Maila bat gorago
Euskararen aldeko dinamika maila bat gorago eraman behar dugu hurrengo urteotan. Ari garen maila honetan luze jarraitzea, atzera egitea litzateke. Zertan egin gora, baina?
Euskarak hobekuntza nabarmena izan du zenbait eremutan, baina ez gizartearen luze-zabalean. Piramide baten modura meta genitzake euskararen eremuak, arrakastatsuenak oinarrian eta garapen eskasenekoak goian jarrita. Beheko mailan aipa genitzake, adibidez, ezagutzaren hedapena, euskarazko literaturaren loratzea, hezkuntzaren euskalduntzea, euskalgintza herritarraren zein instituzionalaren prestakuntza eta gutxi batzuk gehiago. Piramidearen maila horretatik gorantz leudeke arlo edo dimentsio gero eta ahulagoak euskararentzat, hala nola eguneroko erabilera, hedabideak zein IKT delakoak, kultura kontsumoa, lan mundua eta beste hainbat. Egun dagoen punturik kritikoena eta, hortaz, alegiazko piramide horren erpina, lidergoaren eta estrategiaren antolamenduarena da.
Gizarte mugimendua eta herri administrazioetako euskara atalak izan dira hizkuntzaren estatusa hobetzeko ildoak markatu eta indarrean jarri dituztenak. Baina, nork bere kasa jardun du, ez lankidetzan. Landutako eremu geografikoak zein estrategiak ezberdinak izaten dira, eragileen arabera eta alderdi politikoak eta horiek ordezkatzen dituzten ideologiak tarteko. Batzuetan euskara ahoan, baina norberaren interesa buruan. Ulergarria, baina ez egokia.
Edozein kasutan, euskararekin lotura edo zeregin zuzena dutenek baino ez dute parte garrantzitsurik hartu. Gizarte eragile gehienak euskarari buruz taxuz arduratu ez izana gabezia handia izan da. Horretan keinu bat egin dutenek ere, jardun puntualetarako baino ez da izan. Ematen du euskara ez dela gizarte osoaren interesekoa, hizkuntza denona eta denontzat ez balitz bezala. Kontua da gizarteak ez badu euskara bere egiten, euskara ez dela gizarteaz jabetuko.
Egungo lidergok eta estrategia partzial zatikatuak gainditu, eta gizarte eragile gehienen inplikazioa eskuratu behar da. Horretarako, beharrezkoa da dinamika berri bat abiatzea, nor diren guztiak barne hartuz eta koordinatuz gizartean: ekonomikoak, kulturalak, herrigintzakoak, politikoak, instituzionalak, akademikoak... Igo beharreko maila, beraz, lidergoaren eta estrategiaren ingurukoa da. Horrek ahalbidetuko du euskarak ere gorantz egin dezan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Hamar minutu igaro dira lur hartu dugunetik. Bizkaiko kostatik sartu, Leioa gainetik igaro eta gurpilek ordeztu dituzte hegalak Loiun. Bosteko ilaretan irten behar omen da hegazkinetik eta gu hogeita zazpigarrenean gaude zain. Estatubatuarren ikerlanek diote istripu bat egonez... [+]
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]