‘House’ telesaileko azken bost minutuak
Michael Mooreren Sicko dokumentalak inarrosi egin ninduen. Hasieratik larritu ninduen, mutil hark, orratz eta haria eskuan, zirujau lana egin behar izan zuenean zangoan zeukan ebakia josteko. Segidan, istripu batean hatz luzea eta eraztun atzamarra ebaki zituen gizona. Luzeak, 60.000 dolar; besteak, 12.000. Erabaki behar bietatik zein lotu. Eta bihotzak zausk egin zidan.
Orduan off-eko ahotsak zehaztu zuen dokumental hori ez zela osasun asegururik ez zeukaten 50 milioi lagunen ingurukoa, baizik eta Ameriketako Estatu Batuetan asegurua izan bazeukaten, ordaintzen zuten eta, hala ere, arretarik jasotzen ez zuten 250 milioien inguruan.
2007 urtea zen. Hemen erasoaldia nabarmenagotzen ari zen. Urrunetik dator, 1986ko Osasunaren Lege Orokorrak bide eman zionetik. Ondoren, 1991eko Abril txostena, 1997ko legea (PNVren baiezkoarekin) eta abar. 2007 urtea, Madrilen Agirreren pribatizazio sukarra bor-borrean eta gurean osasun publikoa okerragotzen, ditxosozko lankidetza publiko-pribatuaren mantra pean.
"Osasun pribatua indarrez azaldu da orain, azken estoke-kolpea eman guran. Eta hainbat kontu ikasi ditugu biderkatu diren iragarkien bitartez"
Segidan 2008ko krisialdia eta Brusela zein Madriletik zetozen murrizketen aitzakia. Konturatu baino lehen, 2020. Eta pandemia. Eta osasun publiko anemikoa eta profesional ahituak aurre egiten. Konturatu omen ginen zenbateko garrantzia daukan osasun publikoak. Eta jendeak txalo egin zuen leihoetatik. Folklore horretan entretenitu bitartean, erantzukizunik ez. Eta heroi deitu behar geniela esan ziguten, ezer ez exijitzea delako heroien idiosinkrasia.
Osasun pribatua indarrez azaldu da orain, azken estoke-kolpea eman guran. Eta hainbat kontu ikasi ditugu biderkatu diren iragarkien bitartez:
1. Ospitalerik onenak erabili ahal izango ditugula. Ez nekien nik halako ranking bat dagoenik. Ezta ospitale pribatuak ranking horren lehen postuetan daudenik ere. Beste ranking batzuk bai ezagutzen ditut, hala nola Osasun Publikoaren Defentsarako Federazioak 2019an erkidegorik pribatizatzaileenekin argitaratu zuena. EAE, 5. postuan –Madril, Katalunia eta uharteen atzetik–; Nafarroa, 10. postuan. PNV kudeatzaile “hobea”, antza, baita UPNren gobernu guztien ondoren ere.
2. Telefonoz artatuko gaituztela. Telemedikuntza flemoi edo konjuntibitiserako agian bai. Baina horra arte. Hori ere erakutsi digu pandemiak. Baina horixe da funtsa: osasun aseguruek ez dute gaixorik nahi, Skype bidez arta daitekeen jende gazte eta osasuntsua baino. Gainera...
3. Zure bizimodua osasuntsua bada, beherapena egingo dizute. Hau bezero gehiago lortzeko amua izatetik, laster bihurtzen da zigor. Ez baduzu X pauso egunean egiten, lodi bazaude, erretzen baduzu, minbizi aurrekariak badauzkazu eta batez ere zaharra bazara, prima garestiagoak eta estaldura urriagoak.
Bai, bospasei minutu falta zituen serie hark. Housek telesailean gaixotasun arraroen bila agintzen zituen froga garesti guztien ostean, zer gertatzen zen? Pazienteek, asegurua izan arren, aparteko fakturak ezin zituztenean ordaindu, ze etorkizun? Zer gertatzen zen porrot ekonomikoa aitortu behar zutenean, kartzelara ez joatearren?
Eta ez esan hemen ez litzatekeela gauza bera gertatuko. OCU kontsumitzaileen elkarteak ohartarazi duenez, polizen %24k popa bistan utzi du ordaintzen dituen jendea. Lau polizetatik batek. Eta hori iaz, bezeroak lortzeko fasean. Osasun pribatuaren helburua ez delako jendea osatzea, dirua egitea baino. Atzean banka, inbertsio funts eta multinazional berberak daude eta akziodun bertsuak. Horrelakoei berdin bazaie jendea etxetik botatzea, enpagu handirik ez hiltzen uztea.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiar Estatuko makrojaialdi gehienak erosi ditu. To. Hondartza ondoan noria eta guzti duen jaialdia zein hardcoreta tatuajedunak joaten direna, 1.400 miloi euroko trukea, Palestinako kolonia israeldarretan etxebizitzak eraikitzeko... [+]
Apirilaren 28ko gauean Bartzelonako Badal Ramblako terrazak gainezka zeuden; hoztu gabeko garagardoak zerbitzatzen ziren, baina jendeak zoriontsu zirudien. “Munduaren amaierak iritsi behar badu, pozik harrapa gaitzala”, esaten zidan auzokide batek. Hamar ordu baino... [+]
Talentu faltaren mamua da azkenaldian ekonomiaren ikuspegi kapitalista hegemonikotik ezarri nahi diguten eta denek ontzat eman behar dugun ideia nagusietako bat. Arazo artifiziala da, eta ikuspegi oso elitistatik, gure egunerokoan ez dagoen denon arazo bihurtu nahi... [+]
Urteak ziren elkar ikusten ez zutela. Kalean elkarrekin topo egiten ez zutela. Egoera kanpotik ikusita, bi ezagun besterik ez ziruditen. Atzean daude, oso atzean, gaztaro hasierako urte bizi haiek, non kuadrilla bereko lagunak ziren. Non eguna eta batez ere gaua konplizitatez... [+]
Energia politikek haserreak eta desadostasun sakonak sortu dituzte ekologisten artean. Ez da gauza berririk. Hemen eta atzerrian. Hemen eta orain, nabarmen. Duela bi urte, 2023ko udaberrian, gure ikerketa taldeak (ekopol.eus) hiru mahai-inguru antolatu zituen Donostian,... [+]
Momentu honetan, eta buruileraino, Adimen Artifizialari buruzko erakusketa erraldoi bat ikusgai da Parisko Galerie nationale du Jeu de Paume museoan, izenburu honekin: Mundua, Adimen Artifizialaren arabera. Erakusketa horretan, hainbat arte obra garaikide agertzen dira,... [+]
Zurea ez da ekologia, zurea ideologia da!”. Espainiako oposizio buruaren hitzak dituzue, oraingoan itzalaldia aitzakia hartuta. Zer den ideologia hitza desitxuratzea; trantsizio energetikoa edota energia politika, hitzak dioen moduan, politika hutsa delako. Kapitalismoaren... [+]
Herriko liburutegian, teknologiaren inguruko espazio ireki batean hartzen dut parte. Aurrekoan, haurrentzako robotika proiektu bat sortzeko Arduino plaka erabiltzen ikasi nahi zuten bi emakume gerturatu ziren, bata programatzailea, bestea ni bezalako kuxkuxeroa. Hirurak jarri... [+]
Ertzain talde bat bi gazte jipoitzen ileapaindegi batean. Lokal barrura sartu dituzte, San Frantzisko kaleko segurtasun kamerek polizia gehiegikeriak filmatu ez ditzaten, baina seguruenik ez zuten espero negozio horrek ere segurtasun kamera zuenik. Bilboko Kontseilu... [+]
Gasteizko Arana auzoan Nazioarteko Babeserako Harrera Zentroa birgaitzeko lanak hasi ondoren, bizilagun okupatuak eta kezkatuak garen aldetik eta Euskal Herria benetako harrera- herria izan dadin, berriz ere publikoki posizionatu beharra ikusi dugu. Beste behin ere lengoaia... [+]
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]