JOAN DEN MENDEA EUSKARAZ ETA JOKOAN EZAGUTUZ

  • mahai-joko bat ere karrikaratuko du, ARGIAren Mahai-Jokoa, euskalkultura euskaraz ezagutzea ahalbideratuko duen joku aitzindaria.
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nor izan da Zakilixut komiki-pertsonaiaren sortzailea? Mattin, Asisko Urmeneta ala Antton Olariaga? Edo zein talde abertzale bultzatu zuen Eli Gallastegik 1923an? Ekin, Jagi-Jagi ala EAE-ANV? Erantzunak Gure Mendean daude. Liburuan, CD-ROMean eta baita mahai-joko batean ere, ARGIAren Mahai-Jokoan. Bakoitzak bere funtzioa beteko du eta jokoak, bereziki, funtzio pedagogikoa betetzea du xede.
Galdera sorta du oinarri jokoak, euskal kulturaren inguruko galderak, beti ere. Galderoi zuzen erantzuten dionak du irabazteko aukera gehien. Baina, joku bat da, azken finean, eta zorteak –dadoak– zeresanik badu hemen ere; zorteak, eta tarteka azal daitezkeen tranpak.
Euskal merkatuan tankerako frantsesezko edo gaztelerazko joku anitz dago salgai. Euskarazko eskaintza, ordea, ezin esan daiteke oparoa denik.
Puzzleren batzuk badira, eta joko elektronikoei dagokienez, kasu, Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazoen CD-ROMa hor da –ez dirudi, ordea, oraingoz segida handirik izan duenik–. Galderetan oinarritutako mahai-jokoei dagokienez duela urte batzuk euskarazko joko bat agertu zen merkatuan. Mahai-joko horrek, hala ere, ez zituen Euskal Herria edo euskal kultura oinarri.
Gabezia hori ikusirik, ekin zitzaion joku berri honi eta, hortaz, ARGIAren mahai-jokoa, joko aitzindaria dugu. Euskara erabili ez ezik, euskal kultura hartzen baitu aisaldiko entretenigarri honek gaitzat.
Jokoa eskuratzen duenak, taulan, txarteletan eta galdera sortetan sei kolore ikusiko ditu, sei gai edo esparru ezberdin finkatzen dituzten koloreak: lehenik geografia, gastronomia eta jaien inguruko galderak datoz; bigarrenik, historiari, gertakariei eta pertsonaia ospetsuei dagozkienak; hirugarren atalean gizarte gaiak, instituzioak eta erakundeak landuko dira; ondoren, hizkuntza; bosgarren atalean artea, literatura, bertsolaritza, musika eta antzerkia; azken atalak kirola du hizpide. Orotara, 1.500 galdera biltzen ditu jokoak, eta bitik zortzira jokalari onartzen ditu. Gainera, aurrera begira galdera sorta berriak argitaratzeko asmoa dago, elementu berberekin erabili ahalko direnak.
Azaroaren erdialdetik aurrera izango da ARGIAren Mahai-Jokoa salgai ohiko salmenta puntuetan. ARGIAren bidez erosita, harpidedunek prezio berezia izango dute, baita Durangoko Liburu eta Disko azokara berau erostera hurbiltzen direnek ere.
Jokoa euskal kulturaz ikasi nahi duen edonorentzat da baliagarri, eta euskara landu nahi duen edonorentzat. Horregatik bereziki aproposa da euskaltegi zein eskoletan erabiltzeko, euskal gaiak, euskaraz eta jolasean jorratzeko aukera eskaintzen baitu

Prismak sortutako sei argi izpien bila

Jokalari bakoitzak jokoan hasteko hartu behar duen txartelak sei kolore ditu, ARGIAren prismak sortzen dituen sei argi-izpi, eta bakoitzaren amaieran hutsune bat. Bonbila gorri, laranja, hori, berde, urdin eta more bana lortzen dituen lehen jokalaria da garaile.
Jokoaren taulako zirkulu ezberdinetan lauki batzuk koloretakoak dira, besteak zuriak. Jokalari bakoitzak lauki zuri bat, edozein, hautatu beharko du abiapuntu gisa. Ondoren, dadoa bota eta horrek aginduko du eman beharreko urrats kopurua. Norabidea, aldiz, jokalariaren esku dago. Txandan dagoen jokalariak, koloretako laukiren batetara iristen saiatu beharko du, orduan izango baitu galderari erantzuteko parada. Ezkerrerantz zein eskuinerantz jo ahalko du, baita pasabideen bitartez beste zirkulu batera jo ere. Jokalariak ez badu koloretako lauki batera iristea lortzen, lauki zuri batera jauzi egiten badu, beraz, txanda galduko du.
Baina, demagun jokalari bat lauki gorrian pausatu dela. Orduan, bere aldameneko jokalariak galderak dituen karta bat altxa eta koloreari dagokion galdera egingo dio, kasu honetan geografia, gastronomia eta jaien ingurukoa: «Non du sorburua Bardeetako Ubideak? Artikutzako urtegian, Esako urtegian ala Pitillasen?» Jokalariak ez badu erantzun zuzena hautatzen –bigarrena, alegia–, hurrengoari dadoa jaurtitzeko txanda helduko zaio. Asmatuz gero, fitxa gorria gehituko dio bere txartelari eta berriro dadoa jaurtitzeko aukera eskainiko zaio.
Horrela, badirudi, lauki egokietan suertatu eta erantzunak ezagutzen dituenak erraz izango duela garaipena. Kontuz ibili beharko du, ordea, galdera gaiztoekin, ziriekin eta tranpekin. Demagun jokalari batek lauki hori batera jauzi egin duela, aldamenekoak karta altxa eta hori koloreko galderan zera topatzen duela: «Fitxa hori bat galdu duzu. Eman txanda hurrengoari». Aginduetara makurtu eta berriro ekin beharko dio fitxa lortzeari.
Horregatik, dadoa jaurti eta lehendik ere lortua den kolore batean eroriz gero, komenigarri da kolore bereko beste fitxa bat lortzen saiatzea. Asmatuz gero, txandarik ez du galduko, eta gainera, tranpa batek fitxa itzultzera behartzen duenean, ordezkoa hor izango du.
Txartelaren sei hutsuneak betetzen dituena da garaile, baina jokoak ez du zertan hor amaitu beharrik. Nahi izanez gero, jokalari bakar bat geratu arte luza daiteke jokoa


Azkenak
Espainiako Vueltako Bilboko etapa geldiarazi dute Israelen aurkako protestek, eta ez dira helmugara iritsi

Bilboko erdigunean amaitu behar zuen txirrindularitza etapak, baina Deustun sartzear zirela antolakuntzak erabaki hori hartu du, helmuga ingurua manifestariz beteta zegoelako. Aurretik ere igaro dira helmuga puntu horretatik, eta istiluak izan dira. Ertzaintzak gutxienez hiru... [+]


Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Valle de Odietako makroetxaldearen epaiketa
Digestato kutsadura handia izan zen, eta isurketa, antza, Valle de Odietak eragin zuen

Astearte honetan egin da Valle de Odietako makroetxaldearen aurkako epaiketa Iruñeko Justizia Jauregian. Epaileak ebatzi behar du ea 2021ean haien lur sailetan egindako isuri baten ondorioz, lur eremu horiek larri kutsatu zituzten ala ez, eta nork eragin zuen. Aditu... [+]


2025-09-03 | ARGIA
Baionako Atalante zinema-ohia jarduera politiko eta kulturalerako okupatu du Kontseilu Sozialistak

Baionako Herriko Etxearen jabetzapean, eraikinak bost urte daramatza hutsik, eta espazio hori hartu du Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak, “elkartzeko, kolektiboki pentsatzeko eta borrokak antolatzeko”.


Euskalduntze prozesu osoa doakoa izateko pausoak eskatu ditu AEK-k

Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.


2025-09-03 | ARGIA
Israel-Premier Tech txirrindulari taldearen aurkako protestek Vueltaren Nafarroako etapa hartu dute

“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.


Venezuelak gezurtatu egin du AEBek ontzi baten aurka egindako erasoa

Trumpek asteartean baieztatu du Venezuelako ontzi bati eraso egin eta bertan zeuden 11 lagunak hil dituela. Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Venezuelak dio bideoa Adimen Artifizialez... [+]


Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua:
“Jaurlaritzarena zehaztasunik eta daturik gabeko txosten politikoa da”

Pentsioak osatzeko 145.000 sinadura bildu dituen herri ekinaldi legegilea eztabaidatzeari ezezkoa eman ondoren, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua oso gogor agertu da Eusko Jaurlaritzaren jarrerarekin eta "bi aldiz engainatuta" sentitu direla azaldu du. EH Bilduk eta... [+]


Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]


2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


2025-09-03 | Jesús Rodríguez
Zarata egiteari utzi, gora begiratu

Abuztuan 411.000 hektarea baso eta lursail erre dira León, Asturias, Ourense, Cáceres eta Zamoran. Bizkaiko eta Gipuzkoako azalera osoa beste. Irmotasunez esan dezakegu muturreko baldintza meteorologikoek sutu zituztela suteak, berotze global antropogenikoaren... [+]


Teknologia
Turistak eta aktibistak

Oporretan nengoela, gorputza eta burua gozatzera bideratu ditut. Turista bilakatu naiz, eremu digitalean zenbait trebezia dugunontzat, oso erraza. Motxila hartuta familiarekin handik hona ibili naiz, poltsikoan dibisa asko barik, mapa fisiko barik, plan asko barik…... [+]


2025-09-03 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Progre

Gizonezkoak ziren gehienak Sanferminetako entzierroetan; gizonezkoak ia denak Frantziako Tourrean; gizonek hartu dute udako musika jaialdietako oholtza eta backstage-a; gizonezkoak dira nagusi bertso-plazetan; gizonezkoak dira Donald Trump, Vladimir Putin eta Benjamin Netanyahu... [+]


Eguneraketa berriak daude