Krisiarekin estatuei xantaia egiten dieten abokatu horiek

  • Europaren eta AEBen arteko TTIP merkataritza libreko ituna negoziatzen ari diren honetan, Transnational Institute eta Corporate Europe Observatory erakundeek Profiting for Crisis (Krisia probestuz) dosierrean azaldu dute nola hartu dieten gaina estatuei eta herritarrei korporazio handiek eta hauen esku-makil diren abokatu bufeteek.

El Polvorín blogak plazaratu argazkian, Occidental Petroleum Corporation (OXI da bere izen komertziala) multinazionalaren kontra egindako protesta ekintza.
El Polvorín blogak plazaratu argazkian, Occidental Petroleum Corporation (OXI da bere izen komertziala) multinazionalaren kontra egindako protesta ekintza. "Aitortu egia toxikoak akziodunei" dio afixa batek, "Garbi ezazu Amazonian utzi duzun zabor toxikoa" beste batek. Ekuadorrek galdu egin zuen OXIren kontrako eztabaida. Ezin deitu "auzi" Munduko Bankuak behatzez izendatutako abokatuek osatzen duten International Centre for Settlement of Investemenn Disputes (ICSID) horren jarduerei. Ekuadorrek, Boliviak eta Venezuelak dagoenekoz ez dute onartzen. Aldiz, Proffiting from Crisis liburuan altermundialistek salatzen dutenez, batzorde horrek eta beste arbitro pribatuek gero eta gehiago sartzen dute eskua Mendebaldeko estatuen kontra. Multinazionalek ondo pagatutako lege-armada darabilte, abokatu merkantilista ospetsuz osatua.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Edonor makurrarazteko gai dira korporazio multinazionalak garai neoliberal hauetan. Alemaniako Estatua bera ere bai. 2011ko maiatzean Alemaniako Gobernuak erabaki zuenean 2022an itxiko zutela azken zentral nuklearra, ez parlamentuko gehiengoak eta are gutxiago karrikan Fukushima zela-eta haserre mobilizatu ziren herritarrek pentsatuko zuten erabaki horrengatik isunak pagatu beharko zituztenik.

Baina egun gutxi behar izan zuen Vattenfall energi konpainia suediarrak nuklearren itzalketagatik 3.700 milioi euroko kalteordainak eskatzeko. Kontua jada ez da bakarrik datozen 100 edo 200 urte sortuko diren alemanek irentsi beharko dituztela azken urteotan konpainia elektrikoak aberasteko balio izan duten erregai erradioaktiboen hondarrak; orain gainera energia mota bati uko egiteko erabaki burujabea hartzeagatik kalteordainak behar dituzte pagatu.

Vattenfalleko exekutiboek badakite auzia irabazteko aukera handiak dauzkatela. Aurretik auzitara eraman zituzten Alemaniak ezarritako ingurumenaren aldeko arau berriak, eta lortu arauok “ahanztea” ikatzezko zentral elektriko baten baimena lortzerakoan.

Kasu hau eta gehiago kontatu ditu berrikitan John Hilaryk Red Pepper aldizkari britainiar ezkertiarrean “Capital courts: how corporations can hold governments to ranson” (Kapitalaren auzitegiak: nola lortzen duten korporazioek xantaia egitea gobernuei) artikuluan. Hilaryk The  Poverty of Capitalism liburuan aztertu ditu gisa bereko gehiago.

Legezko estortsio zuri mota hau indartuz etorri da azken 30 urteotan. Bilateral Investment Treaty (Alde biko Inbertsio Ituna, ABI) deitzen zaie kapitalak estaturik sendoenen ingurumen edo gizarte politikak desegiteko darabiltzan tresna horiei. Hilaryk lehenbizikoen artean nabarmendu du 1959an Pakistanek eta Alemaniak sinatu zutena. Geroztik, eta batik bat 1990eko hamarkadatik ugaritu direlako, 3.200 baino gehiago omen dira.

Ezaguna da konpainia handiek leku batean negozioa eginez etekinak beste edonora eraman ditzaketela. Baina, gainera, ABI hauek beren hizki txipietan dakartenaren ondorioz, multinazionalen eta estatu baten artean eztabaida egonez gero ez dira herrialde horretako auzitegiak disputa ebatziko dutenak, bestelako sasi-auzitegi internazional batzuk baizik.

“Arbitrajezko auzitegiok –dio Hilaryk– ez dira sasi-epaitegiak baino [kangaroo courts]. Arbitroek ez daramate aginte publikorik, herrialdeetako auzitegietan daramatena bezalakoa, aitzitik, merkataritza zuzenbidean berezitutako abokatuak dira, ad hoc izendatuak eta enpresen alde egin dezaten ipini dituztenak. Auzitegiok ezkutuan biltzen dira eta arbitrook hainbeste jokabide okerretan harrapatu dituztenez, auzitegiok aldeko indarrek ere aitortzen dute sinesgarritasuna galdu dutela”.

Lege berrien kontrola

1997an Kanadako Gobernuak debekatu zuen gasolinak MMT gehigarria eramatea, osasuna kaltetzen zuelakoan. Ordurako indarrean zegoen Kanada, AEBak eta Mexikoren arteko merkataritza arautzen duen NAFTA itun famatua. AEBetako Ethyl Companyk erreklamazioa sarturik, bakeagatik Kanadak 13 milioi dolar pagatu behar izan zizkion, MMTren debekuan atzera egiteaz gain.

Hilaryren kontabilitatean, itunon orain arteko biktima nagusiak Amerikan egon dira. Argentinak 105 milioi dolar pagatu behar izan zizkion Frantziako Vivendi multinazionalari Tucuman eskualdeko ur zerbitzu pribatizatua berriro publiko egiteagatik. Arbitroei bost axola zitzaien tucumandarren %80 konpainiaren zerbitzu txarra salatu izana.

Ekuadorrek pagatu du orain arteko kalteordainik handiena: 1.700 milioi dolar Occidental Petroleum multinazionalari, nahiz eta arbitroek onartu legea urratu zuela.

Alderantzizkoa, alegia multinazionalak pagatu behar izatea, gutxitan gertatzen da. Ekuadorrek 19.000 milioi dolarreko kalteordanainak erreklamatu zizkion Chrevron yankiari, baina alferrik, arbitroek atzera bota zuten.

Orain Europa eta AEBak negoziatzen ari baitira beren TTIP propioa, bien arteko merkataritza are gehiago liberalizatzeko, Transnational Institute eta Corporate Europe Obsevatory erakundeek Profitting for Crisis liburuxka plazaratu dute. Izan ere, TTIP berria baino lehendik ere Europako estatuek sinaturik dauzkaten itunen ondorioak azaldu baitira. Krisia dela eta, orain arte Mendebaldeko korporazio handiek herrialde ahulagoei egiten zietena dagigute europarroi.

Zehazki Espainiak, Greziak eta Ziprek jasandako erasoak nabarmentzen dira Proffiting for Crisisen. Grezia Postova Banka eslovakiarrak pertsegitu du, ordurako zabor-bonotzat jota zeudenak erosiz negozioa egin eta gero, kalteordain bila. Gauza bera egin du Ziprerekin Marfin Investment Group inbertsio funtsak, hondoa jo zuen Laiki Bank nazionalizatzeagatik.

Espainian aurkitu dute adibide hurbila. 22 inbertsio funtsek nazioarteko sasi-auzitegiotara eraman dute Madrilgo gobernua energi berriztagarrietan egindako murrizketengatik. “Murrizketok ekonolgistek ere kritikatu dituzte, baina inbertitzaile atzerritarrak dira auzitegietara jotzeko indarra duten bakarrak. Irabazten badute, lehendik krisiak kolpatuak diren Espainiako herritarrek pagatuko dute”.

Gerta liteke herrialde batzuek beren bankuak erreskatatu ostean orain atzerriko inbertsio funts espekulatzaileak ere erreskatatu behar izatea, Alde Biko Itunak direla eta.

Abokatu kabinete ospetsuek defenditzen dituzte korporazioen erreklamazioak: Allen & Overy, Herbert Smith Freehills, K&L Gates, Clayde & Co... eztabaidaren ondoren, hiru abokatuz osatutako auzitegi pribatu batek ebazteko.

Europako Batzordearen konplizitatea daukate, zorren berregituraketak eta bankuak salbatzea berak sustatzen ditu, Alde Biko Itun berriak sustatzen jakinik aurrekoek zer nolako kalteak ekarri dituzten.

“Europan bezala AEBetan –diote Proffiting for Crisisen– bankuen erreskateak jendearen haserrea eragin du, eta ulertzekoa da. Orain premiazkoa da jendeari jakinaraztea inbertsio funtsen erreskatea ari direla prestatzen eta nazioarteko merkataritzaren arauak aldatu behar direla”.

Hori altermundialisten asmoa. Bitartean AEBetako eta Europako agintariek prestatzen dute TTIP itun berria, korporazioek eta kabinete ospetsuetako abokatuek herritarren zintzurrak hobeto estutu ahal ditzaten.


ASTEKARIA
2014ko apirilaren 06a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Enpresak
Amnistia Internazionalak exijitu dio CAFi Jerusalemgo tranbiaren proiektua bertan behera uzteko

NBEren txosten batek azaldu du Beasaingo enpresak lagundu egiten duela Israelgo legez kanpoko kolonien hedapenean. Amnistia Internazionalek deialdia egin die gobernuei “urgentziaz” esku hartu dezaten txostenaren ondorioekiko.


Albanese txostena
Hauek dira Palestinako “genozidioaren ekonomiarekin” aberasten ari diren multinazionalak

Carrefour, CAF, Crédit Agricole, BlackRock... Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEko errelatore bereziak enpresa sare handi bat egin du Israel burutzen ari den Gazako genozidioaren konplize, eta horien arduradunak eta goi karguak ikertzeko eskatu du.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Israelen okupazioaren konplizeak
Apartheid isilaren geltokiak

Mundu guztia Gazari begira ari da orain. Baina Palestina ez da lur hori bakarrik. Bada beste lurralde bat, izen bera duena, ostutako lurren atzean, moztutako gorputz adarra nola begiratzen diona galdutako lurrari: Zisjordania, eta, egoera are bereziagoan, Jerusalem. Lurralde... [+]


Jerusalemen eraikitzen ari den tren sarea gelditzea eskatu diote ehunka lagunek CAFi

CAFek urteroko akziodunen batzarra egin duen egun berean, Jerusalemgo trenaren martxan duen tren proiektua bertan behera uztea exijitu diote Donostian eginiko manifestazioan. Amnesty Internationalek hitza hartu du tren ekoizlearen akziodunen batzarrean, eta Israelen "legez... [+]


BSHko langileek protestak egin dituzte lantegi sarreran enpresaren itxieraren aurka

BSHk Ezkirotzeko lantokia itxiko duela berretsi du, 655 langile kaleratuko ditu eta Nafarroako Gobernua eta langileak "denbora" eskatzen ari dira, "berrindustrializatzeko".

 


CAF Palestinan eraikitzen ari den trenbidearen bigarren fasea hasi izana salatu dute

Okupatutako Jerusalemgo Ekintza Nazional eta Zibileko batzordeak jakinarazi du trenaren bigarren fasearen hasiera, eta gaitzetsi egin du kokalekuen arteko komunikazioa indartzea duelako helburu. Zisjordanian 22 kokaleku berri ezarriko dituela adierazi du Israelek.  


2025-05-28 | Mikel Zurbano
Baliabide publikoen kontrola

Trumpen muga zergen inguruko neurri ero bezain erratikoek ekarri dute Europako Batasuneko herrialde ugarik sektore eta enpresa kaltetuentzat dirulaguntzak bideratzea. Esate baterako, muga zergen gerrak kaltetutako enpresen aldeko14 mila milioi euroko plana onartu berri du... [+]


Mercadona konspirazioa

Ez naiz oso konspirazio zalea. Eta are gutxiago naiz konspirazio zaleen zalea. Baina badago bat, hasieran sinesgogor harrapatu baninduen ere, luze gabe konbentzitu egingo nauena azkenean. Ikusiko zenuten zuen sare sozial gogokoenean bueltaka: Mercadona... [+]


2025-05-23 | ARGIA
Arantxa Tapia fitxatu duen enpresak diseinatuko du Jaurlaritzaren mila milioi euroko inbertsioa

Maiatzaren 22an EAEko Legebiltzarrak mila milioi euro zorpetzeko lege proiektua onartu du “zientzian, teknologian, enpresan eta industria sektorean eragiteko”. Naiz hedabideak jakitera eman duenez, Eusko Jaurlaritzak KPMG Asesores SL enpresari eskatu dio plana... [+]


Talenturik behar ez duten lanak

Talentu faltaren mamua da azkenaldian ekonomiaren ikuspegi kapitalista hegemonikotik ezarri nahi diguten eta denek ontzat eman behar dugun ideia nagusietako bat. Arazo artifiziala da, eta ikuspegi oso elitistatik, gure egunerokoan ez dagoen denon arazo bihurtu nahi... [+]


Itzalaldiak argitu digu bidea: sare elektrikoaren deszentralizazioa

Iberiar penintsulan apirilaren 28an gertatutako itzalaldiak, egungo energia sistemak dituen arrakala guztiak utzi zituen bistan. Enpresa elektriko handien diru gosea, berriztagarrien ezarpen masiboak dakartzan ajeak, eta herritarrok bizimodu hiper-elektrifikatuarekiko dugun... [+]


Zenbat Gara elkarteari eta Kanaldude telebistari emango dizkiete aurtengo Elkar sariak

Ibilbideari saria jasoko du Zenbat Gara-k, eta Proiektuari saria Kanaldude telebistak. Sari banaketa ekainaren 3an izango da, Bilboko Kafe Antzokian.


Itzalaldiaren biharamunean, Espainiako Gobernuaren eta Red Eléctrica de Españaren arteko tirabirak dira nagusi

Pedro Sánchezek hornitzaile pribatuei eta Red Eléctrica de Españari egotzi die itzalaldiaren inguruko informazio gutxi eskaintzea, baina azken honek jakinarazi du "gutxi gorabehera" aurkitu dutela Iberiar penintsula osoko argindarra joatearen arrazoia... [+]


Eguneraketa berriak daude