Artisau arrantzaleak eta haien ondarea kolokan
Elikadura burujabetzaz eta agroekologiaz hitz egitean lurra eta landareak datozkigu burura gehienetan, baina, zer ari da gertatzen arrantzarekin? Ondarroa 12 Milia elkarteak urteak daramatza itsas kontserbazioaren eta artisau arrantzaren alde lanean, formazioak eta ekimenak antolatzen. Orain, Bizilur Lankidetzarako eta Herrien Garapenerako Erakundearekin elkarlanean, beste proiektu bat jarri du martxan: Itsasoiko. Gure kostaldeko portuetan eguneko artisau arrantza desagertzeko arriskuan dagoela ikusita, zerbait egitea erabaki dute.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Artisau arrantzaleak egunero ateratzen dira itsasora, eta arte txikiez baliatuz harrapatutako gertuko arraina dakarte portura”, azaldu du proiektuko kide den Eneko Batxillerrek. Gehienek autonomoki egiten dute lan, haien ontzien jabe dira eta bakarrik edo bizpahiru lagunekin aritzen dira. Azken urteotan, baina, nabarmen egin du behera eskala txikiko arrantza eredu horrek, eta zenbait portutan desagertzera ere iritsi da, arrantzaleak eta horien atzean zeuden ogibide asko galduz. “Arrazoiak arrazoi, kontua da ondare kultural handi bat ari garela galtzen”, gehitu du kideak.
Elikadura burujabetza pixkanaka eta pauso txikiz bada ere bere tokia irabazten ari den garaiotan, geroz eta arreta handiagoa jartzen dute kontsumitzaileek lurreko produktuak non eta nola ekoitzi diren jakiteko. Itsasotik datozenen kasuan, ordea, ez da gauza bera gertatzen: “Baserriko produktuak ongi identifikatzen ditugu eta kontsumo taldeak lan handia ari dira egiten. Bada, arrantzaren inguruan ez dago ia ezer". Hutsune hori betetzeko helburuarekin abiatu dute Itsasoiko proiektua; bertako eta sasoiko arrainaren kontsumoa ere elikadura burujabetzaren estrategian txertatzeko asmoz.
Lanketa instituzionalaz gain, formakuntza eta herri aktibazioa
Hiru ardatz nagusiren baitan ari dira lanean proiektuko kideak. Lehen helburua bertako eta sasoiko arrainaren eta honen arrantzaren inguruan sentsibilizazio materialak sortzea da. “Denok dakigu legatza zer den, baina badira beste espezie asko ez hain ezagunak eta gure portuetan asko sartzen direnak”. Horregatik, sasoiko espezieen gida eta dokumentala eginen dituzte, egoeraren inguruan kezka zabaltzeko eta alternatibak aktibatzeko. Bigarren ardatza kostaldeko herrietan ekimenak egitea da; Mutrikun, esaterako, eguneko artisau arrantza identifikatzeko zigilu bat jarri dute martxan. Ekimen horiek bultzatzeko ezinbestekoa da tokiko instituzioen laguntza, eta horixe bera da hirugarren ardatza: hurbileko instituzioekin lanketa amankomuna bultzatzea.
Eztabaida mahai gainean jartzeko eta herritarrak sentsibilizatzeko asmoz sortu da Itsasoiko. Norvegiatik datorren izokina edo bakailaoa erostea erabakitzen badugu, behintzat, arrantza eredu horren atzean dagoenaren jakitun izan gaitezela. “Inguraketa arrantza eta eredu handiagokoa ere hor daude, eta herria bertako arrainez elikatzeko horiek ere beharrezkoak dira. Hemen arazoa da orain arte bezala jarraituz gero, horiek bakarrik geldituko direla”.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]