Superheroiak ez ziren Kryptonen jaio

  • 1929ko krakaren aurrean herritarren aldartea altxatzeko asmoz sortu ziren lehenengo komiki liburuak AEBetan. Gidoilariek eta marrazkilariek ez zeukaten beren lan eskubideak defendatuko zituen superheroirik ordea.

Duela 90 urte, Roosevelten New deal-rekin batera, lehen Comic-book-ak sortu ziren, eta, berehala, komiki-liburu horiek beteko zituzten superheroiak ere iritsi ziren, depresio handiari aurre egiteko.
Duela 90 urte, Roosevelten New deal-rekin batera, lehen Comic-book-ak sortu ziren, eta, berehala, komiki-liburu horiek beteko zituzten superheroiak ere iritsi ziren, depresio handiari aurre egiteko.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

AEB, 1933. Franklin D. Roosevelt presidente hautatu berriak New Deal (itun berria edo banaketa berria) izeneko programa ekonomiko multzoa jarri zuen abian, 1929ko krakaren ondorioei konponbidea eman nahian. Baina ekonomia altxatzeaz gain, herritarren aldartea ere jaso beharra zegoen, eta eguneroko arazoak ahaztu araziko zizkieten entretenimendu modu merkeak hedatu ziren: zinema, irratia eta komikia.

Komiki tirak solte argitaratu ohi ziren ordura arte egunkari eta aldizkarietan, baina produktuaren arrakastaz baliatuta, komikiak albumetan biltzen hasi ziren. 1933an, New Deal abiarazi zuten urte berean, Harry Wildenberg eta Max Gaines, Connecticuteko Eastern Color Printing inprimategiko bi langileri komikien egile eskubideak eskuratu, erraz inprimatu eta kioskoetan merke saltzeko formula bururatu zitzaien, eta comic-book-a sortu zuten, 17x26 zentimetroko liburuxka, 24 eta 32 orrialde bitartekoa, gaur egun oraindik erabiltzen den formatua. 1934an argitaratu zen lehena, Famous Funnies izenburukoa.

Euskarria erabakita, eduki berriez hornitzeko garaia heldu zitzaien komikiei. 1936an Lee Falkek The Phantom sortu zuen, superheroien aitzindaria. Gainerako gizakiak baino askoz indartsuago izanik ere, heroi horrek oraindik ez zeukan superbotererik. Handik bi urtera, 1938ko ekainean Joe Shuster eta Jerome Siegelek argitara eman zuten “altzairuzko gizonak”, aldiz, bai. Supermanen lehen komiki hartan horrela aurkezten zuten superheroia: “Zapalduen txapelduna. Bere existentzia osoa beharra dutenei ematea zin egin duen miraria”.

Depresio Handian komikilariek langilez lepo zeuden aireztapenik gabeko bulegoetan jarduten zuten ordu luzez; sweatshops edo izerdi tailerrak esaten zieten zulo haiei

Izerdi tailerrak

Hasierako superheroi haiek kontzientzia soziala zuten: emakumeei tratu txarrak ematen zizkietenen aurka egiten zuten, poliziaren gehiegikerien aurka, langileak zapaltzen zituztenen aurka… Baina gidoilariek eta marrazkilariek ez zeukaten beren lan eskubideak defendatuko zituen superheroirik. Depresio Handian komikilariek langilez lepo zeuden aireztapenik gabeko bulegoetan jarduten zuten ordu luzez; sweatshops edo izerdi tailerrak esaten zieten zulo haiei. Lluc Casals historialari kataluniarrak Sapiens aldizkarian azaldu bezala, fordismoa komikiaren mundura ere iritsi zen. Baldintza kaxkar haietan aritu ziren, bestek beste, Batmanen sortzaile Bob Kane eta Jack Kirb, Spidermanen ilustratzailea, superheroien komikien urrezko aroko egile nagusietakoak.

Aro horren distira Gerra Hotzak itzali zuen. Fordismoa lehenago bezala, McCarthysmoa iritsi zen komikietara 1950eko hamarkadan. Fredic Wertham psikiatrak, Seduction of the Innocent (1954) lanean esan zuen komikiek gazteen delinkuentzia eta desbideratze sexuala bultzatzen zutela –Batman eta Robin homosexualak ziren eta Wonder Woman, lesbiana–. Comic Code Authority delakoa sortu zuten, edukiei buruzko arau zorrotzak ezarri eta betearaziko zituena. Zenbaitetan komikien erretze publikoak ere egin zituzten.

Superheroiak bizirik atera ziren kinka larri hartatik ere. Gaur egun osasuntsu daude eta borrokan jarraitzen dute… elkarren aurka. Marvel eta DC komiki industriako erraldoiek hamarkada asko daramatzate lehian, negozioaren banaketa ongiaren eta gaizkiaren gainetik baitago.


Prekarietatea kanaletik interesatuko zaizu...
Urriaren 11n grebara deitu dituzte EHUko ikertzaile eta irakasleak, "lan baldintzen prekarizazioa" salatzeko

ELA, LAB, Steilas eta CCOO sindikatuek egin dute greba deialdia. Salatu dute unibertsitate lege berriaren irakurketa "interesatua" egin duela errektoretza taldeak, eta ordezko irakasleen kontratu gehienak partzialak izango direla horren ondorioz. Azpimarratu dute EHUko... [+]


35 urteko emakume bat hil da Adunan, traktorearekin sagar bilketan lanean ari zela

Astearte eguardian gertatu da istripua. Dirudienez, gidatzen ari zen traktoreak zuhaitz bat jo eta zuhaitzaren eta traktorearen artean harrapatuta geratu da langilea.


EHUko ordezkoek adierazi dute errektoretzak badakiela LOSUren "irakurketa maltzurra" egiten ari dela

Eva Ferreira EHUko errektoreak eta Federico Recart Irakasle eta Ikerketako errektoreordeak adierazi dute unibertsitate lege berriak dioela ordezkoak irakaskuntza lanetarako soilik kontratatu daitezkeela. 


EHUko ordezko irakasle eta ikertzaileen "prekarietatea" salatu dute

EHUk Unibertsitateko Lege berria "bere interesen arabera" interpretatu duela salatu dute, eta ondorioz lanaldi osoko kontratu asko lanaldi partzial bihurtuko dituela, hilean 800 euroko soldata ordainduta.


Eraikuntzako langile bat hil da Urruñan, gidatzen ari zen hondeamakinak harrapatuta

Boli Kostakoa zen hildakoa, eta LABek migrante langileen egoera salatu du. Aurten gutxienez 34 lan-heriotza izan dira Euskal Herrian.


Eguneraketa berriak daude