Zuberoko Basaburuan bizi den Bettan D’hulstek duela zazpi bat urte abiatu zuen O’Lurra, urkiaren sapa edo izerdia biltzen eta merkaturatzen dituen proiektua. Ligi herrian (Zuberoa) jasotzen du, Iratiko basotik hurbil. “Zuberoako herri elkargoarentzat egiten nuen lan, oihanetako egurrarekin zein baliabide lortu ahal ziren aztertzen”, azaltzen du. Arbolak batik bat egurrerako eta papererako baliatzen zirela konturatu zen, eta erabilera gehiagoren bila, lagun teknikari baten bidez jakin zuen urkiaren sapa bildu zitekeela. Aztertzen hasi eta inguruko adineko jendeak jarduera eta urki-saparen onurak ezagutzen zituztela ikusi zuen. Ekoizpena eta salmenta ez zegoen garatua, ordea, eta horri ekitea erabaki zuen.
Zuhaitzetik poltsara, zuzenean
Hilabete eskas irauten du urki-saparen bilketak, otsailetik martxora. “Hostoak egin aitzinean, orduan izaten da sapa gehien arbolean korritzen. Goruntz joaten da sapa, hostoak sortzeko”, dio proiektuko kideak. Kanadan baliatzen duten teknika darabilte Zuberoan ere uraren antza duen likidoa jasotzeko: urkiari txerto txiki bat egin, plastikozko hoditxo bat sartu eta grabitateari esker bidoira erortzen da. Urtero 2.000 litro inguru jasotzen dituzte O’Lurrako kideek.
Urteotako esperientziaren ondotik, zerbaitetaz ohartu da proiektuaren bultzatzailea: “Klima aldaketaren ondorioz urtero bilketa aurreratzen ari da; hasi nintzenean martxoan egiten nuen bilketa, baina aurten, adibidez, otsailean hasi naiz”, dio. Ligiko oihan bateko jabeak uzten dio hango urkietan txertoak egin eta sapa ateratzen D’hulsti, eta zuhaitzari ahalik eta kalte txikiena eragiten saiatzen da bera. “Txertoa kentzerakoan, egindako zuloa berriz estaltzen diogu arbolari, eta hostoak hasten direnean bilketa gelditu egiten dugu, denboran asko mugatuz”. Zigilu ekologikoa du ekoizpenak, eta urtero hainbat kontrol pasatzen dituzte.
Garbiketarako, probiotiko bezala nahiz larruko arazoentzako
Bildutako sapa modu desberdinetan merkaturatzen dute proiektuko kideek. Batetik, poltsetan saltzen dute, gorputzeko garbiketarako darabiltenek freskoan kontsumitzeko. “Toxinak kanporatzeko hiru asteko garbiketa tratamendua izaten da; larrua eta ilea garbitzen ditu, purifikatzailea da eta zirkulaziorako ona”, dio ekoizleak. Kontsumitzeko beste modu bat laktofermentazioarena da: sapa bildu eta naturalki laktofermentatzen uzten dute, esnearen itxura hartzen duelarik. “Prozesu horrek probiotikoak sortzen ditu, eta hesteentzat eta defentsa inmunitarioak garatzeko da oso ona”. Azkenik, hurbileko laborategi batean usain desberdinetako xaboiak ere egiten hasi dira saparekin. Larruko arazoak dituztenentzako onuragarriak dira horiek.
Dendarik ez dute O’Lurrako kideek, baina bide hurbilean saltzen dute haien produktua, interneteko o-lurra.fr webgunean, biodendetan eta AMAPen bidez. Hegoaldetik ere geroz eta eskari gehiago jasotzen omen dituzte.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]