"Marxen marxismoa" eta "Marx eta Nazioa" izeneko liburuen egille


1972ko martxoaren 12an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Gotzon Garateri elkarrizketa.
GOTZON GARATE
"Marxen marxismoa" eta "Marx eta Nazioa" izeneko liburuen egille
–Idatzi berria duzu "Marx eta Nazioa" izeneko liburua. Zerk eragin dizu hori idaztera?
–Marxismoari eta nazionalismoari buruz asko itzegiten delako Euskal Errian. Baiña iñork ez du aipatzen Marx, nazionalismoari buruz mintzatzerakoan, ez marxistak eta ez marxista ez direnak. Lenin-en eta Stalin-en liburuak bakarrik aipatzen dituzte nazionalismoari buruz itzegiterakoan. Ez Euskal Errian bakarrik, Europako beste nazioetan ere berdin gertatzen da. Ia ezer ez dute aztertu gai hau. Gauza asko esan dute Marxon jarraitzailleek nazionalismoaz, zehatz-mehatz Baiña Marx eta bere lagun Engels ez ziran artaratu. Ez zuten nazioa zer den eta nazio zapalduen etorkizuna zein den azaldu. Patxaraz aztertu beharra zegoen gai hau beren liburuetan. Horri ekin nion nik.
–Zergatik ain gutxi aztertu dute marxdarrek gai hau?
–Marxen eta Engelsen lan batzuk ezagutzen ez zirelako lehenik, noski. Argitaratu gabe bait zeuden. Alemanez askok ez dakitelako bestetik. Halare, ez zen hau arrazoirik aundiena. Errusiarrek ez dute, nazionalismoaren auzi hau aipatzeko gogorik sekulan izan. Badakizu gorroto aundia ziotela Errusiari Marx eta Engelsek. Oso konsertadore zen Errusia Marx eta Engelsen garaietan. Nazio txikiak irentsi eta alderdi guzietara zabaltzen ari zen gaiñera. Horregatik gogor eraso zioten Errusiari Marx eta Engelsek, etengabe, Europaren erdia jaten ari zelako. Errusiaren aurka izan zituen Marxek bere bizian irain eta itzik amorratuenak.
–Errusiarren errua da, beraz, batipbat auzi hau behar bezala garbitu gabe edukitzea?
–Bai, mingarri zaizkie errusiarrei Marxon zenbait gauza eta ezkutuan gordetzen saiatzen dira. Ehun nazionalidade baiño gehiago daude gaiñera Errusiaren barruan. Askatasuna nahi lukete horietatik batzuek: Baltikoko nazioak, Ukraniak, Turkestanek... Jakiña barruko gorapilleak nahastea da nazionalidade arazoa aipatzea. Marxen jarraitzaille direla aitortzen dute errusiarrek, baiña ez du iñoiz ere Marxek esan Baltikoko nazioak zapaltzeko eskubidea duenik. Horregatik zokoratzen dituzte Errusiako marxdarrek Marxen zenbait esan, nazioari buruz batipbat. Beraien aurka bait dago Marx pundu askotan.
–Norentzat idatzi dituzu zure liburu biak?
–Euskal Erriaren etorkizunaz arduratzen diran guztientzat. Batzuk diotenez Marxek bakarrik du arrazoi nazio kontuan. Beronek esandakoak bete behar ditugula, diote, egiazko Euskal Erri bat egin nahi badugu. Baiña gauza bat da esana eta beste bat izana. Asko dira, gure artean, beren buruak marxistatzat eduki arren, honen erakutsietaz tutik ez dakitenak. Horregatik azaldu beharra zegoen Marxek nazioari buruz esandakoa. Lau urte osoak behar izan ditut liburu hau idazteko. Friburgon eta Bernan egin dut ia lan guztia.
–Zer iritzi, aldeko edo aurkako, jaso dituzu zure lehenen liburuaz, ots, MARXEN MARXISMOARI buruz?
–Erri osoarentzat egiña duzu. Auxe izan du kritikarik gogorrena: oso laburra dela, alegia. Eta arrazoiz. Neuk ere ongi nakien arrisku aundia duela gauzak behar bezala ez agertzeko honelako lan labur batek. Baiña hauxe izan behar duzu gogoan liburu bat idazterakoan: zer esan nahi duzun eta zeini esateko diozun. Liburu hortan nik jendeari bide bat, ataka bat ireki nahi nion marxismoa zer dan ikas dezan, erderara jo gabe.
Askok irakurri dutela al derizkiozu ?
–Bai, askok. Eta hori pozgarri zait. Euskal Erritik eta Atzerritik ere eskutitz pillea jaso dut: aldekoak eta aurkakoak, baiña danak giza-legez idatziak. Alde edo aurka egoteak ez dit ajolarik ematen. Irakurtzeak ematen dit poz. Eta asko irakurri da. Gogoz artu du jendeak.
–Zertan duela uste duzu meriturik aundiena?
–Hontan datza liburu honen meriturik aundiena. ene iritziz: Marxen eta Engelsen jatorrizko testoetatik ateratakoa dela. Ez honek eta harek esandakoetatik, alegia, neuk, Marxek eta Engelsek alemanez idatzitako liburuetatik ateratakoa baizik.
–Zer diozu MARX ETA NAZIOA zure liburuaz?
–Zerbitzu bat egin diotela uste dut Euskal Erriari nere bigarren liburu honekin. Egia esan, bai Europan eta bai Ameriketan ezer gutxi egin da Marx eta Nazioa elkarrekin lotzeko. Bloon-ena zen orain arte agertu dan libururik onena. Baiña hori ere murritz pundu batzuk bakarrik ukitzen bait ditu. Beste iñon irakurri ezin dutena euskeraz irakurtzeko aukera izanen dute euskaldunak hemendik aurrera.
–Zer euskera mota maite duzu gehienbat?
–Agian Marxon marxismoan erabiltzen dutana errazagoa duzu, errikoiagoa, baiña Marx eta Nazioan erabiltzen dena batuagoa eta orraztuagoa. Penagarria da benetan, liburu bat idatzi eta euskerari buruz berriketan jardun beharra. Ez da holakorik gertatzen gazteleraz idatzitakoan, esate baterako. Badakit nik ondo atzera gaudela Euskal Errian. Euskerari begira egon beharko dugu biziko den ala ez problema daukangun bitartean. Nik euskera baturakoira jotzen dut beti. Gipuzkera osatura aditzean, ots, Gipuzkoa-Nafarroako mugetan egiten dan euskerara. Goizuetako Herrero Borda basarri jator eta maitean egiten ditut egonaldiak. Gogozkoa dut hango euskera: baiña Euskaltzaindiak esaten duena betetzea izan da nere lema. Horri nago begira eta berdin egin behar dugula euskaldun guztiok uste dut. Diziplina eta demokrazia: hona nere gogozko bi leloak.
–Asmo aundiak dituzula jakin dugu. Zer asmo dauzkazu?
–Bai, eta ez dut uste asmoak bakarrik izanen direnik. Aspalditik ditut nobela batzuk idatzita. Hoiek argitaratzeko beta nahi nuke. Polizialak dira batzuk, bi bestelakoak. Erdi idatzia dut Marxismo-Lenismoari buruz ere liburu bat. Badut filosofiaren iztegi bat egiteko gogoa ere. Gaia metatzen ari naiz. Antropologia kulturaletaz ere gogor ari naiz lanean, bere garaian liburu batzuk idazteko asmoz. Denak euskeraz, jakina.
–Baiña liburuetatik at ere lan egingo duzu, noski ?
–Deustoko Unibersidadean irakasle nauzu. Deusteko Unibersidadea da gaurregun euskal giroan ongien dagoen Unibersidadea. Lan bikaiña egiten dute Kultur-mintegiko ikasleek. Ni, irakasleetan eta erakundeetan, euskera eta euskal kultura sartu nahirik ari naiz aspertu gabe Unibersidadea euskaldandu arte, euskal Unibersidadea eduki arte, Unibersidadean gai guziak euskeraz irakatsi arte oso karkarra izango da Euskal Erriaren kultura. Edozer idatzi dezakegu ia uste dugu eziera eta eskola-bide oberik gabe, baiña azaletik eta arinkeria batetatik, sakontasunera iritxi gabe gabiltz.
–Zergatik ez duzu idazten gure aldizkarian lehen bezala?
–Bakoitzak bere saillean egin behar du lan. Bikain ateratzen da Z. Argia, astero astero. Badu idazle jatorrik eta langillerik asko. Egoki janaritzen dute Erria aldizkari horren bidez. Beste bide batzuetatik jo behar du orain nere lanak. Unibersidadean lan egin, irakasleak Euskal kulturarako irabazi, ikasleen artean euskaltzaletasuna piztu. Hortan ari naiz etengabe. Eta bestalde ikasi eta idatzi, il arteraiño. Aurtzarotik gustatu izan zait ikastea. Batez ere Matematikas eta Izkuntzak izan ditut gogozkoak Eta pozik nago joera hori izan nuelako.
–Asko lagunduko zizuan, noski, izkuntzak jakiteak?
–Ikaragarri laguntzen dit. Liburu onak eta ugari zehar ibiltzeko ere. Asko jazten eta aberasten du bait ditugu Deuston. Beharrezkoak dira munduan ibilliak. La munduko bost kontinenteak ezagutzen ditut. Baiña egia esan, nere dohainik aundiena hau dela uste dut: sekulan buruko miñik ez izatea. Amaika edo amabi orduz ikasten jarduten naiz egunero. Halare ez zait bururik nekatzen. Ez dut buruko miñik nabaitzen. Honek adore aundia ematen dit lanean jarraitzeko.
ERRIALDE.

GOTZON GARATE.
1

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezGizarteaIdeologiakMarxismoa
PertsonaiazGARATE1
EgileezHERRIALDE1Kultura

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude