Klaseak Brontze Aroan
Lech ibaiaren harana (egungo Alemania), duela 4.000 urte inguru. Zazpi bat mendez, giza komunitate bat bizi izan zen egungo Augsburg hiritik gertu.
Berriki, aztarnategi horretan ehortzitako arrastoak aztertu ditu Heidelberg Zientzia Akademiako, Ludwig-Maximilians unibertsitateko eta Max Planck Institutuko ikerlari talde zabal batek, eta emaitzak Science aldizkarian argitaratu. Brontze Aroko komunitateetan desparekotasun sozial eta ekonomikoa zegoela ondorioztatu dute.
Batetik, gorpuekin batera ehortzitako objektuak aztertu dituzte. Objektu preziatuez inguratuta ehortzitakoak aberatsak ziren, “aristokratak”, nekazal gizarte gazte hartako lurjabeak, eta ondasun materialik gabe ehortzitakoak, berriz, haiekin batera bizi ziren zerbitzariak, zenbaitetan esklaboak. Alemaniako aztarnategian haurrak ere aurkitu dituzte hileta arreo oparoekin ehortzita. Horrek esan nahi du gizarte horretan haurrak ez zirela berdin jaiotzen, ordurako boterea eta estatusa oinordekotzan pasatzen zirela.
104 indibiduoren genomaren datuak ere aztertu dituzte, eta nekazal komunitate horretan familia egitura konplexuak eta ahaidetasunean oinarritutako hierarkia zituztela identifikatzen lagundu du horrek. Aurrez, Neolitoa amaitu baino lehen, komunitateak ez zeuden modu horretan antolatuta, edo horren frogarik ez dute oraindik aurkitu behintzat.
Bestalde, hortzetako esmaltea aztertuta ikusi dute han ehortzitako emakume helduen hortz-haginetan ez daudela Lech haraneko urak dituen osagai kimiko berak. Hau da, emakume haiek ez ziren lurralde horretan jaio, eta bertan jaiotakoen arrastorik ez dute topatu. Horrek esan nahi du emakumeak jaiolekutik beste herrixka batzuetara joaten zirela ezkontzera. Horietako batzuk urrundik etortzen ziren, gainera; Lecheko aztarnategiko emakume baten hortzek diotenez, Alpeez bestaldean, Italiako penintsulan jaio zen.
Baina exogamiarako joera hori ez zen berria, aspalditik zetorren. 2010eko ikerlan batean, El Sidrón (Asturias, Espainia) kobazuloko 12 Neandertalen DNA aztertu zuten eta ondorioztatu zuten ordurako emakumeak giza talde batetik bestera mugitzen zirela ugaltzeko eta, hala, espeziearen aniztasun genetikoa bermatzeko.
Ez omen da egia pobreak eta aberatsak beti egon direla. Giza talde ehiztari biltzaileak parekoagoak omen ziren. Nekazaritzak, sedentarismoak, ondasunak pilatzeak eragin zuen oraindik indarrean dagoen desberdinkeria. Eta Lech bailarako 104 gizon-emakumeak horren froga dira.
Muru Artederreta herrian, Murugain izeneko muinoan, Burdin Aroko herrixka baten horma agerian geratu da, AHTren lanentzako laginak hartzen ari zirela. Bizilagunen hango elkarteak salatu du trenarentzako tunel baten ahoa eraikitzeak harresiaren zati bat suntsituko lukeela.
1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]
Mecklenburgeko golkoan, Baltikoko uretan, ia kilometro bateko harrizko egitura bat identifikatu zuten arkeologoek 2021ean. Orain diziplinarteko ikerlari talde batek harresiari buruzko ikerketa argitaratu du PNAS aldizkarian.
Egiturak 10.000 urte inguru ditu eta gizakiak egina... [+]
Irulegiko Burdin Aroko herri gotortuan azaldutako brontzezko piezari buruzko ikerketa “osoena” azaltzen duen artikulua argitaratu du aditu talde batek nazioarteko aldizkari zientifikoan. Orain arte ez genekizkien hainbat berritasun dakartza.
Urtarrila ez da sasoi goxoa izaten indusketa arkeologikoak egiteko baina, aurtengo eguraldi aldrebesa tarteko, lanak erritmo onean burutu dituzte EHUko Ondare eta Kultur Paisaien ikerketa taldeko eta Ondare Babesa enpresako langileek Abrisketa auzoko San Pedro ermitan,... [+]