PLATANOAREN PANPANOAK


1999ko apirilaren 11n
Platanoa aspalditik ezaguna dugu kaletan, plazatan, ataritan... nonahi landatua aurki baitezakegu. Garai batean zuhaitz honen izena ikastea zaila izango zen Hegoaldeko euskaldunentzat. Hego honetako erdarazko izena kopiatu bai, baina horra hor nahastea: platanoa, zuhaitza eta fruitua baitira gazteleraz. Kaletako zuhaitza

Platanus x hispanica
da eta banana deitu behar diogun fruitua

Musa paradisiaca,
bananondoarena. Alde ederra...
Platanoa, bereizte aldera, plantano eta zenbait herri eta liburu hitz dotorezaleetan panpano izenez ere bataiatu izan da.
Edozein landareren puja edo altsuma luzea da panpanoa. Datozen bizpahiru hilabeteotako argiaz, beroaz eta uraz baliatuz platanoak puja berri mardulak emango ditu, platanoaren panpanoak.
Baso eta lorategietan baino, kaletako eta plazatako porlan artean gehiago ohitu da platanoa, guregandik hurregi. Ondorioz kimatu, muarrotu edo lepotu, gure aizkorakaden beldur hezi izan da beti. Erantzunez metrotako panpano galantak hazten ditu, jateko nahi eta nahiezkoak, duen hostaje guztia berreskuratzeko. Hosto guztiak zabalduta eduki arteko hazkuntza itzel hau sustrai lodikote eta enborreko erreserben bizkar garatuko da, zuhaitza ahulduz. Gogoz, gogor inausitako platano hauek zulatuta, goitik-beheraino hustuta, ezereztuta, gaixo, gazte hilez akabatzen dira. Panpano mardulak bizitza latza eta motzaren adierazle


Azkenak
2024-04-30 | ARGIA
Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

34.000 palestinar baino gehiago hil ditu Israelek urriaren 7az geroztik Palestinan, eta beste milaka dira desagerturik edota larri kolpaturik. Jarraipena egiten ari gara.


Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

Israelek 40 eguneko su-etena eta preso trukea eskaini dio Gazari, baina akordioa lortu edo ez Rafah inbadituko dutela adierazi du Netanyahu lehen ministroak. AEBk eta Erresuma Batuak Hamas presionatzen ari dira Israelen eskaintza onar dezan. Astelehenean 47 palestinar hil zituen... [+]


2024-04-30 | ARGIA
Hil egin da Artzentalesen zauritu zen basogintzako langilea

Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.


2024-04-30 | ARGIA
Eneko Bidegainen 'Bichta éder' eleberriak jaso du 111 Akademiaren Saria

Karmele Jaioren Maitasun kapitala-rekin lehiatu da finalean. 2023ko “libururik gogokoen” izendatu dute Bidegainen “bihurgune askotako” thriller politikoa 111 Akademia osatzen duten literaturazaleek.


Eguneraketa berriak daude