“Emakumeoi buruko gaitz gehiago diagnostikatzen zaigu, sintoma berdinekin”
Amaia Bacigalupe de la Hera (Portugalete,1980) soziologoa da ikasketaz eta lanbidez, baina “soziologiaren eta medikuntzaren arteko bidegurutzean” ibili da beti. EHUko OPIK ikerketa taldeko sortzaileetakoa da; “gizarteko egituraren ezaugarriek osasunean, gaixotasunean eta osasun zerbitzuen erabilpenean duten eragina ikertzen dut”, argitu digu. Osasun mentalean generoak duen garrantziaz berba egiteko elkartu gara harekin.
Lan batean diozunez, “frogatuta dago emakumeek buruko osasun okerragoa dutela”.
Munduan egindako hainbat ikerketak aditzera eman dute hala dela. Eta horrek erabateko lotura daukala emakumeon bizi-baldintzekin, ezinegona sortzen baitute; sufrikario handiagoko bizitza da. Askotan biologikoki azaldu nahi izan da emakumeen eta gizonen arteko desberdintasun hori, baina argi dago hori ez dela azalpenaren zati inportantea, baizik eta gizarte-desberdintasunekin lotutako hainbat alderdi.
Orain aste batzuk Genero-desberdintasunak eta depresioaren eta antsietatearen medikalizazioa: gaindiagnostikoko dinamikak eta gainpreskripzioa emakumeengan hitzaldia eman zenuen. Agian emakumeok ez duzue uste bezain buru osasun txarra?
Behintzat, emakumeek behar dutena baino gehiago diagnostikatzen ari gara. Sintoma berdinak izanda, emakumeoi gehiago diagnostikatzen zaigu gizonei baino.
Merkeagoa da zuen diagnostikoa?
Bai, faktore askorengatik. Eta ez hori bakarrik: gizonei baino askoz psikofarmako gehiago ematen digute diagnostiko-baldintza berdinetan. Sintoma berdinak izanda, emakumeei buruko gaitz bat diagnostikatzeko probabilitatea %78 handiagoa da gizonen kasuan baino; diagnostiko berdina izanda, berriz, psikofarmakoak errezetatzeko probabilitatea %20 handiagoa da.
Genero aldagaia bazterrean utzita ere, gaitz mentalen gaindiagnostikoa dago?
Dudarik gabe. Azkeneko urteetan izugarri egin du gora diagnostikoen kopuruak. Horrek esan nahi du hasi garela medikuntzaren eremukoak bihurtzen orain arte hala ez ziren hainbat arazo, sozialki konpontzeko gai ginenak: doluak, lanari lotutako ezinegonak… Orain ordea, hainbat faktore direla medio, kontsultara ailegatzen dira. Eta zazpi minutuko kontsulta batera ailegatzen den arazo konplexu bati erantzuna ematea ez da erraza, eta ez dut esaten errua sistemari botatzearren, baina egoera horietan profesionalek zer egin dezakete? Klik bat diagnostikoaren laukitxoan eta beste bat lorazepamarenean. Gizartean aldaketak ematen ari dira eta gero eta gaitasun txikiagoa daukagu kolektiboki ezinegon horiek kudeatzeko, eta antza denez, hori askoz sarriago gertatzen zaie emakumeei gizonei baino.
Zer argudio eman daiteke, biologiaren ikuspuntutik, esateko errazagoa dela emakume batek buruko gaitza izatea?
Hormonalki aldakorragoak garela, eta horrek ahulezia mentala eta emozionala eragiten duela. Emakumeen osasun mentala aztertzean hormonekin lotura duten aldiak identifikatu dira beti: menarkia, erditzea eta erditze ostekoa, menopausia… eta askotan lotarazi dizkigute gure ezinegona eta egoera hormonala. Baina psikofarmako gehiago errezetatzearen arrazoia ez da emakumeok osasun mental okerragoa dugula; hori hala dela kontuan hartuta ere, gainpreskripzioa oso agerikoa da. Zerbait gehiago dago.
Genero-rolekin zerikusia duena? “Txarto dagoen gizona gai izango da berez aurrera egiteko”.
Bai. Eta ziurrenik emakumeok ere, kontsultan gaudela, askoz erraztasun handiagoa dugu antidepresibo bat edo dena delakoa eskatzeko.
Neurtu egin da hori?
Ez dakit neurtu den, baina nire ingurura begiratuta behintzat emakumeen artean oso normaltzat hartzen da, edozein arazo txiki izanda, pilula bat hartzea.
Sexua faktore bat da gorputzean zer gertatzen den ulertzeko?
Erabat.
Baina kritikatzen da, era berean, biologia aitzakia modura erabiltzea zenbait jokabide justifikatzeko. Indarkeria matxistaren arrazoitze biologikoa argitaratuta dago inon.
Kontua da emakumeen osasunari buruzko ikerketan, historikoki, sexuarekin lotutako desberdintasunak ez direla aintzat hartu. Gizonen laginak erabili izan dira proba klinikoetan, eta patroi maskulino unibertsala erabili da. Aldarrikapen historikoa egon da esateko “aizue, bi mundu ezberdin gara”. Gertatzen zaizkigun gauzak ez dira berdinak: medikamentuen bigarren mailako efektuak, txertoen efektuak... Eta oso oinarrizko kontuak, elektrokardiograma baten bidez arritmia bat detektatzeko gaitasuna adibidez: teknologia askoz ere hobeto prestatuago dago zure arritmia aurkitzeko nirea baino. Medikamentuen dosiak ere oso eredu maskulinotik finkatu dira beti, eta frogatuta dago botiken bigarren mailako efektuak ohikoagoak direla emakumeengan. Beraz, sexua garrantzitsua da, gorputzak desberdinak dira eta desberdin erantzuten dute, hori oinarrizkoa da. Baina horren gainean beste geruza bat ipini behar diogu ikerketari, are garrantzitsuagoa: genero desberdintasuna. Jakina, beheko geruza hori ez badago ondo zehaztuta…
“Zientzia androzentrikoa da oraindik, eta haren prestakuntza ere bai. Uste dut oraindik ere osasun munduko profesionalei, nola ikerkuntzan hala klinikan, ‘antigorputzak’ sortzen zaizkiela ‘genero’ hitza entzuten dutenean. Urteak daramatzat prestakuntza ematen, unibertsitatean, Osakidetzan… eta asko kostatzen zaie ulertzea haiek ere badaramatela motxila hori, eta ematen duten osasun arreta lerratua dela. Beren lanari generoaren aldagaia gehitzeak bizitza zailtzen die. Medikuntza Fakultatean ere ez dute interes handirik gure lanaren ondorioez, ez dute lekurik EHUn ematen den prestakuntzan”.
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Langileak kexu agertu ziren ekainaren hasieran. Fernando Domínguez Nafarroako Osasun kontseilariak erantzun zien "euren eskuetan" zegoen guztia egiten ari zirela, baina baliabideak "mugatuak" zirela.
Gasteizko Lan arloko bigarren auzitegiak ebatzi du SIS Electricidad enpresarentzat lan egiten zuen eta 2019an hil zen behargina amiantoak eragindako minbizi batengatik hil zela. Udal galdarak konpontzeaz arduratzen zen elektrikaria, eta 1999tik 2017ra lan egin zuen enpresa... [+]
Hainbat urtetan jarduera hezitzaileak gazteleraz jaso ostean, bi urte direla Zabalgana ikastetxeak euskara hutsean ematea eskatu zion auzoko osasun zentroari. Osasun zentroko arduradunek diote ez dutela horretarako baliabiderik. Osakidetzak egoera ikasturte honetan... [+]
Maiatzaren 27an Frantziako Estatuko Legebiltzarrak onartu zuen heriotzarako laguntza baimentzen duen legea. Askok aurrerapen humanistatzat jo arren, lege berri honek kezkak piztu ditu pertsona ezinduen eskubideen aldeko mugimenduetan. Gaur egungo gizarteak ez badizkie pertsona... [+]
Hautaketa prozesuetako kudeaketa “geldirik edo kaosean murgilduta” dagoela diote elkarretaratzearen deitzaileek.
Osasungintza publikoaren aldeko Olatu Txuria plataformak deituta, osasun etxe duin baten eta osasungintza publikoaren aldeko manifestazioa egin dute Martuteneko, Txomiñeneko eta Loiolako bizilagun ugarik, auzo horietako kaleetan zehar. Hiru auzoetako eta hiriko beste auzo... [+]
Berrehun lagun hurbildu dira Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.
Faltan Botatzen Dugu plataformak eman du gertakariaren berri, eta zaintza aringarrien zerbitzuaren "egoera kritikoa" salatu du. Medikuak haren kontakizuna argitaratu du sare sozialetan, eta jakinarazi du lana utzi duela denbora batez: "Ezinezkoa zait baldintza... [+]
Debekua uztailak 1ean sartuko da indarrean hainbat espazio publikoetan, hondartzak edo parkeak kasu. Araua errespetatzen ez duten herritarrei 135 euroko isuna jarriko diete.
Aspaldian Irunen ikusi den manifestaziorik jendetsuenetakoa izan da larunbatekoa, Bidasoako ospitaleko zerbitzuak desegitearen aurka. Besteak beste, larrialdi pediatrikoak, haur eta gazteentzako psikiatria zerbitzua eta urologia ezabatu dituzte, eta agerikoak dira ondorioak... [+]
Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.