Neguko egun eder hartan egin genuen moduan, Ahüzkitik behera irits zaitezke Zuberoara. Aurtengoa bezala, negu biguna bada, ez duzu elur zipitzik sumatuko, ostertzean ageri diren Pirinioetako gailur zurituetan soilik aurkituko baituzu elementu zuria. Latza izanez gero negua, hilabetetan itxaron beharko duzu bertatik igaro ahal izateko. Larrañetik barrena, berriz, negua edonolakoa delarik ere, ezinezkoa izango zaizu. Bai, Oskaxe mendatea dugu gainontzeko lurraldeetatik Zuberoara iristeko aterik zabalena, negu aldean bederen. Izan ere, Zuberoa, Uhaitzandi ibaiaren arroak goitik behera ureztatzen dituen mendien bestaldeko bailara da, biztanle gutxiko herri txiki aunitzez osatua. Hauetako bat dugu, gaur abiapuntu dugun Gamere-Zihiga.
Uhaitzandiren ezker ibarrean, Altzaitik hurbil eta Atharratzetik zazpi bat kilometrotara, Gesala errekaren ertzetan topa dezakegu bi auzoz osatutako herri hau. Laborantza izanik bietan ogibide nagusia, behealdeko Gameren bada non aterpe hartu. Agerrenia ostatua da egun ostalaritzako gune bakarra. Duela 150 bat urte, baina, bainuetxe izan zen ostatu hau; izan ere, Gamere herritik oso hurbil, bada iturburu oso berezi bat; Laminaziloa deitua. Bertan jaiotzen da Gesala errekatxoa, kilometro batzuetara bere urak Uhaitzandira isuriko dituena. Honek aldi berean, Aturrin barrena Kantauri itsasora eraman ditzan. Iturburu xume baino berezi honetan, 34-35º C-tan ateratzen da ura zulo batetik eta ondo-ondokotik aldiz, ur hotza. Ur tragoska ahoratzen baduzue, berehala ohartuko zarete gazia dela. Honezaz gain, sufretsua eta burdintsua ere badela diote batzuek.
Lamien zuloa izanik, ugari dira iturburu honen inguruan entzun izan diren kondaira eta istorioak. Josu Tellabidek 1986an Gamereko Pettiri Ager zenari entzun zionez, hemen lamia ugari bizi zen garai batean. Herriko etxekoandreak arropa garbitzera etortzen ziren iturburu hauetara, baina, egun batez, lamia batek bere urrezko orrazea ahazturik utzi zuen bertan, eta andereetako batek sakelean sartu eta etxera eraman zuen. Lamiak orrazea itzultzeko eskatu zionean, emakumeak ez zion eman nahi izan, ederra baitzen; eta halako batean, gau batez alor eta zelai guztiak harriz bete ziren. Ez zegoen harria besterik. Orduan bai, emakumeak orrazea bere jabeari itzuli zion. Lamiek harri guztiak desagerrarazi zituzten atzera. Hurrengo batean, etxekoandreak eta lamiak arropa garbitzen ari zirela, honela galdetu zien emakumeak lamiei: "nolaz kendu dituzue hainbeste harri gau bakar batean?" "A! Aise egin dugu". Dirudienez, lamiek erraz egin zuten lana; beraz, hauek ugari zirela esan nahi da.
Behealdeko Gameretik, Oxibarrera doan errepidea ezkerrean utziz, Zihigara igoko zaituztenari heldu jarraian. Malda gogor batzuen ostean, bi auzoen artean kokatuta dagoen eskola zaharretik igaroz, belardiz inguratutako muino bat menderatuz, Zihigako herriska agertuko zaizue bat-batean. Atzealdean nabarmen, Madalena tontor oldartsua nabarmenduko da.
Etxeberriko karbirantz edo haitzulorantz abiatuko gara bertatik. Mendebaldera joko duzue lehenik, herri gunetik ehun metrotara, errepidea ezkerrean utzi eta aurrez aurre ikus daitekeen etxetxora iritsi arte. Eskuinerantz doan pista zatar eta zabaldu berria itzulerako utziz, apurka-apurka belardiak inguratuz Arbailletako mendietara hurbilduko zaituzten bide zaharrari heldu behar diozue jarraian. Laster egingo duzue bat aipatu pistarekin. Berau gurutzatu orduan eta parean izango duzuen etxetxoaren ezkerretik irteten den gurdibideak, Etxeberriko karbia bertaraino eramango zaituzte galbiderik gabe.
Paraje sinesgaitz honetan ezkutaturik topatuko duzuen etxetxo dotorea deigarri gertatuko zaizue zalantzarik gabe. Lekuz kanpo dago. Gainera, "Pribatua" ipintzen du argi eta garbi eta, haitzuloa ere, hala dela aditzera ematen du. Izan ere, Iparraldean, Frantzian bezala, zure lurren azpian haitzuloren bat dagoela suertatzen bada, zure jabetzakoa da haitzuloa. Baina tira, sar zaitezkete zalantzarik gabe. Aparteko ezer ikusiko ez baduzue ere, 1950ean, sonatu bihurtuko zuten Madeleine garaiko labar pinturak aurkitu ziren eta egun gerturatzea galarazten duen burdinezko ate batek babesten du.
Basoan gora ehunen bat metro egiten badituzue, Bexankako leizezulo itzelaren aho iluna aurkitu ahal izango duzue. Baina kontuz, hau ez da Etxeberrikoa bezalakoa, 160 metroko sakonera eta luzeran kasik kilometro kopuru bera baitu