Manu Lopez Gasenik lehen poema liburua du Aldi baterako hauxe, azaletik bertatik hasita klasizismoari emana, idazkeraz ere neurritsua, kultua eta erreferentziaz betea. Michelangeloren esklabuen antzera, poetak ere bizitza guztian idatzia baina atera gabea zeukana atera du kenduz-kenduz: “Munduaren ifrentzua/ ikusi dut/ mirailaren beste aldean/ untxi zuriaren xerka./ Une horiek guztiak/ denboran galduko dira/ malkoak euripean bezala.// Amaiera baino lehen/ esateko ordua zen”.
Liburu honek badu kritika sozialik. Badu, halaber, lirismoaren puruz eta poesia deskriptiboa eginez edertasun formala bilatzeko helburu bat ere noizbehinka. Igartzen zaio metafisikarako joera, baita. Baina poesia filosofikoa begitandu zait batez ere, zentzu hertsian. Aspaldi irakurri gabea nengoen pentsamenduan hain sakon ari den lanik, hain harrituta geratzen denik eskulturekin, poetekin, denborarekin.
Errepasoa egiten zaio hemen bukatu gabe utziko dugunari. Heriotzaz eta haren gaindikoaz badaude erreferentzia bat baino gehiago. Gu zer garen barruntatu gura luke idazleak, zergatik bizi garen hausnarrean, zergatik den enigma bat azken puntuaren ostean datorrena. Apenas dagoen pertsonaiarik, ezpadira soslaiak: gaixo dagoena, alter ego bat edo beste, norbere eskuak, umeak…
“Aienatu da kantua/ joan dira koloreak/ zuritasuna da nagusi.// Eguzki-argiaren isla ote/ ontziko oihaletan?/ Ez hilik/ ez bizirik/ eldarnioan baizik”. Horrela iragaiten dira poemak. Ez dute denborarik, ez espaziorik. Gehien-gehienak zerebroaren linboan dute emozioa bilatzen, gehien-gehienak diskurtsoaren materia dira. Figura literariorik gabeko asmakizun hauetan, beraz, kontraesana eta esana bilatu behar dira, ez hainbeste lorea eta suhartasuna.
Poemak ez dira informazioz eta tautologiaz hanpatu horietakoak. Ez dira, ezta, Florentzian idatziak cinquecentoan. Nahiz eta zapore eta eite bat badaukaten pizkundekoa eta, esan dugun moduan, asmo bat filosofikoa, aski arruntak eta aski samurrak dira. Material erabiliekin gai betierekoen gainean idazten diren era honetako liburuak, ostera, hutsalegi gertatzen dira maiz. Niri behintzat iruditu zait sarritan poetak ez daukala berririk zer erantsi, eta originalik zer opatu.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Balea Zuria argitaletxean agertzeko aski kresaltsua, sakona eta urdina da Itsas bizimina (2019), itsasozale batek idatzitako poema liburu ezin zabalagoa. Ortzemuga urrunetara darama gizaki normala, eta gizaki normala epopeia baten parte dela erakusten digu. Pello Otxotekorekin (Irun, 1970) solastu naizenean edo bere aurreko liburuak hartu ditudanean –Haraindiko begiraden bila urrun hura (Bermingham, 1999), edo Goizalbaren argitan... [+]
Tarte honetan berean, orain zortzi urte inguru, debate ezdeus bat ebazten saiatu ginen: Martin Ugalde, Gabriel Aresti, nor izan ote zen ipuina literatur genero moderno gisa landu zuen lehen euskal idazlea. Ebazten saiatu baino planteatu egin genuen, lehena nor izan zen ez baita sobera garrantzitsua; bai, ordea, jakitea garai bertsuan kezka bertsuei erantzun bertsuak ematen saiatu zela idazle bat baino gehiago. Hirugarren izen bat falta... [+]
Urte batzuetako etenaldiaren ondoren berriro dugu antzerki lan bat esku artean. Alde horretatik, horrexegatik bakarrik ere, pozgarria da Erein etxearen Antzoki Txikia bilduma barruan argitaratu den Alaitz Olaizolaren lan berri hau. Olaizola ezaguna da arlo honetan, bilduma honetan bertan baditu eta, hainbat lan argitaratuak. Eta alde horretatik irakurtzeko eta antzezteko diren liburu hauen nondik... [+]
Itzultzailea: Irene Aldasoro.
Erein eta Igela, 2017
Literatura unibertsala
Gailur ekaiztsuak Emily Bröntek 1847an argitaratu zuen eleberria da. Ezizenez sinatu zuen emakume izaera ezkutatzeko harrera misoginoaren beldur. Hala ere, ingeles literaturako klasiko bihurtu da lan hau.
Landa eremuan isolatuta dauden bi etxeren artean gertatzen da istorioa. Bi atal ditu lanak: lehenean Catherine Earnshaw, Edgar Linton eta Heathcliff dira... [+]
Ezagutzaren matazak liburuari buruz hitz egiteko dramatikoegi jarriz gero kritika hau hasiko nuke esanez: “Espektro bat dabil euskal letren plazan”. Misterioa jarraian argituko nuke: “Espektro hori da sorkuntza kolektiboa”. Alta, ez dago dramatiko jartzeko beharrik eta agian adibide xinple batzuk aski dira esan nahi dudana adierazteko.
Ezagutzaren matazak Emaginek kolektiboki sortutako liburua da, baina ez da gisako... [+]
.jpg)
Itzultzailea: Ion Olano Carlos
Cesare Paveseren nobela eta ipuin neoerrealistek beharbada ez, baina bere poesiak gaur-gaurkoa izaten segitzen du. Uzta urriagoa izan arren neurtitzetan, hordigarria da ardo hori: Paveseren irudien potentzia. Eta irudi horietatik unibertsalena hartu eta Xabier Letek jarri zuen “Etorriko da zure begiz heriotza”, eta Migel Anjel Unanuak “Etorriko da heriotza eta zure begiak izango ditu”, eta... [+]
Europa da kontinente bat, ados, kontzeptu geografiko bat, kultural bat, politiko bat. Baina da batez ere amets bat, utopia bat, paradisu moduko zerbait munduko beste hainbat bazterretatik hona lekualdatu nahi duen migrariarentzat.
Tximi ez da zehazki migrari, ama Andoaingoa, aita Marokokoa, hamabi urte arte Frantzian bizitu zen, Donibanen eta Baionan. Eta hala ere “moro bat, pentsatuko zuten, zergatik horren gainian giro petrala zegoen”. Ezagun duelako saiatzen da Europara joan... [+]
Txekhov kanadiarra deitu izan diote Alice Munrori, hizpide dugun ipuin bilduma idatzi duen egileari. Sari asko jaso ditu egin duen ibilbide literario luzean, besteak beste 2013an Literaturako Nobel Saria. Epaimahaikideek esan zuten ipuin garaikideko maisua (maistra?) zela. Hamalau ipuin liburu argitaratu ditu gaur arte, lau urtean behin bat gutxi gorabehera, eta euskaraz bi liburu ditugu: 2012an Zorion handiegia itzuli zuten eta 2018an Etsaiak, lagunak, ezkongaiak, maitaleak,... [+]
