Lau hankako mahaia garatu dute Kontseiluko partaideek arlo sozioekonomikoa euskalduntzen pauso sendoak emateko: enpresak, langileak/sindikatuak, kontsumitzaileak/bezeroak eta administrazioak. Bakoitza bere neurrian, baina laurak ezinbestekoak. Ekainaren 13ko konferentzian, protagonista guztiek hartu zuten parte.

Besteak beste, Euskal Kontsumitzaileen Antolakundeko prentsa arduradun Jose Luis Segurak hitz egin zuen. Hainbat kontsumitzaile elkarte biltzen dituen erakundeko kideak EAEko bezeroek kontsumitzaileen udal bulegoetan euskara eskubideekiko duten jarrera aztertu zuen.

Zenbait herritan egindako ariketa sinplea kontatu baino lehen zehaztapen bat egin zuen. Nazio Batuen Erakundeak kontsumitzaileek edo bezeroek dituzten eskubideen zerrenda luzea dauka, eta hizkuntz eskubideak ez dira inondik ageri. Ondoren, kontsumitzaileen lau udal bulegotako langileek bildutako informazioa jarri zuen mahai gainean. Bermeo (Bizkaia) ia erabat herri euskalduna izanda, merkataritzak ia orobat euskaraz aritzeko gaitasuna du. Kontsumitzaileen udal bulegora edonolako kexa jartzera doan herritarrak euskaraz egiten du normalean. Inoiz ez du inork hizkuntz eskubideak urratzeagatik kexarik jarri. Tolosa (Gipuzkoa) da bigarren adibidea. Bazar txinatarrak direla, lokutorioak... gaztelaniaz aritzen diren dendariak badira. Herritarrek ez dute erreklamaziorik egin. Portugaleten (Bizkaia) merkataritza gaztelaniaz ari da hein hain batean. Bulegora kexatzera doazenak ere gaztelaniaz mintzatzen dira. Euskaraz egiteko aukera ukatu zaielako erreklamaziorik ez dute jaso inoiz bulego horretan. Bilboko Plaza Barriako bulegoan beste hainbeste, kexarik batere ez, eta horretarako aukerak asko.

Herritarrak zergatik ez doaz kontsumitzaileen udal bulegoetara euskaraz aritzeko eskubidea urratzen zaienean? Jose Luis Segurak hainbat arrazoi aipatu zituen. Lehenik, azken 15-20 urteotan euskaldunak kemena eta ausardia galdu du euskararen borrokan, hoztu egin da. Bigarrenik, kontsumitzaile euskaldun askok uste du herri erdaldunetako merkataritza ez dagoela euskaraz aritzeko prestatuta, eta ez dagoela euskaraz egitera behartuta. Argi gera bedi, legez merkatariak ez daudela euskaraz artatzera behartuta. Hirugarrenik,  kexa jartzera ausartzen dena euskaldun nahiko kontzientziatua izaten da, baina ez zaio atsegin kexatzea. Gainera, kontsumitzaile baino, euskaldun gisa sentitzen da mindua, eta errazago jotzen du adibidez Behatokira. 

Kontsumoa jendarte sistema honen erdigunean dagoela kontuan hartuta, kontsumitzaileak (bezeroak) botere handia du, eta hizkuntz eskubideen alorrean eragiteko gaitasun handia, hark zer eskatu hura emateko baitago merkatua. EKAko prentsa arduradun Segurak kontsumitzaile euskaldunak jarri ditu jomugan eta haien pisua azpimarratzeko galdera hauek bota ditu: “Bilbo-Abandoko merkatariek zer pentsatuko lukete bezeroak erabat euskaraz hasiko balira? Eta Gasteizko bankuetakoek?”. 

Bezeroak: ekintzaz apal, jarreraz sendo

Segurak lan mundua euskalduntzeko lau zutabeetatik bat ahul irudikatu du. Esan dezagun botila erdi hutsik ikusten duela. Kontseiluak aldiz, erdi beteta ikusteko arrazoiak eman ditu. EAEko herritarren %81ek uste du kontsumitzaileek saltoki, enpresa eta administrazioaren aldetik euskaraz eta gaztelaniaz artatuak izateko eskubidea dutela. Gauza bat da gai orokor erdi lausoez halako edo bestelako ustea izatea, eta beste bat, egunerokoan uste hori betetzeak eskatzen duena. Nolanahi ere, %81eko hori ez da abiapuntu txarra, uste lausoa eskari trinko bilakatzea falta da agian.

Luze aritu gara mahaiaren lau hanketako batez. Kontseiluan bildutako euskalgintzak lehen aipatutako lau aktore (enpresariak, langileak, bezeroak eta administrazioak) identifikatu ditu, eta zein lan-ardatz garatu beharko lituzkeen finkatu, lan mundua euskalduntzen eragiteko. Ondoko lau gida-lerroak marraztu ditu: lehenik, lan munduko sektorea euskalduntze prozesuaren inguruan egituratu beharra; bigarrenik, aitzindari izan diren enpresak aktibatu eta besteekiko lidergo lana hartu beharra; hirugarrenik, langileen artean euskaraz lan egiteko gogoa eta kontsumitzaileen artean euskaraz kontsumitu nahia barneratu beharra; laugarrenik, arlo sozioekonomikoa euskalduntzeko corpus juridikoa hobetu beharra.