MZk nik baino hobeki esplikatzen baitu –eta Senekak baino, gaurkoago–, esan dezagun harekin, baiki, betirako bagina bezala bizitzeko joera dugula, joera tentela. Eta, halaber, heriotza gure bizitzatik egoztekoa. “Gure gizarteek herio usaineko edozer ezkutatu eta kanporatzen dute”, dio MZk: “Berriki arte, zaharrak etxean zeuden, eta itzaltzen zihoazen bitartean bizitza biloben bitartez berritzen ikusten zuten. Ontsa hiltzeko bide bat zen. Aldiz, orain, zahar-etxeetan, bertakoak elkartzen dituen bakarra da berehala hil behar dutela. Horregatik dute zahar-etxe askok beilatoki eta are errausketa-labe kutsu nabarmena”. Ordea, arazo dirudiena, ondo begiratuta, “zorte handia da, sakonki bizi nahi izatera bederen, hil behar dugula egunero gogoratzea”. Bizitzeaz hiltzen gara, zioen Axularrek, eta hiltzeaz bizitzen.

Nietzschek badu pasarte bat, bestalde, ospetsu bilakatu dena honezkero, zeinean imajinatzen duen deabru batek proposatzen diola bizitza amairik gabe bat bizitzea, baldintza batekin, hori bai, behin eta berriro hastea, orain artekoa bezala, detailerik txikiena aldatu ezinik: “Bizitza hau, orain bizi duzun bezala eta bizi izan duzun bezala, beste behin ere bizi beharko duzu eta ezin konta ahala aldiz, eta ez da ezer berririk izango bertan, baizik eta oinaze eta plazer bakoitza eta pentsamendu eta hasperen bakoitza eta zure bizitzako txiki eta handi guztia zuregana itzuli beharko da segida berean. Eta era berean armiarma hau eta ilargi-argi hau zuhaitzen artean, eta era berean une hau”. Itzulera etengabea. Prest egongo zinateke? Adèle Van Reeth, arrapostuan: “Ezustekorik ez, inprobisaziorik ez, aldaketarik ez. Ideia jasanezina da”.

Deabruak erakutsiko liguke, hartara, egia gordin bat. Orain daramazun bizimodua da eraman nahiko zenukeena? MZ, berriz: “Bizitzak ez du inongo xederik. Eta, hain zuzen, horrexek bilakatzen du bizitza bikain eta liluragarri (...) geure esku dago bizitza nahi adina helburuz eta esanahiz hornitzea”.