Bi dozena untxi Australia suntsitzeko
Australia, 1859. Thomas Austin (1815-1871) kolono ingelesak anaiari idatzi zion bi dozena untxi eskatzeko. “Untxi gutxi batzuek ez dute kalterik egingo, etxean bezala sentitzen lagunduko didate eta gainera zer ehizatua izango nuke”.
Beraz, Austinek ez zituen untxiak hazi nahi, hil baizik. Ehiztaria zen, eta ordurako bere lurretako animalia gehienak garbituak zeuzkan. Horregatik, 24 untxiak bere lur sail zabaletan askatu zituenean, han ez zegoen ia harrapari naturalik eta untxiek hoberen egiten dutena egin zuten: ugaldu.
1866rako Austinek 14.000 untxi eta arazo handi bat zeuzkan bere lurretan. Mendea amaitzerako, arazoa handik 5.000 km-ra eta Australiako gobernura iritsi zen. 1901 eta 1907 urteen artean 3.000 km-tik gorako hesia altxa zuten untxiak gehiago zabaldu ez zitezen. Tranpak ere jarri zituzten hesien azpitik pasatzen ziren untxiak harrapatzeko. Baina hesien azpitik ez ezik, lurrazpitik ere ederki pasatzen dira untxiak.
1920rako Australiako untxien populazioa 10 mila milioikoa zen. Belarra, landare txikiak eta zuhaitz gazteak janez egin zuten aurrera. Sustraiak ere jan zituzten, landare berriak haztea galaraziz eta, ondorioz, bertako animaliak elikagairik gabe utziz. Lurra babesteko landarerik gabe, higadurak lurzorua suntsitu zuen eta aurrez berdez estalita zeuden eremuak basamortu bihurtu ziren. Australia bera ez ezik, inguruko uharteak ere kolonizatu zituzten untxiek. 1906 eta 1936 bitartean hegoaldeko kostaldeko irla bateko hiru papagai espezieak desagertu ziren eta 26 zuhaitz espezieetatik hiruk baino ez zuten iraun.
Hesiak, pozoiek, gas toxikoek… alferrikakoak ziruditen. Eta 1950eko hamarkadan gerra biologikoari ekin zioten. Mixomatosiarekin eraso zituzten eta untxien %5 besterik ez ziren bizirik geratu. Nahikoa urte gutxitan izurria berritzeko. 1996an kalizibirusarekin saiatu ziren eta, eragozpen etikoak alde batera utzita –birus horrek heriotza krudela eragiten du–, badirudi neurriak arrakasta izan zuela. Orduz geroztik untxien populazioa txikitzen ari da, baina lehentasunezko arazoa da oraindik Australiako Ingurumen Ministerioan.
Austinen untxiekin gertatutakoak ederki erakusten du nolako kaltea eragin dezakeen espezie inbaditzaile arriskutsuenak, gizakiak.
Multinazionalak jakinarazi duenez 72 MWko potentzia izango luketen bi "eguzki parke" edo makro-zentral fotovoltaiko eraiki nahi ditu foru lurraldean, baina ez du kokapenaren berri eman. Industria teknologikoan gehien kutsatzen duen enpresetako bat da Jeff Bezos... [+]
Fisikan lizentziatua eta Filosofia doktore, Gasteizen du ohiko bizitokia Adrián Almazánek (Madril, 1990), baina egun Madrilgo Carlos III Unibertsitatean ematen ditu klaseak. Digitalizazioak ingurumenean, energian eta gizartean sortzen dituen eraginak izan ditu... [+]
Kataluniako Ekoedizioaren Institutuko bazkide egin da ARGIA, Europako bakarra, eta Euskal Herrian halako urratsa eman duen lehen eragilea da. Zigilu baten bidez, bere argitalpenen aztarna ekologikoa neurtu eta garbi adieraziko du hemendik aurrera. Dagoeneko sei liburu ekoeditatu... [+]
El Salto-k Andreu Escrivá ikerlari eta ingurumen-adituari elkarrizketatu du, bere azken liburuaren harira, "Contra la sostenibilidad". Bertan, kapitalismo berdeak bere burua indartzeko erabiltzen dituen estrategiak azaldu ditu, eta nola jasangarritasunaren ideia... [+]
Amazoniako lurrak demarkatu eta indigenenak direla aitortzeko muga gehiago jarriko dituen legea onartu du Brasilgo Kongresuak. Luiz Inácio Lula da Silvaren gobernuak legea kritikatu du eta "araututako genozidio" bat dela esan du. Indigenek hainbat egun daramate... [+]
Igande honetan, maiatzak 14, urtero bezala Ipar Euskal Herriko ikastolen Herri Urrats festa ospatuko da Senpereko lakuaren inguruan. Aurten, Ilargikoop ikasle kooperatibak bere txoko propioa izango du Xiberoa gunean. Elkartenetekin batera egun osorako egitaraua antolatu dute:... [+]
Berreskuratzeko gaitasuna galtzen ari da Amazonia, deforestazioak eta degradazioak larriki kaltetuta. Egungo egoeran, planetaren birika berdea deitu izan denaren zati handi batean karbono gehiago isurtzen da airera, xurgatzeko gai dena baino. Berehalako neurriak eskatu ditu... [+]
New York, 1890eko martxoaren 6a. Amerikako Aklimatazio Elkarteko kideek, Eugene Schieffelin presidentea buru zutela, 60 arabazozo askatu zituzten Central Parken, hiriaren bihotzean. Egun espezie horretako 200 milioi ale bizi dira Ipar Amerika osoan.
Europako basoko hegazti handiena Euskal Herrian desagertuta edo desagertzeko zorian da, azkeneko aleak Belaguan eta Larran ikusi baitziren aspaldi. Pirinioetako Ekologia Institutuak egin berri duen ikerketa baten arabera, Aragoiko Pirinioetan bizi ohi diren guneetan, %40... [+]
Klima larrialdiari buruzko nazioarteko goi-bileran akordioa sinatu dute eta 16.000 milioi euro bideratuko dituztela diote basoak babestera eta basoberritzera.
Harrabotsa astindu da berriro, Enirio-Aralarko herrietan, auzibidean dagoen Saltarrirako pista dela eta. Gaia ez da berria: 2016. urtean Gipuzkoako Foru Aldundiak, Enirio-Aralar mankomunitatearen onespenarekin, Intzentsao eta Goroskintxu artean pista berria eraiki zuenetik... [+]
Tolosako Epaitegiak artxibatzea erabaki du, behin-behinean, Eguzkik eta Landarlanek Aralarko pisten aurka jarritako salaketa. Gipuzkoako Foru Aldundiak ontzat eman du autoa, baina salaketa egina duten elkarteek, hau da, Eguzkik eta Landarlanek, artxibo hori ez dela behin betikoa... [+]