile etxeko elizan. Euskal Herriko bazter guztietatik igo giñan Belokeko tontorrera Aita Nagusi berriaren benedikatzea zala-ta.
Aldare inguruan ehun eta, hogei apaiz. Jendartean ere asko. Laikoak, erruz. Den denak kantari: "Gutan Xabier Saindua, eman zure sua, izan dadin mundua Kristok salbatua". Erdi erdian, humil, irripartsu, mistiko, Aita Xabier. Bere guraso zaharrak ere ondo bertan zituen. Han ez zeuden haurride asko berarekin ziran garai hartan. Bete beteko otoitz giroa. "Iratzeder" jaun euskaltzaina nor eta nolakoa den berarekin egin genduen elkarrizketak argi dezake neurri motz batean.
-0O0-
–Non jaio ziñan?
–Donibane Lohitzunen sortua naiz, Karrika Handian, Elizako ondoan, 1920ko Urtarrilaren 4ean. Apezteko gogoa eta euskalzale izateko gogoa, biak baten piztu zaizkit. Zertarako? Jainkoak daki.
–Noizdanik zera Euskaltzain ?
–Bederatzi urte badu Euskaltzain naizela.
–Zer lan dituzu eginak Euskal Literatura alorrean ?
–Ene liburua, ene olerkia, ene bizia da. Ahal bezain kartsuki bizi naiz eta barneko amets, pilpil, karrak, noizbeinka aipatzen. Hiru olerki-bilduma baditut argitaraziak: PINDAR ETA LANO sortzetik eta hogei urtetarainokoak, ZERU-MENDITIK lehen fraide urtetakoak, ARGIZ ARGI apeztuz geroztikakoak. Orai laugarrena argitaratzerat nindean UHAINERI NAUSI.
KANTIKA liburuan asko kantika berri egin izan dut (1947). Gero SALMOAK (1963), Aldareko liburuan diren urteko Meza guziak pertsutan (1965-67), OTOIZLARI agerkaria (1954-1972) eta bertze lan batzu. Orai Aita Lertxundik bere seinu-lana osatu orduko HIMNOAK agertuko dira, hoitarik frango bada jadanik ostiako GORA JAINKOA kantu-bildurna berrian JAINKOAREN GIZALDEA (populua) ETA ESKUAL HERRIA lantxoen erran dut, bertzalde, zer zaitan eskual apezen eginbidea.
-Zer iruditzen zaizu gaurko euskararen egoera?
-Euskara gero eta gehiago idatzia da, bainan maizagi erdalki idatzia. Erdalki: alde batetik erdal hitz gehiegi erabiltzen delako, bertzetik gogoetak erdaraz oituak direlakotz eta euskerarazteko ez aski lantuak.
–Liturgi-Batzordekoa zeran horri, nola dagoela derizkiozu batasun bideari liturgi itzulpenetan?
–Indar handia egin da batasunaren alde. 1963an alde huntakoak hasi ginenean eskual elizkizun be rriak egiten, ez zen Gipuzko-Bizkaian aipatzen ere holakorik. Mendiz bertzaldekoak hasi zareztenean, bururatuak genituen urteko irakur gaiak bai eta Aldareko liburua.Ehun eta hogei herri ttikientzat holako lana egitea eta inprimaraztea erokeria zen, sinestedunen errokeria. Horri esker ez da sartu erdara elizetan, liturgiaren berritzearekin. Gero zuek ere hasi zarezte.Gure lan gehientsuak errekarat eman behar izan ditugu, Aldareko liburua eta irakurgai guziak euskeraren batasunari begiratuz berritz eskuararatzeko. Itzulpen berria onartuko ote zuten erretoreek ala erdararat eginen ote zuten.Itzulpen berria zinkurika batzuen gatik ere, onartu dute.
Donostiako batzordeak egin itzul penak Belokeko batzorderat etortzen dira eta bertze batzuetan gureak horrat. Ez ditazke liturgi lanak batasun oso osoan egin bainan ahal bezain ez-berdin gutire kin.
–Euskaltzain izatea zer ote da: ohore bat ala lanbidea?
–Ez bat, ez bertzea. Hautatua dena, oraiko eskualzale hoerenetarik dela ezaguzea. Hortarik bada ohore puska bat, lan piska batere. Nitaz den bezenbatean, ez dut ohore hori neretzat hartu, bainan Belokek etxearentzat; ez nuen bertzalde lanbide eskasik Eskualtzaindian sartu gabe.
-Zu aita nagusi izatea ez al da euskera-lanetarako eragozpen izanen?
-Oraitik harat, ene anaien biziarazteko behar dut bizi. Hautatu nautenean erran diotet, ez nuela Kristoren deiari ezetzik erraiten, bainan ene lan berezietarako traba handia zela.
Fraindetu naizen eguneko urratsa berritu dutala iduritzen zait: kristoren maitatzeko denak utzi. Bainan badakit Kristori emana ez dela galdua eta Eskual Herriak hortarik gal dezakeena ehunetan ordaindua izanen zaioka. Ene lehen urratsak hori erakutsi daut. Bigarrena ere erakutsiko daut.
-Fraille bokazioneak gehitzen ala gutsitzen ari dira garai honetan?
-Denetan gutitu dira bokazioneak, adinekoen bihotzetarik gaztetan sartu baita duda-muda. Beloken ez da aspaldidanik bokazione anitz izan: urtean bat edo bi. Orai arte hola gabiltza: bokazione gutxi bainan onak; haatik eskualdun guti, eskuataz dakienik ez da bihirik sartu hamar urte hautan. Egin dugu bizkitartean eskial-lan eta eskual-kantu beri; egin diegu eskual-seme mota guziei ongi etorri: nun dira beren burua eman nahi dutenak, Jainkoaren goresgarri eta Eskual Herriaren salbagarri?
-Etxe barruko bizitza horrek gizona osatu ala gutxitu egiten du.
-Gizona gizon balin bada, bitzitze motak gizonagotzen du bere burua. Jainkoaren maitez bertzeri gogotik emaiteak gizona gizonagotzen du. Ez dut erraiten haren omena handitzen duela beti; bainan haren funtsezko balioa, haren gizontasona zabaltzen du.
Ez dira gero denak etxe barru-barruan bizi. Ni hogei urtez fraidegaien moldatzaile etxean berean bizi izan naiz eta azken sei urte hautan ere berdin, Aita Abadearren laguntzaile bezala.
Bertze batzu badira, aldiz predikatzen dabiltzanak (sei, zazpi). Bertze batzu Afrikako gure etxerat joanak dira (bortz). Etxean dandenetan, badira inguruko jendekin artzaingoan dabiltzanak edo kanpotarrei ongietorria egiten ari direnak.
Denak Abadeari eta elgarri emanak gara; bainan Nausiak ahalaz baketxari bere dohainen araberako lana egin-arazten dio.
–Nola dago erligio-giroa Euskal Herrian, bai Ipar-aldean, bai Hego-aldean ?
–Ez Ipar-aldean, ez Hego-aldean ez gara kristau egonen ez bagara kristauagotzen. Gure kezka eta korapilo guzien sendagallua ez da Kristoren argitik eta bizitik urruntzea, bainan bai Kristoren argian eta bizian barnago sartzea. Kristauak behar ditugu: egiazko, errotutako kristauak, fraideak, apezak.
–oOo–
Gaurko honetan, Pazko argitan bizi dan gizon baten esanak jaso ditugu.
ERRIALDE.

Xabier Diharce "Iratz-eder", Belokeko.
Aita Nagusia. Euskaltzaina.
1

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
PertsonaiazDIHARCE1
EgileezHERRIALDE1Hizkuntza

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude