Honen eta antzeko herri abestien indar dramatikoa lehenengoz Manuel Lekuonak aztertu zuen:
Itsasoa laino dago
Baionako barraraino.
Nik zu zaitut maiteago
arraitxoak beren
umeak baino.
Aurrenik girotzeko irudi bisuala eta zapla mamia. Etena deitzen den teknika. Apaiz hau 1936ko Gerran Lasarteko Brigiden komentuan babestu zen, nazionalek akabatuko zuten beldurrez. Ondoan jaio zen Antxon Mercero urte horretantxe eta, sei hilabeteko haurra zelarik, aita akabatu zioten gerra mendekuan. Antxonen ama maiz hurreratu zen On Manuelengana kontsolamendu eske. Honen iloba, Andoni Unanue Lekuona, izan zen hil arte, Antxonen adiskide minena.
Antxon 1990ean ezagutu nuen, filme batean neuk paper bat betetzea nahi zuelako: Está lloviendo y te quiero. Etenaren teknika izenburuan. Antxonen haur eta gazte garaiak ekartzen zituen gogora, Francoren urterik latzenak, ikuspegi kementsu, errealista eta herrikoitik. Filmea ez zen inoiz errodatu. Mandamasetan inori ez omen zitzaion gustatu haren kuraia librea eta ez zioten inongo laguntzarik eman nahi izan, ez Madriden, ezta Euskal Herrian ere.
Burutu ez zen filme horrek gure adiskidetasuna mamitu zuen. Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazoen zale porrokatu bihurtu zen eta Madrilgo biloba ugariek –horretan ere emankorra izan baita– euskarazko gure bideoak ikusten zituzten eta buruz ikasten.
La hora de los valientes –zorrotz, umoretsu eta samurra– egin zuenean ere, Espainiako agintariek ez zuten ontzat hartu anarkisten aldeko hautua eta boikot modukoa jasan zuen, filmeak tamainako sariak lortu arren. Berari bihoztun izateko ordua apur bat geroago iritsi zitzaion. Zerbait gertatzen ari zitzaiola konturatuta, Mediterraneoko inmigrazioari buruz –orain hamabost urte!– ilusio handiz prestatzen ari zen filma bazterrean utzi eta Y tú ¿quién eres? Alzheimerrari eskainitakoa ondu zuen. Prestatu bitartean, Espainian barrena jira-buelta handia eman zuen bere lagun ugariak bazkaritara gonbidatuz. Geroago jakin genuen azken agurra zela.
Behin inor agurtzeko Ariyo esaten entzun zidalarik, berehala aipatu zidan: “Amak eta Lasarteko baserritarrek horrela agurtzen zuten, Ariyo. Ez orain zabaldu den Ayo hegamotzez”.
Negu honetan euria izan dugu goitik, behetik eta alboetatik ere. Antxonek buruan geratu zitzaion filman Está lloviendo y te quiero aukeratu zuen izenburu: euskaldunoi esaten zigun hori. Gidoiaren bukaeran borroka armatuaren amaieraren iragarpena zetorren. Kointzidentzia kosmikoa ematen du: ETA desegin da bera hil baino egun gutxi lehenago.
Jada atertu du, baina maite zaitugu. Ariyo, Antxon.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Ez ditut oroitzen bizitza aldatu didaten uneak. Lausotzen ari zait atera ez ditudan argazkien oroitzapena. Ezin dut nire liburu faboritoetako pasarterik buruz esan. Ez naiz gehien inpaktatu nauten filmetako dialogo bakar bat ere errepikatzeko gai. Haietako bakoitzak utzi zidan arrastoa oroitzen dut soilik, azalean biziraun didan sentsazio orokorra.
Eulia ari du oroimenean: memoria selektiboa da, beti. Bizitakotik behin eta berriz azpimarratzen, kontatzen, birkontatzen ez dena ez omen da... [+]
Etorkinen eta errefuxiatuen etorrera udako albistegietako protagonista izan da. Ez da gauza berria, urteak daramatza Europar Batasunak errealitate horren kudeaketa kaskarra egiten. Adierazle gisa dugu eskuin muturreko populismoaren gorakada hauteskundeetan. Muturreko zentro progresistaren hegemonia garaietan gutxi hitz egiten da eskuin populistaren arrakasta ulertzeko sakoneko faktoreez. Egokitasun politikoaren diskurtsoak, nagusitasun morala adieraziz, nahiago du eskuin muturreko boto-emailea... [+]
Maite ditut haratago eramaten ez zaituzten muxuak, muxuei, bere hutsean, baliorik ez baitiegu ematen gehienetan. Ez galdetu, hortaz, zer egiten nuen industrialde batean, desordutan, musika talde famatu eta on baten road managerrarekin. Baina muxu eman genion elkarri Guardia Zibila hurbildu zenean. Endavant paratzen zuen pegatinari begira egon nintzen, saihetsetik, begiak itxi gabe. Guardia zibilek bakean utzi zuten paperez eta gailuz betetako auto hura eta ni orduan handik atera nintzen eta... [+]
Hitzarmenak kontratu bilakatu ordez kontrakotu ditugun garai hauetan, berrogeitaka urte lan kontratu amaigabean arituta, bizitzak ziurgabetasun osoan ezarri nauenean, urtero lan kontratua luzatuko ala etengo zaien jakin gabe eta etorkizuna etorkin duten arren, daukaten onena ematen ari diren langile horiei, begirunez eta goxotik.
Oharra:
1. Goitik behera eta ezkerretik eskuinera irakurtzeko antolatuta daude bertsoak, gure gizarteko politikaren ildo eta noranzko berari jarraituz.
2... [+]
Oporraldi garaia bururatu eta, hara jo eta ke berriz lanean eta katzakan aritzeko garaia etorria dela. Aktualitatea ikusiz, nehoiz baino erneago jokatu beharra daukagu. Besteak beste, etxebizitzaren gaia aipatu gogo nuke hemen. Joan den udan, Chairecoop ikerketa tresna ezagutzeko parada ukan genuen Baxenabarren: hori da nazioarteko erakundea, Etxebizitza Kooperatiboa eta Giza Kooperazioaz gogoetatzen laguntzen duena. Hainbat egitura, gobernuz kanpoko erakunde eta unibertsitatek sostengatzen... [+]
Marxek eta Engelsek ez zuten justiziari buruz ezer idatzi. Izan ere, errealitate materiala ideiak baino garrantzitsuagoak dira gizartea deskribatzeko. Alabaina, Engelsek Blochi gutun baten bidez esan zion ideiak eta borondateak ere parte daukate klaseen arteko borrokan. Dena den, ez zuten berez justizia kontzeptu bat eraiki eta neuk sortu nuen.
Ez dugu argi bidea. Ziurgabetasunak galarazten digu sarri xendra berrietarako lehen pausoa. Baina saiatu beharra dago. Galtzeko beldur barik. Esperientzia sozialek ez dute gainerako zientziek duten errore-marjina. Akatsik nimiñoena ere porrotzat hartzen da, baita guk geuk ere. Baina esperimentu sozialik gabe ez dago garapenik.
Gauza bat egiteko tentazioa izan dut aste honetako zutabean: goiko esaldia jartzeko zorian egon naiz, baina norena den zehaztu gabe. Asmatuko luke irakurleak? Nik behintzat, itsuan jarrita, ez.
Izen hori daukan Facebookeko taldearen izena ekarri dut goiburu, horixe baita gure gainean (gure artean bainoago) bizi diren erdaldun aloktono nahiz autoktonoen lehen manamendua. Horixe bera euskaldun gehienek hezurretaraino barneratutako ohiko jarrera ere: menpekotasun gorria, makurtzen irakatsi bazieten gure aurrekoei espainiarrek eta frantsesek, bortxaz eta mespretxuz, eta sumisioaren transmisioa egiten laguntzaile bilakarazi zituzten sarri-sarri gure aurrekoak, eta gure sasoikide gehienak... [+]
