Ilegalak izanda ere, drogak kalean dira aspalditxotik. Euskaraz nola izendatzen ditugu drogak ordea? Askotan, eskualdearen arabera izen ezberdinak erabiltzen dira. Idatzita ere ez ditugu askotan topatzen. Hala ere, gero eta gehiago dira drogei buruz euskaraz aritzen diren testuak, baina orain arte ez du inork hiztegi bateratu bat osatu, bakoitzak erdaretatik gutxi gorabeherako baliokideak bilatu behar izaten zituen. Hutsune hori ikusita, Eusko Jaurlaritzak "Drogei buruzko hiztegia" argitaratu zuen aurreko urtean eta sarean ere dohain eskura daiteke.

Droga da hiztegi honek jorratzen duen gai bakarra, gizarte alor horretan bereziki lanean ari direnei zuzendua baita. 1.000 hitz baino ez ditu jasotzen eta gazteleratik euskararakoa da soilik. Helburua gai hauei buruz euskaraz idazten dutenentzat edota itzulpen lanak egiten jarduten dutenentzat lagungarri eta inspirazio iturri bilakatzea da.
Eusko Jaurlaritzako Droga Gaietako Zuzendaritzak Egia-Kareaga Fundazioari eskatu zion lan hau egiteko. Hauek erabilgarri jo zuten hitz zerrenda bat aukeratu eta Rosetta Testu Zerbitzuak itzulpen enpresaren esku utzi zuten erredakzio lana. "Guk bitartekari lana egin genuen; Eusko Jaurlaritzakoen enkargua jaso genuenean, zein hitzek merezi zuten itzulpena eta zeintzuk ez erabaki genuen, gainerako lana itzultzaileena izan zen", adierazi digu Egia-Kareaga Fundazioko kide den Joseba Zalakainek.
Itzultzaileek orain arte idatzitakoa berrikusi, aztertu eta luzera gabe sor zitezkeen premiak kontuan hartu nahi izan zituzten eta lan hori burutzeko hiru mila orrialde inguru hustu zituzten. Corpusa osatzeko iturburu askotako dokumentuez baliatu dira: Osakidetzako dokumentuak, Arartekoaren urteko txostenak, zenbait Udalen Drogomendekotasunei buruzko planak, Askagintzaren argitalpenak eta beste hainbat.
Lehenik, lagin horretan aurkitutako terminologia zuzendu eta Euskaltzaindiaren arauetara egokitu zuten; ondoren, erabilgarri izan zitezkeen beste zenbait ordain proposatu zituzten; eta azkenik, haien osagarri, beste hizkuntza batzuetan gai honi buruz dauden hiztegietatik beste sarrera zerrenda bat ere aukeratu zuten. Dena den, egileek, proposamen huts baino ez direla argi utzi nahi izan dute eta balio hori aitortu behar zaiela, ez ordain terminologiko frogatuarena ordea. "Hiztegi hau erabiliko duen horrek idazteko erabiliko duela pentsatuaz aukeratu ditugu hitz horiek. Erabilgarritasuna izan da gure helburua eta horregatik aukera zabal bat eskaini nahi izan dugu, hiztegiaz baliatuko denak diskurtsoa egoki antolatzeko aukera errazagoak eta moldagarriagoak izan ditzan", azaldu digu Josu Zabaletak, hiztegiaren erredakzioaz arduratu den itzultzaileak.
Hiztegian agertzen diren adibide guztiak erabilitako testu corpusetik hartuak dira, ez da bat bera ere asmatu eta horregatik agertzen dira letra etzanez. Zenbait adibide izartxo batez markaturik datoz; horrekin, corpusean oso maiz agertzen diren arren, arauz kontrakoak direla adierazi nahi izan dute. Kasu hauetan beste erabileraren bat proposatu dute; horrela, *menpekotasun beharrean mendekotasun dela forma egokia adierazi nahi dute adibidez.
Interneteko www.drogomedia.com web gunean badago hiztegi hau eskuratzerik. Bi aukera eskaintzen ditu gainera: batetik, "pdf" formatoan hiztegi osoa jasotzea eta bestetik, mementoan on-line kontsulta egitea. Joseba Zalakainek argitu digunez, "orokorrean, droga gaietan lan egiten duten elkarteei bidali diegu hiztegi hau eta beste banaketa txiki bat ere egin dugu euskara elkarteetan eta antzekoetan, baina nahi duen orok gure web gunean ezer ordaindu gabe egin dezake kontsulta, baita ale oso bat jaitsi ere".

Bere izaerak berak eragiten dizkio muga nagusiak hiztegi honi. Hiztegi tematiko soila izateak bestelako informaziorik ez jasotzea dakar, bereziki beste hiztegietan aurkitu daitezkeen gramatikazko eta mota horretako azalpenak. Gainera, inspirazio iturri izan nahi horrek sarrera askotan ordain mordoa biltzea dakar eta erabilpenaren poderioz, hauetariko asko soberan geratuko direla argi dago.
Bestalde, hiztegi honek ez ditu kaleko erabilpenak oso kontuan hartzen, erakunde publikoek argitaratutako testuetan oinarritzen da eta horregatik gehiago aurkitzen dira "neurotransmisore", "gizarte orientazio", "jokaera eredu" eta gisa horretako hitzak. Gai honek sarean euskaraz duen presentzia oso txikia dela ohartu gara eta gune gutxi horietan ere, ez direla gehiegi aurkitzen kaleko erabilpenak.
Eusko Jaurlaritzako Droga Gaietako Zuzendaritzako arduradunek uste dute hiztegi hau ezinbesteko tresna izango dela droga arloak normalizazioaren ikuspuntutik hizkuntzaren ikuspegia jasotzeko. Espero dezagun Espainiako Barne Ministerioak orain dela urte gutxi kaleratu zuen "Drogarik gabe, atsedenik ez" drogen aurkako kanpainarekin gertatua berriro ez errepikatzea