ZER ESAN TXORA-TXORA EGINDA GABILTZANEAN?

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Garaia duk, motel, esaiok! Ez pentsa geiho, esaiok! Amodioaren aurrean egia lotsagabe esaten ikasi behar duk» zioen 1988ko Hertzainak-en abesti ezagunak. Garai hartan gazte asko identifikatu zen kantarekin, Euskal Herrian nekez ligatzen omen zelako. Eta ez dirudi kantak gaurkotasuna galdu duenik, euskaldunak ligatzen txarrak garela nahiko zabaldua dagoen iritzia baita. Euskaraz ligatzea, gainera, gaitzagoa gertatzen omen zaio askori. «Gauza batzuk euskaraz esatea oso ‘hortero’ geratzen da» erantzun digu galdetutako gazte batek; «niri ez zait ateratzen ‘gustatzen zatzaizkit’ eta horrelakoak esatea» beste batek. Eta egia da bihotzeko kontuetan erdaratako erreferentzia ugari dugula. Bada, euskarazko erreferentziak zabaltzeko kezkarekin batzuk hasi dira lanean. Lasarte-Oriara hurbildu gara, bertako Ttakun Kultur Elkarteko Aisialdi Saileko buru den Iñaki Eizmendirekin hitz egitera.

2001eko udaberrian Nafarroako Gobernuko Hizkuntz Politikarako Zuzendaritza Nagusiak deialdi bat egin zuen gazte hizkera ikastetxeetan lantzeko helburuarekin. Ttakun Kultur Elkarteak eta Urtxintxa Eskolak elkarrekin proiektu bat aurkeztu zuten eta huraxe izan zen Nafarroako HPZNk aukeratutakoa. Deialdiak ezaugarri zehatzeko proiektu bat eskatzen zuen: 10 bat orduko moduloa eskola orduetan emateko, adarra jotzea, haserretzea eta ligatzea gaitzat hartuta. «Gai hauen inguruko esamoldeak lantzeko, jolasean oinarritutako programa bat prestatu genuen» dio Iñaki Eizmendik. 2001eko udazkenean hasi ziren berau praktikan jartzen Nafarroako ikastetxeetan. Altsasu, Etxarri, Lizarra, Garralda, Elizondo edo Iruñea inguruko ikastetxeetako DBHko 2. eta 3. mailatan dagoeneko eskaini dute modulua. Lasarten ere, moldaketa batzuekin, martxan jarri da eta beste leku batzuetara ere zabaltzen ari dira eskaintza. Aretxabaletan esaterako saio batzuk eginak dituzte.


MAITE ZAITUT

Horrela du izena lagunarteko hizkeraren inguruko programan ligatzeari dagokion joko batek. Denak borobilean eseriko dira, bakar bat zutik geratuz. Zutik dagoenak, adibidez, «maite zaitut begi berdeak dauzkazulako» botako du. Eta ezaugarri hori betetzen duten guztiek lekuz aldatu beharko dute, zutik zegoena ere toki bat topatzen saiatuko delarik. Zutik geratu berri denak egitura bereko esaldia bota beharko du orduan: «Maite zaitut zure irribarrea txokolatea bezain goxoa delako», esaterako, eta jolasak modu horretan jarraituko du.
Beste joko bat hitzak lotzearen ariketa da. Bi kaxa hitzez beteko dira, bata adjektiboz eta bestea sustantiboz. Bi kaxatatik paper bana hartuta, ikasleek piropoak osatu beharko dituzte. «Begiak» eta «distiratsua» egokituz gero, ez dirudi lan zaila denik. Baina «ipurdia» eta «merkea» tokatuz gero?


LIGATZEKO ZERRENDA

«Ikasleek erabiltzen dituzten esamoldeak jasotzen eta, egokiak badira, haiekin jolasten saiatzen gara» dio Eizmendik. «Baina erdaratik hartuta badaude edo balore aldetik ez badira egokiak, guk bildutakoak eskaintzen dizkiegu edo haiek berriak sor ditzaten ahalegintzen gara». Ligatze kontuetako esamoldeen zerrenda egina dute, gaika sailkatua: hitz goxoak, kuttunkeriak, piropoak, masturbazioa, ligatzeko saiakera, larrua jotzea, sexurako gogoa... Esamoldearen oinarria ere kontuan hartzen da eta hizkuntza zein balore aldetik egokia ote den ere adierazten da. Hona hemen programa honek egokitzat jo dituen hainbat adibide:

Eiakulazioa: marmita hustu, olioa aldatu.
Hitz Goxoak: panpoxa, sorgintxu, laztana, zurrukutuna, kuttuna, txilipristina, bihotza, azukre-koxkorra.
Kondoia: langabetuaren zorroa.
Txolinduta egon: Gaztanberatu, txora-txora eginda ibili, eulia kaketan bezala egon, ur gaineko aparretan ibili.
Larrua jo: txortan egin, txorta jo, txotxoka egin, mok-mok, gainkatu, tiki-tiki, estali.
Ligatzen saiatu: nesketara/mutiletara joan, erasoa bota, katotan ibili.
Masturbatu: kanpaia jo, xagua klikatu, idiarena egin, partxisera jokatu.
Piropoak: neskamotza, larru onekoa, mutil/neska puska, mutil/neska katxarroa, hori gerribuelta!, popa-eder.
Sexu jolasean aritu: lardaskan aritu, txokolatinak izan, zirri egin, larrea aurkitu.
Musukatu: zopa-janean aritu, mukiak jan.

Iñaki Eizmendi ados dago «gustatzen zatzaizkit» ligatzeko orduan esamolderik egokiena ez dela esatean. «Beste formula batzuk bilatu behar dira, formula naturalak». Garbi utzi nahi du euren helburua ez dela gazteei ligatzen erakustea, «euskaraz ere horretarako esamoldeak badaudela eta hizkuntzarekin jolas egin daitekeela» adieraztea baizik. Garbi du horrelako programek eragina izan dezaketela euskara erabiltzeko ohitura duten gazteen artean. Baina hortik kanpo ordea, zaila ikusten du: «Berez euskara ezertarako erabiltzeko ohiturarik ez badute, ez dira bat-batean euskaraz ligatzen hasiko» Hasten direnean, erreferentzia batzuk izango dituzte behintzat

Mobil bidezko maitasun mezuak
Bergarako Jardun Euskara Elkarteak urtero amodiozko gutunen lehiaketa antolatu ohi du. Azkenekoak, ordea, berrikuntza bat izan du, ohiko gutunen lehiaketaz gain, sakeleko telefono bidezko maitasun mezuen lehiaketa ere antolatu baitute. Gazteen artean hain zabalduta dauden sms-etan maitasunak ere tokia bazuela pentsatu zuten antolatzaileek. Eta orotara 57 mezu jaso zituzten; 14 urte zituzten lehiakide gazteenek eta 54 zaharrenak, baina parte hartu duten gehienak 20 urtez beherakoak dira. Saria Azpeitiko Gorka Beobidek lortu zuen eta sari banaketa ekitaldia joan den otsailaren 14an, San Balentin egunean burutu zen.

Mezu saritua:
Zuretzat; (m)imoak, (a)isia, (i)lusioa, i(t)xaropena, d(e)sioa, guzti(a)!

Beste mezu batzuk:

Nere bizitzari argia ematen dion pertsona bakarra zu zara bihotza.
Zu nire bezain ni zure, bide banatan baino batean ez hobe?
Maite beltx hori, hire ikatzaren epela behar diat negu gorrian nire berdetasuna hori ez dadin.
Arraintsua itsasoa, landaretsua basoa, zu zaitut beti nire bizitzan, maitasunaren gozoa.
Eder hori: sakelekoaren leihoa ireki eta bihotzak lagun egin eta, eguzki izpiekin talka egin dut. Goizero zurekin ernatzen naiz maittia.
Iturri ondoan nago. Zatoz atoan laztana, gaurko hotzagaz gerritik heldu eta mosu bero bat emongo deutsut. Maite zaitut.
Zeinek eman deutsu baimena nire bizitzan sartzeko? Zeinek niri askatasuna kentzeko? Eta zeinek nire bihotza hola urraketako? Nik neuk.
Kuttuna! 10etan Bihotz kalean, sentimenduen atarian eta amodioaren pisuan, ados? Ez ahaztu kondoiak... ezta arima ere.
Iep wapisimo! erran nai datzt lenengo lagun 1 zinla, gro ilusio 1 ta orain nre bihotzean dagon gauzaik edrena!! Aunitz mait datzt mxu aundi 1.
Bixotxa! 23 urt egitn dizkiagu gaur: Zorionak!
Joeee! Horrenbeste kontzentratu naiz zure mezuko muxuan, ezpainak itsasita gelditu zaizkidala! Etorri ni salbatzera!!!
Zugnak sntimnduk z dt mugark infntoan galtzn dielko, amtsk zugnko maitsna areagtzn dt mund irealn burtik kndu ezin zaitdalk; m. zaitd al diotsut ne biotzn jab zalako


Azkenak
Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Eguneraketa berriak daude