Zer munduren gerra?

Orson Welles
Orson Welles
AEB, 1938ko urriaren 30a.  Milioika estatubatuar Chase and Sanborn Hour NBCko irratsaio arrakastatsua entzuten ari ziren. Saioa hasi eta hamabost minutura etenaldia egin zuten, eta entzule askok dialari eragitea erabaki zuten. Horietako batzuek CBS katea aukeratu zuten eta une horretan albistegi harrigarria entzutea egokitu zitzaien: estralurtarrak New Jerseyko parke batean lurreratu berri ziren.

Berez, albistegia fikziozkoa zen, ordubeteko irratsaioaren zati bat baino ez. Mercury Theatre on the Air saioan H.G. Wells-en The War of the Worlds nobelan oinarritutako irrati-nobela ematen ari ziren, Orson Welles zuzendari eta esatari zela. Wellesek, nobela moldatzean, albistegi forma ematea erabaki zuen. Besterik ez.

Baina irratsaioaren hasiera entzun ez zuten askok egiatzat jo zituzten esandakoak, ziur aski Wellesen proposamena oso berritzailea eta ezustekoa zelako garai hartako irratian, eta milioika pertsona izuak hartu zituen. Hori esan zuten, behintzat, urriaren 31ko egunkarietako titularrek. Gaur artean frogatu gabeko datuen arabera, sei milioi lagunek entzun zuten gau hartan CBSko saioa, horietatik 1,7 milioik egia zela pentsatu zuten, eta 1,2 milioi “benetan izutu” omen ziren –garai hartan NBC kateak 30 milioi entzule zituen batez beste–. Hurrengo hilabetean, AEBetako prentsan 12.500 artikulu argitaratu ziren gaiari buruz. Eta Adolf Hitlerrek berak gertakaria hitzaldi batean aipatu zuen, demokraziaren gainbeheraren eta ustelkeriaren froga gisa.

Gertaera gerora aztertu duten hainbat historialarik, ordea, bestelako gerra ikusi dute Munduen gerraren atzean: komunikabideen arteko gerra. Robert E. Bartholomew-ren ustez, herrialde guztian herritar gutxi batzuek baino ez zuten jokatu egunkariek deskribatutako histeriaz. Gerora frogatu ahal izan da polizia komisaldegietan ohikoa baino dei gehiago jaso zituztela irratiak esandakoa egia ote zen galdetzeko. Baina badirudi izua horretara mugatu zela.

Irratia euskarri berria zen, eta idatzizko prentsarentzat mehatxu larria zirudien, entzule kopurua egunetik egunera hazten ari zela kontuan hartuta. Hortaz, egunkariek konpetentziari eraso egiteko aukera baliatu zuten, eta anekdota puztu.
Baina Orson Wellesi behintzat ez zioten kalterik egin. Bere ospea izugarri hazi zen, Hollywoodetik eskaintza ugari jaso zituen eta, hiru urte geroago, prentsaren handiki baten istorioa kontatu zuen Citizen Kane maisu lanean.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude