AUTOMATIZAZIOA ETA INTERNET, ITZULPENGINTZAREN LAGUN


2002ko martxoaren 31n
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) administrazioko eta lege esparruko hizkeran ohikoak diren esaldiez osatutako fitxategiak eskegi ditu Interneten, itzultzaileen lana errazteko. Itzulpengintzaren etengabeko automatizazioaren adibide dugu.

Bizitzako alor bakoitzak bere hizkera propioa du, eta hizkera bakoitzak behin eta berriz errepikatutako esaldiak. Corpus hiztegiak esaera horietaz osaturik daude. Administrazioak eta lege esparruak ere badute beren corpus hiztegi propioa, eta ordenagailuarekin lan egiterakoan erabilgarria izan dadin, itzulpen memoria sistematan sartzen dira. Jo dezagun itzultzaile bati gaztelaniazko testu bat euskaratzea egokitu zaiola, itzulpen memoria sistema duen ordenagailu batekin. Kasu honetan ordenagailuak euskaratutako esaerak memorian gordeko ditu, gaztelaniazko bere ordaineko esaldiekin parekatuta. Hortik aurrera itzultzaileari esaldi bera edo antzerako bat euskaratzea egokitzen bazaio ordenadoreak aurreko esaldia aurkeztuko dio. Hau da, itzultzaileak ez du esaldi bera berriro ere idatzi beharko, lana eta denbora aurreztuz. Dena den, sistema hauen erabiltzaileak du azken hitza: ordenagailuak aurkeztu dion proposamena edo itzulpena onar dezake edo ez. Itzulpen memoria sistema ezberdin asko daude, hala nola: Trados, Transit, Translat eta Wordfast.



MEMORIAK SAREAN.

Zentzu honetan, Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkarteak (EIZIE) orain gutxi Interneten eskegitako programa (http://www.eizie.org/euskara/tresnak/memoriak.htm) sistema horietara guztietara egokitzen da, betiere administrazioko corpus hiztegian ohikoak diren esaldiz osaturiko fitxategiak zabaltzeko asmoz. Bertako itzulpen memoria gaztelera-euskara da, eta beraz gaztelerazko testuen euskarazko itzulpenez osatuta dago. Hein handi batean, informazio iturriak Hego Euskal Herriko erakunde publiko nagusienen aldizkari ofizialetan agertutako itzulpenak dira. Memoriak guztira 87.000 itzulpen unitate edo esaera ditu, eta 36,3 Mb hartzen ditu.
Informazio kopuru handia denez EIZIEko kideek memoria hogei zatitan banaturik eskegi dute, eta nahi duen orok zati bakar bat, batzuk edo denak Internetetik jaitsi ditzake. Dena den, Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza jaso duen programa honek administrazioko itzulpengintza ogibide dutenei dago zuzenduta, oro har, beste langileei ez baitzaie erabilgarria izango.
EIZIEko kide eta Donostiako Udalean interprete Karlos Del Olmoren iritziz, "informatika sortzerakoan itzulpengintzak behar berri bat izan zuen" eta "itzulpengintzaren automatizazio prozesua aurrera doa etengabe". Itzulpengintzak Euskal Herrian fraka bete lan du, eta gero eta garrantzi gehiago du mundu zabalean. Hala, Europako Batasuneko erakundeen gastuen %40a itzulpengintzarekin zerikusia duten lanak aurrera eramateko bideratzen da.

Itzulpengintzaren arduraduN.

Orain hamalau urte sortua, Martutenen antolatu itzulpengintza eskola izan zuen iturburuetako bat EIZIEk. Elkarte profesionala den heinean, bertako bazkide izateko itzulpengintzarekin zerikusia duen ikasketaren bat egina izatea eta nolabaiteko eskarmentua izatea behar-beharrezkoa da.
Elkarteak ikastaroak antolatzen ditu, itzultzaileek beren eginbeharrei hobeto erantzuteko. Era berean, bazkideek aholkuak eta laguntza juridikoa jasotzen dute, tarifak zehazterakoan edo editorialekin negoziatzerakoan behar-beharrezkoak direnak.
EIZIEn badira Administrazioan eta beren kabuz lan egiten dutenak, nahiz eta hauetako batzuk Administraziorako zenbait lan egin. Karlos Del Olmok dio eguneroko babak eltzetik atera behar dituenak lan gehiago egingo duela elkarteak aurrera egin dezan.
Halaber, EIZIEk Kontseilua eta beste erakunde batzuekin elkarlanean dihardu, eta "Senez" urtekaria eta "Kera" barne buletina argitaratzen ditu, itzulpengintzaren eta elkarte beraren inguruko artikulu eta berriz osatutakoak. Itzultzaileen elkarteak badu bere web orria, eta bertan "Senez" aldizkariaren azken zenbakiak aurki daitezke

Itzulpengintzaren loraldia
Urtero kaleratzen diren publikazio askok itzulpengintza izan dute bitarteko eta, beraz, euskal letrak bizitzen ari diren loraldiak itzultzaileen ezinbesteko laguntza du. Karlos del Olmoren iritziz, "idazle ospetsuenek itzulpengintzari garrantzi handia aitortu diote, literatura unibertsala ezagutarazi duelako".

Zentzu horretan, euskal literaturaren mailak gora egin du beste herrialdeetako literatura berton ezagutarazi denean. Lan horretan dihardute EIZIE elkarteko kideek eta itzulpengintza sustatzeko dirua jarri duten zenbait erakundek. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioan ere euskarak gero eta presentzia handiagoa du, nahiz eta justizia alorrean "oraindik asko eta asko egiteke egon, baina euskarak, agian, ezin izango ditu inoiz hutsune guzti-guztiak bete" Del Olmoren ustez.
Era berean, itzulpengintzak badu lan egiteko esparru berririk, teknologia berriak eta, batez ere, Internet euskaraz erabili ahal izateko fraka bete lan dagoelako


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude