"MUSIKA ZUZENEAN IRISTEN DA ARIMARA, GALBAHERIK GABE"


1999ko maiatzaren 09an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Z

ein izan da zure ibilbidea musika konposagile gisa? Musika klasikatik etorrita, nolatan espezializatu zara filmen soinu bandatan?
Zinemarekin tartekatzen badut ere, guztiaren gainetik, ni musika konposagilea naiz. Duela gutxi nire 6. sinfonia bukatu dut. Kontserbatorioko klaseen osagarri gisa edo, Imanol Urbietarekin hasi nintzen kantatzen. Gero pianoan Arangurenekin. Ondoren Francisco Escudero maisuarekin. Atzerrian ere hainbat egonaldi egin nuen, Italian, Parisen, elektroakustika ikasten. Bueltatzean, Antzertin sartu nintzen klaseak emateko. Kontua da «Las Troyanas»erako Euskadiko Orkestrarekin pieza bat grabatu genuela. Halako batean, entseatzen ari ginela Montxo Armendariz aktore bila agertu zen «Tasio» egiteko. Musika entzun zuenean, ea norena zen galdegin zuen; horrela ezagutu genuen elkar. Kerejeta etorri zen gero. Beraz, zinera heldu baino lehen, antzerki dexente egina nuen.

Zure lehen soinu banda «Tasio» filmerako izanik, nola ekin zenion sortze prozesuari?
Egia esanda, segituan ikusi nuen doinu nagusia. Orduan, garai berezi batean nenbilen, eta aise bururatu zitzaidan melodia; batere harmoniarik gabekoa, akorde menor-a erabilita. Gorabehera batzuk baditu ere, oso xinplea da. Tasioren izaera garbia, aratza, adierazi nahi izan nuen.

Film baterako musika nola konposatzen duzu, aurretik gidoia irakurrita, edo behin irudiak ikusgai dituzula?
Hori prozesu luzeagoa izaten da. Lehenbizi, gidoia irakurri, horrekin istorioa irudikatzen baituzu. Dena den, ez da nahikoa zirriborroak egitea; beharrezkoa izaten da zertxobait aurreratzea. Hurrengo urratsa filmaketaren zati bat ikustea izaten da, «kopioia» deitzen zaiona. Behin azken bertsioa muntaturik dagoela, neurri guztiak hartu behar dituzu, dena taxutu osotasun hori lortu arte.

Zenbaterainoko askatasuna eman ohi dizute zuzendariek?
Askatasuna beti edukitzen da, baina asko hitz egin behar duzu, nolako filma nahi dugun nondik nora goazen jakiteko. Ezin zaitezke molde horretatik atera eta abarretatik joan. Zuzendaria kapitaina den aldetik, kontzeptu intimista nahi badu, ba, denentzako norabide hori agindu behar du. Hori garbi bideratuz gero, ez da arazorik egoten.

Egungo film ospetsuenen soinu bandak Euskal Herriko konposagileek eginak dira; zu zeu, Alberto Iglesias, Bingen Mendizabal, Eva Gancedo... Kasualitate hutsa da ala zerbaiten seinale da hori?
Produktore batek duela gutxi esan zidan, ezagunenak euskaldunak zarete eta! Adituek diotenez, hemengo konfliktoak eraginda gara hain bereziak. Baina ni ez nago ados; euskaldunok beti izan gara xelebreak, bai borrokarako, baita musikarako ere; horra hor gure tradizio musikala. Herri bezala bizirik gaude; orain gu biok euskaraz ari gara, ba, zerbaiten seinale da hori, ezta? Garai batean, kalean edo tabernetan kantatu eta dantzatzen jardutea oso normala zen. Nahiz eta kantatzearen kontua orain pixka bat galdu egin den, izpiritu hori oraindik bizirik dago.

Zer da musika zuretzat?
Nik arimarentzat egiten dut musika. 50eko hamarkadako abangoardiakoek musika intelektualizatu egin zuten. Musikarekin asko esperimentatu da, beharrezkoa da hori. Hala ere, arte historian zehar, benetan merezi duen abangoardia beti azkar asimilatu izan da. Ildo horretan nik iturri klasikoetatik edan dut. Hain zuzen, niretzat, musika, arte abstraktoa izan arren, arimara berera doa zuzenean. Zentzuen hizkuntza da, ikustezina izanda ere, entzumenaren bidez barrunberaino iristen dena. Inolako galbaherik gabe, gainera. Konparazioa atera, liburu edo olerki bat irakurtzen ari garela, informazioa adimenetik pasatzen zaigu gure sentimenduetara iristeko. Beraz, ulertu ahal izateko eta gugan eragina izango badu, nahitaez adimena behar dugu bitartekari. Musika aldiz, trabarik gabe gureganatzen dugu.

Zure irudiko, zein egiteko du musikak film batean, erritmoa markatu, emozioak areagotu?
Niretzako musikak filmaren arnasa izan behar du, tenpoa, istorioaren pultsua, atmosfera, girotzen duena azken batean; asko begiratzen diot horri. Bi musika mota ditu film batek, doinu nagusia batetik eta une dramatikoak bestetik. Nola gauzarik abstraktoena den, aberastu egin behar duzu, beti une dramatikoaren arabera, amodio, barre, tristura edo tentsio momentuetan, ahal den gehien aberastu.

Musikaren ahalmena emozioa, zirrara hori adierazteko hor egonda ere, zer deritzozu musikarik gabeko film bati?
Film batek, berez, ez dauka musikaren beharrik. Zeharo errespetagarria da hori. Baina behin musika sartuz gero, beste edozein disziplina bezala sartu behar da filmaren baitan. Ez dezagun ahaztu, zinea musikarekin batera hasi zela, zinea mutua zenean. Hainbat elementu dago: antzezlana, argazkia, dekorazioa eta musika. Batzuek filmen musika txaketaren barrukoa bezalakoa izatea nahi dute, oso atzean egon dadila, ez diezaiola istorioari itzalik egin. Nire ustez ordea, filman zehar, momentu jakin batean behintzat, argazkia eta musikak aktoreek adinako protagonismoa eskuratu behar lukete.

Azken aldian, filmen soinu bandak, ia marginalak izatetik, beste edozein genero adina saltzera pasa dira, nahiz eta makina bat garaiko kanta arrakastatsuenekin bakarrik osatu. Zer iritzi duzu horretaz?
Egia da elementu komertzialek agintzen dutela, baina errebotez bada ere, guretzako mesedegarria da soinu bandak modan egotea. Almodovarrek asko egiten du hori. Film piloa estreinatu aurretik, soinu bandak jadanik salgai dira. Dena den, betikoa gerta daiteke, hau da, kristoren musika egin arren, filmak arrakastarik ez lortzea. Beraz, garrantzitsuena filmak banaketa eta harrera ona edukitzea da.

Ze generotan sentitu zara erosoen?
Sentimendua duten istorioak dira gehien erakartzen nautenak, nolabaiteko sakontasuna dutenak, joku gehiago ematen dizute eta. Komediak ere maite ditut, denetarik egitea da dibertigarriena. Beldurrezko filmarik egin gabe ere, istorioaren haria jarraituz, tentsiozko eszenak beti egiten dira. Bestalde, musika arloan, estilo sinfonikoa da ondoen sentitzen naizen generoa, libreena baita; orkestra bat hartu eta zure erara moldatu. Zentzu horretan, Mozart eta Beethovenek sinfonia luzatu eta aberastu egin zutenez, beraiei zor diogu hori.

Txillidak berriki zioen berak beti ez dakienari heltzen diola, horrela ikasten duelako. Zuk ere antzeko zerbait egiten al duzu inspirazioaren bilaketa horretan?
Bai, horixe! Sormenean ere ikertu beharra dago, mundu ezezagunak zeharkatu; bestela aurreko lana errepikatzen duzu. Inspirazioa egon badago, momentu berezi hori, baina lanean sortzen zaizu. Egun batzuk hobeak izaten dira, nire kasuan hego haizeak jotzen badu. Dena den, lanean irekitzen dira zirrikitu guztiak. Ura lur azpian aurkitzea bezalakoa da. Nahiz eta aurkitu, nola iritsi horraino eta nola ekarri azalera; hor dago koxka. Lanean nagoela, nik ez dut erretzen edo edaten; argi naturala behar dut. Goizean bost ordu sartzen ditut. Arratsaldean berriz, beti egoten da zerbait, paseatu ideiak errepasatzeko eta, ez pentsa, gauza ugari zuzentzen dira egurastera ateraz gero.

Zein duzu musika tresnarik gogokoena?
Pianoa dut lan tresna kuttunena, oso polifonikoa eta aberatsa delako. Gitarra ere jotzen dut, baina parrandetan gehienbat. Biolina, nahiz eta orkestra batean garrantzitsuena izan, lan egiteko ez da hain erosoa.

Zergatik egiten dira hain soinu banda gutxi bizpahiru instrumentu bakarrik erabilita?
Egin daiteke, instrumentu bakar batek indar handia izan baitezake; begirada sakon batek bezainbeste. Baina normalean zuzendariek ez dute ahotsik sartzerik nahi, presentzia handiegia hartzen duelako, irudien kalterako; beste hainbeste gertatzen da musika tresna gutxi sartuz gero. Morriconek emakumezkoen ahots mordoska sartzen ditu, baina salbuespena da.

Zine munduan norekin egin nahi zenuke lan?
Adibidez, Victor Ericerekin. Hain lan gutxi egiten ditu; orain bere laugarrena ari omen da prestatzen. Fernando Leonekin ere nahi nuke lan egin. Honi ere Elias Kerejetak eman zion «Familia» egiteko aukera. Ongi moldatzen naiz Eliasekin, izen berriekin beti arriskatu egiten delako, gainera kalitatearen labela dute bere filmek.

Zeintzuk dira esku artean dituzun proiektuak?
Orain, ganbara opera bat burutzen ari naiz; ekain aldera bukatuko dut. Udan berriz, Joxean Muñozen «Karramarroaren irla» marrazki bizidunetako filma Euskadiko Orkestrarekin musikatzeari ekingo diot. Oso istorio polita da. Gero, beste proiektu bat dago, baina sinatu arte, badakizu. Gracia Kerejetaren «Cuando vuelvas a mi lado» azken filmaren soinu banda ere egin dut. Donostiako Zinemaldian ikusgai izango dela espero dugu. Toronton publikoaren saria lortu zuen «Lluvia en los zapatos» Maria Ripollena egin nuen iaz. Dozena bat gidoi ere baditut hor apalean, baina badakizu, istorio politak badira ere, martxan jartzeko askotan luze itxoin behar da sosa lortu arte

MONTXO ARMENDARIZ
«Pultsu lasaieko gizona, zinema intimista eta beroa egiten duena»

ELIAS KEREJETA
«Gizon bizkorra, ausarta, nortasun handikoa»

GRACIA KEREJETA
«Ideiak garbi dauzkan emakumea, askok kontrakoa uste arren, aitaren itzalean ez dagoena»

JOHN WILLIAMS
«Oso musikari epikoa, erromantikoa, aberatsa eta argia»

ENNIO MORRICONE
«Musikari izugarri inspiratua, zirrara eta presentzia handikoa»

BERNARD HERRMANN
«Oso musikari zinematografikoa, kemen askokoa, estilo berezia duena»

BINGEN MENDIZABAL
«La Madre Muerta»ko musika izugarri gustatu zitzaidan. Ona benetan»

ALBERTO IGLESIAS
«Beti lan ederrak egiten ditu; sentibera, zinemarako dohaina duena»

FRANCISCO ESCUDERO
«Maisua, gizon atsegina eta musikari handia»

IMANOL URBIETA
«Asko zor diogu, ez bakarrik umeentzako sortu dituen doinuengatik. Oso estilo xarmanta du»


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude