Musika irakaskuntzako zentro berri batzuk jarri ziren martxan 1992/93 ikasturtean, ordutik Musika Eskolak bezala ezagutu direnak, eta Kontserbatorioekin elkarbizitzen direnak. Azken hauetan eskaini ohi zen lehen musika irakaskuntza. Lehen ikasturte hartatik, Euskal Herriko musika eskolen sarean milaka ikasle integratu dira, baina, nondik eta zergatik sortzen dira zentro hauek?
Musika irakaskuntzen erreforma gertaera hauetatik dator:
1-Europako Batasuneko musika irakaskuntza eta sustapenari buruz Europako Parlamentuko 1988ko otsailaren 10eko ebazpenean finkatutako oinarriak, Europako Komunitateen Egunkari Ofiziala 3-14koa.
2-Hezkuntza Sistemako Antolamendu Orokorreko urriak 3ko 1/1990 Lege Organikoa (LOGSE), non Erregimen Bereziko Hezkuntzei buruzko II. tituluan, Irakaskuntza Artistikoen inguruko Lehenengo kapituluan, 39.5. Artikuluan zera finkatzen duen:
"Aurreko ataletan zehaztutakoa kontuan hartu gabe, eskola espezifikoetan ikasi ahal izango dira adin mugarik gabe, inoiz balio akademiko edo profesionala lortzera eramango ez duten musika edo dantza ikasketak eta hauen antolakuntza eta azpiegitura atal horietan aipatutakoetatik ezberdinak izango dira. Eskola hauek hezkuntza administrazioetatik arau bidez arautuko dira".


AURREZ esandakoaren arabera, kontuan hartzekoak dira puntuok:
1-Irakaskuntza hauek eskaintzeko bi modu ezberdin finkatzen dira:
-Arautua, Oinarrizko maila, Erdi maila eta Goi maila dituena.
-Ez Arautua, balio akademikoa duten tituluak eskuratzera ez daramana, eta eskola espezifikoetan eskainiko dena (aurrerantzean, Musika Eskolak).
2-Honekin bi irakaskuntzak bereizi nahi dira: batetik, gaitasun eta zaletasunagatik musika euren lanbide bihurtu nahi duten ikasleei zuzenduriko izaera eta xede profesionaleko irakaskuntza arautua; eta bestetik, ez arautua -edo helburukoa-, adin mugarik gabe musikaren jarduera bera helburu gisa hartu nahi dutenentzat: alegia, musikan jardutea aukera profesionalak kontuan hartu gabe.
Aurrez zehaztu dugunaren arabera, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerkuntza Sailak Urriaren 27ko 289/1992 Dekretua argitaratu zuen. Lege honek arautzen ditu Euskal Autonomia Erkidegoko musika irakaskuntza espezifikoaren, ez arautuaren, Musika Eskolen, sorkuntza eta funtzionamendua. Eskola hauek honako adarrak izango dituzte maila guztietan:
1. Kantu korala eta bakarkakoa.
2.Musika instrumental sinfonikoa.
3.Musika instrumentala eta jatorri tradizionaleko dantza.
4.Joera ezberdinak: jazz, rock, pop, musika elektronikoa...
5.Instrumentu polifonikoak.
Behin beren bidea hasita, Musika Eskolak zer gerta zitekeen zain zeuden: kontserbatorioetara ohitua zegoen gizartearen onarpena, irakasleen aldetik helburu errealen ulermena, erreferentzi gisa balio zitekeen curriculumaren diseinu baten gabezia, eta abar.
Hala ere, emaitzek iragarpen baikorrenak gainditu dituzte. Ikasleak musika egiteko xede nagusiarekin doaz musika eskolara, bakoitza bere mailan eta bere gaitasunen arabera. Taldeak ugaritu dira: orkestrak, big band, metalak, abesbatzak, dantza taldeak, ganbera taldeak, bandak, eta abar. Erkidegoko 40 zentro biltzen dituen Euskal Herriko Musika Eskolen Elkartea sortu da, guztien interesak elkartzeko. Baina, garrantzitsuena, egun 29.000 ikasletik gora ari dira Musika Eskoletan musika ikasketak burutzen. Oraindik asko dago hobetzeko: langileen egonkortasuna, instituzioen finantziazioa, edukien eta helburu pedagogikoen etengabeko garapen eta egokitzapena ikasleen errealitatera, baina, orokorrean bidearen lehen hamarkada hau arrakastatzat jo daiteke.


ELEBITASUNA Musika Eskoletan. Gero eta ikasle euskaldun gehiago dago hezkuntz zentroetan. Beste garai batean agian, zaila suertatuko litzateke eskaera horri aurre egitea, baina, musika eskoletan, irakasleak gazteak dira eta gehienbat elebidunak -ezin beste modu batean izan orain gutxi martxan jarritako zentroak izanik- , eta ondorioz, eskola gehienak euskaraz nahiz gaztelaniaz eskaintzen dira. Taldekako eskolek (hizkuntza musikala, harmonia, eta abar) badute arazo bat: ikasleak ordutegiaren lehentasunen arabera sartzen baitira taldeetan eta zaila da guztiz euskalduna den taldea sortzea. Baina ikasle gehienek instrumentuaren irakaskuntza -derrigorrezkoa dena- nahi duten hizkuntzan jasotzen dute.