Munduko ekonomian gertatzen ari diren aldaketa bizkor eta sakonen artean liberalismoaren urrezko aroko dogma ugariren apurketa dago. XX. mende amaierako Washingtongo Kontsentsuan munduko Mendebaldean ezarri ziren hastapen nagusiak –estatuen interbentzio minimoa, zurruntasun fiskala, lan merkatuaren malgutasuna, merkataritza librea– kolokan jartzen ari dira azkenaldian. Klima aldaketak, digitalizazioak, pandemiaren eztandak eta Txinaren ekonomi ereduaren arrakastak orain arteko globalizazio liberalaren mugak azalera ekarri ditu.
Maiatzaren azken aurreko astean G7 taldeko herrialdeek Japonian izan zuten batzarrean Txinarekiko harreman ekonomiko eta politikoetako hausturaren bidea saihestu zuten, elkarren arteko interes ekonomiko gurutzatuak tarteko. Desakoplamenduaren kontzeptutik Txinarekiko harremanen arriskua gutxitzera makurtu dira Mendebaldeko lider nagusiak ezinbestean. Munduko ekonomia AEBetako lidergo bakarreko multilateralismoaren garaia amaitzen ari da. Eremu kontinentalen inguruko polo anitzak azaleratzen ari dira eta gero eta agerikoagoa da Txinak AEBetako hegemonia bakarrari egiten dion itzala. Herrien arteko lotura ekonomikoen esparru globala ez dago zalantzan, baina bai azken hamarkadetan liberalismoak Mendebaldeko herrietan ezarritako hastapen eta politikaren lerro ugari, salbuespenak salbuespen.
AEBetan Donald Trumpen garaian hasi ziren nazioarteko ekonomi politikaren lehentasunak aldatzen, eta Joe Bidenekin segurtasun nazionalaren kontzeptua eta klima aldaketa ekonomi estrategiaren ardatz bihurtu dira. Liberalismo ortodoxoaren zor publikoa edo zerga defizitaren gaineko kezkak alboratuta, Amerika first leloa indarrean jarrita, industri politika aktiboa, hornidura kateen garrantzia, enplegua eta teknologia erdigunean ipini dituzte.
Polo anitzak azaleratzen ari dira eta gero eta agerikoagoa da Txinak AEBetako hegemonia bakarrari egiten dion itzala
Ekonomi politikaren ezohiko neurriak erabiltzen hasiak dira horretarako, hala nola mugasariak, dirulaguntzak eta zigorrak, eta azpimarra inbertsioan jartzen dute. Hain zuzen, Txinak hamarkadetan erabili ohi dituen tresnak eta neurriak dira horiek guztiak, ekonomi esku-hartzearen bidea lehenesten dutenak. Adibidez, klima aldaketaren aurkako borrokan hiru triloi dolar txertatuko dituzte dirulaguntza gisa. Ondasun publikoaren indartzea ere aurreikusten dute, erdieroaleen eta lehengai estrategikoen kasuan, esate baterako, protekzionismoa erabilita.
Testuinguru geoestrategiko eta politiko berri honetan Europako Batasunak (EB) atzetik eta motzean aplikatzen du AEBetako ekonomi politikaren norabide aldaketa. Liberalismo ortodoxoak –Alemania eta Herbeheretako belatzek ordezkatua– bere estrategia zurrunari heltzen jarraitzen dio, martxoaren 14ko Ekofinaren bileran erakutsi zuten bezala. Bertan Egonkortasun eta Hazkundearen Ituna berrezartzeko ahalegina egin zuten eta nolabaiteko konpromisoa lortu ere. Gogoan izan, itun hori dela EBn zorroztasun fiskala ezartzen duena, eta aurrekontuaren erabilera mugatzen duena –2010eko hamarkadako atzeraldian sakondu zuena– eta pandemia garaian bertan behera geratu zela egoeraren larria ikusita.
Europako Batasuna zerga arauen menpekotasunera itzuliko da 2024an, liberalismoaren munduko gotorleku bihurtuta. Ikusteko dago austeritate olde berri baten atarian gauden, baina AEBetan bezala zorra eta defizitaren kontrolaren helburua lehen lerrotik kendu ezean bere ekonomi autonomia estrategikoa eta deskarbonizazioa bigarren mailan geratzeko arriskua bistakoa da.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]