Zer Gertatzen Da Unibersitateaz?


1971ko abenduaren 12an
Manuel Agud Querol, Donostiako Institutoko katedratikoa eta Mitxelena eta Tovarreko lankideari elkarrizketa
Zer Gertatzen Da Unibersitateaz?
Manuel Agud Querol-i Galdera Batzuk
Delako "III Plan de Desarrollo" argitara berria eman zaiku. Españiako gobernuaren baitan, ez da asmorik Gipuzkoan unibersitate edo goimailako irakaskuntzarik sortzeko Betidanik izan dugu euskaldunok euskal unibersitate jatorrik, hain zuzen ere Rodrigo Merkado de Zuazola jaun oñatiarrak XVlgarren mendean sortu zuan Oñatiko lehen euskal unibersitatea. Unibersitate aipatu honek 350 urte iraun zuan XVIIIgarren gizaldian "Azkoitiako Zalduntxoek" egin zuten goimallako irakaskuntzetan beren entregu eta proba; duela urte batzuk eta unibersitate baten beharra zela-eta kezka bat sortu zen geuren artean Baina kezka, asmo eta desira haiek bere hartan gelditu ziran
Oraingoz gipuzkoarrok unibertsitate gabe gelditu beharrean gara Egoera aldrebes hau zertxobat argitu naihrik Manuel Agud Ouerol-engana galdezka jo dugu. Agud Querol-ek ez du aurkezpen nabarmenik behar, guztiz ezaguna bait zaiku Donostiako Institutoko katedratiku eta Mlitxelena eta Tovar-en lankide bezala.
–Iruditzen al zaizu Gipuzkoak bere unibersitatea zuzpertu nahi duanik?
–Hau da batek egiten duen galdera, goimallako batzuen artean dagoen ajolagabekeria ikusirik. Ajolagabekeria hau ikusirik, goimailakoen asmoak hauek direla iruditzen zaiku: alegia, ikasgintza-demokraziaren arazoa momentuko «slogan» huts batean uztea; eta ikasgintza arazo hau ez dedilla izan eginik dauden molde batzuen hausle. Molde hauei eustea bai da goIkoen helburu bakarra.
Baina beste zenbait talde bada unibersitatearen egarri biziz: erdi mallako burgesiak eta tekniko mailan mugitzen dan langileriak egin du zenbait amets, unilbersitate berriaren, eraikintzearen beharra ikusita. Egarri eta amets hauek ez ditu sortu sona edo «izen ona» lortu nahi batek. Sakonago jo dezagun. Egarri honek bizi irauten baldin badu unibersitatetik zerbait jatorragorik espero delako da: alegia, gaurkotasunez eta sakontasunez betetako jakintza bat unibersitatearen bidez lortzea. Eta «lIl Plan de Desarrollok» eman digun ostikara ez da makala.
-Zergatik zapuztu digute gipuzkoarroi egia bihurturik ikusten genduen amets hau?
–Arazo hau dela eta denok ezagutzen dugu bai goimailako agintariek ere gure kezka bizia. Goiko agintariengandik entzunik dugu zenbait goratzapen: gu izan gerala unibersitate gose hau lehenik sentitu dugunak, inon baino lehen sortu zela gure artean «atronato pro Estudios Superiores Oficiales» delakoa; lehen pauso bezala azterketa bat egin ondoren gu izan ginela beharrak eskatzen dituen berrikuntza batzuen urratsak lehen aldiz azaldu genituenak. Arazo hauei erantzuna eman nahirik lehenak izan ginela goimallako ateak jotzen
Lehenago ere goi-irakaskuntza berrien sorketan gure herri hau erabat baztertua izan zen. Azken orduko eskabideei esker, Fakultate bakar bat sortu ahal izan genduen.
Hasiera batean «Letras» izanen zela uste arren, gero goiko aginduz «Deretxo» gertatu zen
«Jefe de Departamento» berak esan bezala, lehena genduen, hau. Ondoren unibersitate kolejio batere eskini zikaikun, ikasgai bereziren batekin agindua, eta bi urteren buruan gauzak, egitura eta ikastalgoaren aldetik zuzen joanez gero «Fakultate» mallara iristeko bide izanen zena. Honez gero eta jokabide berdinarekin «Zientziatarako» kolejio baten jabe izatera ere heldu gintezkean. Eta horrela lau edo bost urteren buruan Gipuzkoak berriro ere bere unibersitatea izanen zuen. Eskatu baino gehiago eskeintzen zitzaikun.
Orduko zenbait gertaera zala medio, asmo hauk guztiak hutsean galdu ziren. Bildurraz edo ekintzarako ausardirik ez genduen izan. Denbora pasa eta bi urtetan ez ziran bildu ez "Patronatoa", ez "Comisión Ejecutiva" delakoa.
Bagenduen "Deretxo" Fakultate bat. Geroago "Informatikako goi-eskola eskeintzen digute. Eskola eta goi-mallakoa, alajaina. Orain berriz, "informatika-Zentroa" dugu entzuten.
Bere izena lehen bai lehen erabaki dezatela nahi genduke, erdi mallako ala «Fakultate» erako irakaskuntza dan, jakite arren.
Eta aro berri bat hasten da, lehen bezain agorra. Otsallaren 12an orduko goi-irakaskuntzako Direktore Nagusiak aditzerat ematen digunez, Letras-ko Kolejio Unibersitario bat sortzeko biderik ba omen dugu. Gero isiltasuna!
Uztallaren 5ean biltzen da Patronatoa baina tira birako borroka baten ondorenean, talde pribatuaren aldetIk jarkipen sendoa agertzen da sorketa hortarako. (Aldizkariek ez zuen aipatu ezertxo era hauen berririk). Eta berriro ere isiltasunean erortzen gera. Aita Islak bere arrebarei idatzitako eskutitzean dion bezala: «Isil unea. Behingo batez aspertu eta ahaztuarekin gure asmo eta ametsak zokoratuak gera ditezen eta dena, leben bezala jarrai dedin,.
Ajolagabekeria horretan gerala, harrapatzen gaitu «III Plan de Desarrollo» bazterketak. Gipuzkoa baztertua gelditzen dela jakitean, kaleko zurru-murruak: Igaroteko zenbait jokaera desegokiren zigorra omen. Baina politika jator baten baitan jokabide hau onartu dezakeenik ez dago.
–Kanpoko talde pribatuaren menpean utzi nahi ote gaitu?
-Oso nabarmenkeri haundia agertzen da. Besterik ez bazan ere, Letras-ko Fakultate bat izan bagendu, hainbat bidez eta aldiz aipatutako gure izaera programatiko edo irabazkin hau asetzeko. Horrela, unibersitate batek behar dituen hiru Fakultatetara iristeko mailaka-mailaka igo beharraren arrazoiak esplikabideren bat izanen zukean. Baina hori ere ez.
–Orduan zer gertatzen da hemen?
–Gure probintziak bederatzi Prokuradore ditu, hauen artean, gure korporazio edo batzar buruak dau de. Zerbait egiteko garala dugu, zerbait konkretu eta indartsu, gure ahalmen guztiak bukatu arte.
Orain dela egun gutxi agerkerietan esan bezala, lau jurisdizio menpean egotetik sortzen dan egoera hau uxatu beharrean gera: Deretxorako Valladolid, Informatikerako ofizialki Madrid, Injenieritza eta Fisika-Zientziak Iruñen eta Filosofia Letrak (talde pribatua) Deuston.
Gainera "Filosofia-Letras"eko taldea, aizkenik aipatutakoaren menpean irakaskintzari dagokionez, erabaki zalantzatsua da.
Egoera horretan ez dagoke unibersitate baterako biderik. Halaz eta guztiz ere guk unibersitate malla baten beharra dugu, beraren baitan zenbait alderdi berezi jorratu ahal izateko.
Honen aurka deudenak zenbait aitzaki bide ipintzen dituzte: Egungo unibersitateak beste zerbait behar omen du; unibersitatearen pentsamoldea aldatu egingo dela; beste modu batera pentsatu behar dugula
Halaz eta guztiz ere, goimallako irakaskuntza batek nolabaiteko egituraren bat beharko du. Eta oraingoz, akats eta guzti, lehengo egitura zaharra hainbatekorik ez dugu arkitzen. Teknokratok beren mesias izateko nahikeri edo asmoekin erakutsi nahi dizkiguten gauzak ez gaitu asetzen, ezta urrik eman ere.
Jakingabeen edo atzerakoi eta taldetxo pribatuen defenditzaleek bakarrik onartu dezakete gure egoera hau, herri hau jakintza aldetik eremu edo soil legor bat bihurtzea, Jainkoak lagun gaitzala.
«Luz y taquigrafos» eskatzan zuan Maurak. Beharbada, hauxe dugu egoera nahastu hau zerbait argitzeko beharrezkoena Erdi-Aroko egitura hauek hautsi nahi baditugu, iraultza baten premia gorria dugu.
Une larriak dira benetan, eta inor ezin daiteke arazo astun hau alde batera bazterturik lasai gelditu. gure herriaren azken maila ipini nahi badugu behintzat, kulturaren zoru maila, unibersitate maila alegia, hainbeste aldiz aipatu den Ortegaren esanei jarraituz.

Honerano, Agud Querol-en iritzia. Beste batean gehiago.
Joxe Larrea
7

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaEuskal Unib
PertsonaiazAGUD1
EgileezLARREA2Gizartea

Azkenak
2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


Urgulleko ‘Jesusen Bihotza’ eskultura “erregimen frankista goraipatzeko” sinboloa dela ebatzi dute

Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.


Boubacar Diouf, Mbolo Moye Doole elkarteko kidea
“Eskubide berberak izan beharko genituzke, edozein dugula sorterria”

Boubacar Dioufek, Mbolo Moye Doole Bizkaiko manteroen eta kalez kaleko saltzaileen elkarteko kideak, Bilboko kaleetan arrazakeria eta abusu poliziala areagotu direla adierazi du.


Euskaraz bagarela aldarrikatzeko hitzordua: larunbatean Ziburun

Ziburuko Azokaren seigarren edizioa iraganen da larunbatean Ziburuko plazan. 33 argitaletxe, 10 diskoetxe, 39 idazle eta 111 berritasun, uzta ederra izanen dugu aurtengoan ere.


Bertan behera utzi dute Donostiako surf txapelketa bat, israeldarren parte hartzea dela eta

Hamabost urte inguruko lau surflari israeldarren parte hartzea zela eta, hainbat eragilek protesta egin eta Groseko Surf Indarrak elkarteak lehiaketan ez parte hartzea erabaki du. Waxdayz jaialdiaren antolatzaileek ere surflari israeldarrak kaleratzea eskatu die WSL World Surf... [+]


2025-06-04 | Uriola.eus
Manteroekin eta Ainararekin elkartasuna adierazi dute Bilboko Epaitegiaren aurrean

Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.


“Traumak eta deserrotuta egoteak saharar guztion bizitzak zeharkatzen ditu”

Munduko gatazka ugariak kontatzera ohituta, oraingoan bere gatazka propioari jarri dizkio berbak Ebbaba Hameidak (Tindufeko errefuxiatu guneak, 1992) bere lehen eleberrian: Flores de papel (Paperezko loreak) (Peninsula, 2025). Hiru belaunalditako emakume banaren istorioak... [+]


Iruñeko Alde Zaharreko etxegabetzea geldiaraztea lortu dute

San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.


Hana Zjakic. Inguruari adi
“Ez nintzateke ase sentituko, lau urteren ostean, hemengo kulturaz eta hizkuntzaz ezertxo ere ez baneki”

Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]


Albert Le Layek ez zuen trukean ezer eskatu

Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]


Talentu bila

Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]


2025-06-04 | ARGIA
Osasun arreta euskaraz bermatzeko zortzi eskaera egin dituzte EHEk eta Aintzatek

Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.


Eguneraketa berriak daude