Larrekoa, Gutenbergen tramankulua eta ChatGPT
Nire adiskide batek –aski maltzurra berau– esan ohi du horrenbestetan eskatzen dugun euskararen normalizazio betea inoiz gertatzen bada, lehen ondorioa bertsolaritza desagertzea izango dela. Ez da jendaurrean esaten ausartzen, ordea, ez baita zuzentasun politikoaren legeak hautsi zale. Nire aldetik, ez dut ukatuko hizkuntza larrekoa noranahiko bihurtzeko prozesuan bertsolaritzaren ekarriak eduki duen garrantzia. Gainera alferrik litzateke: Oteizak, erdaldun jenial hark, ehun mendeko alibia eman zion euskal bat-batekotasunari. Eta gure zientifikorik ezagunenak berretsi. Zer dezake ba, guk, hilkor arruntok, kontra esango dugun ezerk? Izan ere, ba al da errealitatean bertsolari on batek, hamar segundoz, eta sakontasun osoz, hamar-zortziko neurrira errendituko ez duenik? Gutenbergen tramankulua zokobetailu astun bat baino ez da. Gainbaloratuta dago. Nekez ulertzen da munduan zehar, mendeetan, eduki duen ospea.
Nik ere egin dut barre Txirritaren andaluziarrarekin eta paretarekin, eta Lazkao Txikiren ateraldiekin. Eta negar Xalbadorren “Hildako emaztearen soinekoari” edo “Negarra begian” entzutean. Nahiz eta azken horien kasuan beti zalantza eduki ez ote ziren ipurdia aulkiaren gainean eta orri zuriaren gainean sortuak.
Baina onar dezagun: hizkuntza larrekoaren eta Gutenbergen tramankuluaren arteko harremanak problematiko samarrak izan dira beti.
ChatGPT adimen artifizialak eguzkiari buruzko poema bat ondu omen du. Diotenez, laster egongo dira sobran bertsolariak eta idazleak oro
Kasualitateak nahi izan du, eta datozen mendeek berresten ahalko dute, ezen, gutxi gorabehera Lujanbiok txapela jantzi zuen egunean –“mingaina dantzari irabazteko desesperantzari”– txapelbako Canok sonetoen liburu bat argitaratu zuela –“hitzak josi arteko sosegu gabeziaz”–. Nahiz eta, Canok jolas literarioak eta paradoxak zenbat maite dituen jakinik, kasualitatea ote den zalantzan jartzen ahal den zerbait izan.
Baina teknologiak zaharkitu du Gutenbergen tramankulua ere, eta denborak lausotu du gure artean inoiz eman ez den –baina ematen ahal zen– eztabaidaren distira: zer da gehiago, idatzia ala ahozkoa?
Ber denboran txapel-konturik behar ez duen ChatGPT adimen artifizialak eguzkiari buruzko poema bat ondu omen du, beste balentria batzuen artean. Diotenez, laster egongo dira sobran bertsolariak eta idazleak oro.
Gogoan dut Italo Calvinok, 1967an emandako hitzaldi batean (gaztelaniaz Cibernética y fantasmas izenburuarekin argitaratua), aintzat hartzen zuela makina batek kultura guztia produzituko zuen eguna. Ez du inporta –esatera zetorren, gutxi gorabehera–; beti izango da kontzientzia humano bat haren kalitatea epaituko duena… Hori hala den artean ez gara hain larri ibiliko.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
Israelen ofentsiba inperialista beste fase batean sartu da: bonbardaketak Yemen, Libano eta Sirian; Iranen kontrako erasoak; Libanoren inbasioaren saiakera… Sionistek aspaldiko helburu bat lortu dute: Palestinatik haratago joatea, eta erasoaldia eskualde mailako gerra... [+]
Leku izen bakarra aski da, azken denbora hauetan gertatu den emakumeen aurkako biolentzia kasurik larriena aipatzen hasteko: Probentzako herri horretan, senar batek emaztea kimikoki menderatu eta beste gizon batzuen –ehun bat omen dira– sexu-meneko utzi du hamar... [+]
Txikitan, mila eta bat jolas genituen egunerokotasunean jolasteko. Batzuk korrika jolasten genituen, beste batzuk baloiarekin, panpinekin, gomarekin edota hitzekin. Bada hitzekin jolasten genuen jolas bat, konturatu naizena bizitza guztirako izango dela. Ez gara ohartzen jolas... [+]
–Bai, zera, hori muntaia izango da… edo norbaitek egindako txistea… edo testuingurutik ateratako zeozer...
–Ezetz ba, maitti, hementxe dago bideoa, entzun egizu elkarrizketa.
–Oxtia, bai! –begiak bueltaka begi-zuloetan.
J-k ezin... [+]
BRICS+ taldean gorabidean dauden ekonomia produktiboek edota lehengaien hornitzaileek parte hartzen dute. Horiek munduko gobernantza justuagoa eraiki nahi dute eta horrek talka egiten du nazioarteko fluxu ekonomikoak arautzen eta gobernatzen jarraitu nahi duen... [+]
Asteburu luze bat. Ingurutik bueltatxo bat eman eta pikoteoa egiteko probestu dugu. Turistak selfie-ak egiten. Turistentzako bideak, alokairuak, dendak, hotelak, aparkalekuak, menuko platerak, seinaleen kartelak munduko hizkuntza orotan. Turistak ohiko lekuak leku arrotz... [+]
Orain dela urte asko Dr. Abuse chatbota ezagutu nuen, aplikazio horrekin ohartu nintzen ere pertsonok zeinen azkar kateatu gaitezkeen holako makinetara. Animalia sozialak izanda, harremana berezkoa eta beharrezkoa dugu, eta 'harremana' izenak dioen bezala,... [+]
Gaixo nago, etxetik atera gabe egoteko moduan, medikuaren bajarekin, ingurukoen onespenarekin. Gaixo nago. Alegia, nire energia da normalean iluntzean etxeratutakoan izaten dudana, baina egun osoan. Eta gorputza tranpa bat da, beste behin ere, eta harrokeria gorrotagarriz... [+]
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Eremu ez profesionalari loturiko pertsona talde digitaletan, besteoi argudioak emateko adimen artifiziala baliatu duenik ikustea gertatu zait azken urte honetan. Partekaturikoa propioa bailitzan. Norberarena, baina ez jabetzaren zentzuari loturikoa, baizik eta norbere... [+]
Wallapop aplikazioaren bidez bozgorailu kaxkar batzuk saldu nituen uda aurretik. Agian produktuaren deskribapena pixka bat puztuta zegoen, egia da. Erosleak hiru izar jarri zizkidan bostetik. Argi dago, ez nuen gehiagorik merezi.
Hurrengo astean, Irundik Bilbora eraman nuen... [+]
Lagun baten aitaren hiletan egon nintzen aurrekoan. Lagunak lore-sortetatik lore bana hartzeko esan zigun bertaratutakoei, nahi izanez gero. Loreei ezin diet ezetzik esan, askoz gutxiago arrosei, batez ere gorriei. Hala, arrosa gorri eder bat hartu nuen.
Arrosa eskuan,... [+]