Urriaren 13an ospatu dute laugarren urtez Gatzaren Eguna Leintz-Gatzagan. Gatzaren ekoizpenari erabat lotua egon da herriaren historia, eta oraindik ez du etenik lotura horrek. “Gaur egun Udalak gure inguruan gatz kulturaren hedapena egiteko konpromisoa hartua dauka”, azaldu digu Aitor Larrañaga Artetxe Landa Garapenerako teknikariak. Hiru ildo dituzte hedapen hori bultzatzeko: Gatzaren Museoa, martxan berriro jarri duten gatz ekoizpena eta Gatzaren Eguna.
Jarduera berreskuratzeko apustua
“Erromatarren garaikoak dira hemengo gatz ustiapenari lotutako lehen idatziak, baina guk uste dugu askoz lehenagotik datorrela ustiapena”, dio Larrañagak. Herriko fabrikan gatza ekoizteari 1970. urte inguruan utzi zitzaion, eta hogei bat urte beranduago, 90eko hamarkadan Udalak fabrika zaharra erosi eta berritzeari ekin zion. “2000. urte inguruan fabrika zaharra museo bezala hasi zen funtzionatzen”. Gaur egun bisita gidatuak antolatzen dituzte bertan, gatzaren kultura zabaltzek.
Gatzaren ekoizpenak 40 urte inguruko etena izan ondoren, duela urte gutxi berriz ere gatza ekoizteari ekin dio Udalak: “Mahairako gatz gourmeta egiten dugu, jada Gipuzkoan barrena salgai dagoena. Aurrera begira Euskal Herri osora zabaltzeko asmoa dugu”, dio teknikariak. Txikia da ekoizpena, baina gatz kultura hedatzeko baliagarria dela uste dute. Ekoizpen modua ere berezia da oso: Iberiar penintsula osoan toki bakarra da gatza eguzkiarekin izan beharrean su egurrarekin berotuta ekoizten dena.
Gatzaren eragina, lur gainean nahiz azpian
Produktu ekologikoen eta artisauen azokak, tailerrak edota Gatzaren Museoan bisita gidatuak izan dituzte aurtengo Gatzaren Egunean, aurrekoetan bezala. Egon da nobedade berezi bat, ordea, aurtengoan: EHUko geologia departamenduko kideekin eta Jakoba Errekondorekin gatzaren paisaia ezagutzeko aukera izan dute hurbildutakoek, bai lur azpitik eta baita lur gainetik ere.
“Ur gazidun iturburu hori nolakoa den azaldu digute geologoek, nolako gatz pilaketa eta mineralak dauden bertan. Errekondo, berriz, gatz ekoizpenak sortu duen paisaiaz aritu zaigu”. Leintz Gatzagako lurren %80 publikoa da, gatza su egurrarekin ekoizten zutenez egurra beharrezko zutelako. “Publikotasun hori gaur arte iritsi da, eta horrek esan nahi du basoaren kudeaketa ere beste era batekoa izan dela: pinu gutxi dago eta hostozabalez osatutako bertako basoa da nagusi”.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]