Astero, urtero eta egunero
- Astero aldizkaria ateratzea nahikoa ez eta 80ko hamarkadan urtea Urtekariaz borobiltzea erabaki zuen Argiak. 90eko hamarkadan egunero bere aletxoa jartzen hasi zen, egutegia medio. Liburuei eta jokoei ere ekin zien, baina astekaria saltzen jarraitzea ahaztu gabe.
- Zein da?
- Zeruko Argia. Arantzazu?
- Bai, emen gaituzu negu biotzean elurgirotan sartuak.
- Ba, urteak azkena duala ta, zerbait jakin nai genduke zuen Egutegiaren berri. Noiztikoa dezue zuen ormako Egutegi ori?
- 1936’garren urtean jaioa da. Arantzazu’ko Adre Maria’ren koroatzearen urrezko eztaiak zirala ta, orduantxe hasi zan gure euskal egutegia (...).
-Zertarako azaldu zenduten egutegi ori?
- (...) Egutegiko orritxo orrek ez du iñor bildurtzen eta poliki-poliki gure erria euskeraz irakurtzen oitzan da”.
Elkarrizketa hau Nemesio Etxanizek jaso zuen Zeruko Argiaren 1965eko lehenengo alean.
Astekariak urte asko zeramatzan gure herria euskaraz irakurtzen ohi zedin ahalegintzen, baina 1991n, Nafarroako AEKren ekimen batean oinarrituta eta Arantzazuko almanake itxurako egutegia eredu, ekoizpena dibertsifikatu eta egutegia egitea erabaki zuen. Aldizkarian berta iragarri zenez, “takoan joango da” eta “santutegia, ilargi, itsaso eta eguzkiaren datuak, txisteak, errezetak...” zituen. Ordutik, denetik topatu ahal izan dugu egun bakoitzaren atzean: landareak zaintzeko aholkuak, sudokuak, biorafia txikiak, efemerideak...
Baina urte batzuk lehenago, 1983an, ARGIArekin batera beste produktu bat agertu zen: Euskal Kulturaren urtekaria. Ordutik, urtez urte, ARGIAko kazetariak urtean zehar kulturak eman dituenak biltzen dituzte eta, horrez gain, hasieratik aurkibide bat erantsi zaio euskal kulturaren pertsona, elkarte eta erakunde nagusien kontaktua biltzeko. Hala, kaleratu eta berehala erreferente bihurtu zen eta, zenbait urtez, Internet oraindik etorkizuneko ametsa zela, aurkibidea disketean ere argitaratu zen bilaketa errazteko.
Urtekariak liburu itxura zuela aprobetxatuz-edo, urte hartan bertan Zeruko Argia enpresak lehenengo liburua argitaratu zuen: Arpa Jotzen txiste bilduma. Txistegintzak gehiagotarako eman zuen eta aurrerago Txorakikeriak liburu hirukoiza kaleratu zen, beti ere Kike Amonarrizen eskutik. Mantxut lokuzio bildumak ere hiru ale eman zituen, eta mendi ibilaldi eta txangoek, aldiz, beste bi: Ihesi eta Euskal Herriko gida. Paperean kaleratu ziren baita ere 60ko hamarkadako hitzak eta Franco hil da, Zeruko ARGIAko elkarrizketa zahar hautatuak biltzeko.
Ondoren jokoak etorri ziren, Badakit sailaren eskutik. Eta ukitu ezin badaitezke ere, astekariarekin batera, hainbat produktu eskaintzen ditu ARGIAk sareratu zenetik.
Guztia, poliki-poliki, gure herria euskaraz bizitzen ohitu dadin.
1971n mezu soil eta zuzena aukeratu zuten: “Arpideak bilatu, arpideak egin, Zeruko Argia zabaldu”. H-aren erabilera zabaltzea beste baterako utzi zuten, nonbait.
1976. urte hasieran aldizkariaren formatua aldatu zen eta egunkaritzarra aldizkari bihurtu zen. 1975eko azken alea zeharkako mezu bat helarazteko baliatu zuten. Astekariaren aldi eta egitura aldaketa azaldu ondoren, zera zioen testuak: “Bide batez, aldi berri honetarako, laguntza eskatu nahi genieke euskaldun guztiei”. Handik egun gutxira 1978ko urtarrilaren 18an mezu logikoa luzatu zuen astekari berrituak: “Bakoitzak harpide berri bat gehiago egingo balu, orduan bai ondo”. 1976 euskal prentsaren urtea izan zen eta bi urte geroago Deia eta Egin egunkariak agertuko ziren. Tartean, 1977an Anaitasunak eta Zeruko Argiak batera mezu hau helarazi zieten: “Geu gara euskal prentsa”.
1980ko hamarkada kinka larrian hasi zuen Argiak eta laguntza eskatzeko eguzki antinuklearra erabili zuen “Desagertzea? Ez, eskerrik asko” lelopean. Eta mezuan asmatuko zuten, ez baitzen desagertu.
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]
Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]
473 plaza eskaini dituzte eta 84 ez dira bete. Lehen Hezkuntzan, aldiz, ia lanpostu guztiak bete dira.
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]
Ontzidia abuztuaren 31n irtengo da Bartzelonatik. Euskal Herriko lau kide joango dira bertan, munduko beste 40 herrialdeetako solidarioekin batera.
Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]
Herritar talde batek bainua hartzen zegoela gorpua aurkitu eta Polizia deitu zuen. Iruñera eraman dute gorpua autopsia egiteko, eta heriotzaren zergatia argitzeko. Gizonak 51 urte zituen.
Arabiar Emirerri Batuen bitartekaritzarekin lortu dute preso trukea gauzatzea. Zelenskik adierazi du Ukrainak "askatasunaren alde" borrokatzen jarraituko duela, herrialdeak independentzia aldarrikatu zuenetik 34 urte bete direnean: "Bakea behar dugu, eta gure... [+]
Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean lau kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak.
Futbola herriaren opioa zela zioten batzuk; garrantzitsuak ez diren gauzetan garrantzitsuena dela pentsatzen dute hainbatek; kapitalismo basatienarekin lotzen duenik ere bada… Nire iritziz, gizartearen isla soila da; herritarron gabezia eta arazo askoren isla.
Ez zait... [+]
Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]
Azkenaldian buruari bueltak ematen ari natzaio, hezkuntza publikoaren egoerari. Aurtengo ikasturteko greba garaiak pasa dira eta lan hitzarmen berria sinatu zela denboratxo bat igaro da. Irakasleoi, onerako eta txarrerako, garai hartako odol beroa hoztu zaigula esango nuke. Ez... [+]
Ez diote ezeri muzin egin nahi opor giroan: natura, aisialdia eta gogoeta izango dira ardatz Euskaltzale Independentisten Akanpadan, abuztuaren 25etik 31ra.