‘House’ telesaileko azken bost minutuak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Michael Mooreren Sicko dokumentalak inarrosi egin ninduen. Hasieratik larritu ninduen, mutil hark, orratz eta haria eskuan, zirujau lana egin behar izan zuenean zangoan zeukan ebakia josteko. Segidan, istripu batean hatz luzea eta eraztun atzamarra ebaki zituen gizona. Luzeak, 60.000 dolar; besteak, 12.000. Erabaki behar bietatik zein lotu. Eta bihotzak zausk egin zidan.
Orduan off-eko ahotsak zehaztu zuen dokumental hori ez zela osasun asegururik ez zeukaten 50 milioi lagunen ingurukoa, baizik eta Ameriketako Estatu Batuetan asegurua izan bazeukaten, ordaintzen zuten eta, hala ere, arretarik jasotzen ez zuten 250 milioien inguruan.
2007 urtea zen. Hemen erasoaldia nabarmenagotzen ari zen. Urrunetik dator, 1986ko Osasunaren Lege Orokorrak bide eman zionetik. Ondoren, 1991eko Abril txostena, 1997ko legea (PNVren baiezkoarekin) eta abar. 2007 urtea, Madrilen Agirreren pribatizazio sukarra bor-borrean eta gurean osasun publikoa okerragotzen, ditxosozko lankidetza publiko-pribatuaren mantra pean.
"Osasun pribatua indarrez azaldu da orain, azken estoke-kolpea eman guran. Eta hainbat kontu ikasi ditugu biderkatu diren iragarkien bitartez"
Segidan 2008ko krisialdia eta Brusela zein Madriletik zetozen murrizketen aitzakia. Konturatu baino lehen, 2020. Eta pandemia. Eta osasun publiko anemikoa eta profesional ahituak aurre egiten. Konturatu omen ginen zenbateko garrantzia daukan osasun publikoak. Eta jendeak txalo egin zuen leihoetatik. Folklore horretan entretenitu bitartean, erantzukizunik ez. Eta heroi deitu behar geniela esan ziguten, ezer ez exijitzea delako heroien idiosinkrasia.
Osasun pribatua indarrez azaldu da orain, azken estoke-kolpea eman guran. Eta hainbat kontu ikasi ditugu biderkatu diren iragarkien bitartez:
1. Ospitalerik onenak erabili ahal izango ditugula. Ez nekien nik halako ranking bat dagoenik. Ezta ospitale pribatuak ranking horren lehen postuetan daudenik ere. Beste ranking batzuk bai ezagutzen ditut, hala nola Osasun Publikoaren Defentsarako Federazioak 2019an erkidegorik pribatizatzaileenekin argitaratu zuena. EAE, 5. postuan –Madril, Katalunia eta uharteen atzetik–; Nafarroa, 10. postuan. PNV kudeatzaile “hobea”, antza, baita UPNren gobernu guztien ondoren ere.
2. Telefonoz artatuko gaituztela. Telemedikuntza flemoi edo konjuntibitiserako agian bai. Baina horra arte. Hori ere erakutsi digu pandemiak. Baina horixe da funtsa: osasun aseguruek ez dute gaixorik nahi, Skype bidez arta daitekeen jende gazte eta osasuntsua baino. Gainera...
3. Zure bizimodua osasuntsua bada, beherapena egingo dizute. Hau bezero gehiago lortzeko amua izatetik, laster bihurtzen da zigor. Ez baduzu X pauso egunean egiten, lodi bazaude, erretzen baduzu, minbizi aurrekariak badauzkazu eta batez ere zaharra bazara, prima garestiagoak eta estaldura urriagoak.
Bai, bospasei minutu falta zituen serie hark. Housek telesailean gaixotasun arraroen bila agintzen zituen froga garesti guztien ostean, zer gertatzen zen? Pazienteek, asegurua izan arren, aparteko fakturak ezin zituztenean ordaindu, ze etorkizun? Zer gertatzen zen porrot ekonomikoa aitortu behar zutenean, kartzelara ez joatearren?
Eta ez esan hemen ez litzatekeela gauza bera gertatuko. OCU kontsumitzaileen elkarteak ohartarazi duenez, polizen %24k popa bistan utzi du ordaintzen dituen jendea. Lau polizetatik batek. Eta hori iaz, bezeroak lortzeko fasean. Osasun pribatuaren helburua ez delako jendea osatzea, dirua egitea baino. Atzean banka, inbertsio funts eta multinazional berberak daude eta akziodun bertsuak. Horrelakoei berdin bazaie jendea etxetik botatzea, enpagu handirik ez hiltzen uztea.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]