"Azken biltzarrean argi geratu da EKB berreraiki daitekeela"

1992ko apirilaren 12an

Paulo Agirrezabaltzategirekin EKBri buruz
Paulo Agirrebaltzategi
"Azken biltzarrean argi geratu da EKB berreraiki daitekeela"
Bederatzi urte daramatza funtzionatzen EKBk (Euskal Kulturaren Batzarrea). Helburu konkretu batzuekin lanean hasi bazen, denborak zenbait irakaspen eskaini dizkie, eta aldaketa haizeak somatzen dira bere baitan. Nabarmena izan da burutu berri duten Biltzar Nagusian. Horrela adierazi digu gaurko elkar hizketan EKBko lehendakaria den oñatiar honek. Aldaketak onerako izango direlakoan, baikor azaldu zaigu uneoro.
ARGIA. Duela bederatzi urte, EKB sortu zenean, bi mailatan lan egiteko asmoa azaldu zenuten. Bete al dituzue garai bartan ezarritako helburuak?
P. AGIRREBALTZATEGI. Bi mailatan baino gehiago bi dimentsiotan hasi ginen lanean. Bata kultur sektoreen artean dabiltzan talde eta elkarteena litzateke. Bestetik, herrietako elkarteak sortzea eta beraien arteko koordinazioaren dimentsioa dago. Koordinazio horri esker lotura nazionala lortu nahi dugu. Herri koordinazioa, euskararen berreskurapenerako herri indarrak elkartzea eta guztien arteko batasun edo konbergentzia bat lortzea beharrezkoa da zeharo, eta hori oso argi ikusten da. Bere hizkuntzaren berreskurapenean herriak du protagonismoa. Beraz, berreskurapen horretan ez da bakarrik alde egotea, indarren batzea ere behar da.
A. Aipatu dituzan bi dimentsio hauek gauzatze maila desberdina izan dute urteetan zehar. Informazio sektoreak, adibidez, indar handia lortu du azken urteetan, beste batzuek ez bezala.
P.A. EKB sortu zenetik gauza asko gertatu dira. Arrakasta izan da, baina neurri batean soilik. Herrietan bertan benetako koordinazioa gauzatzen den egunean soilik lortuko du arrakasta EKBk. Bestela, artifiziala izango da. Bulego edo idazkaritza soilez ez dugu benetako koordinaziorik lortuko.
Alde horretatik, nahi genuena lortu dugu, sektore batzuetan behintzat. Euskalduntze-alfabetatzean, esate baterako, koordinazio maila nahiko interesgarria lortu da. Beste sektore batzuetan ere–komunikabideetan eta irakaskuntza mailan batez ere–maila ona lortu dugu, baina ez dut uste behar adina lortu dugunik. Lan handia egin behar dugu oraindik. Baikor nago, baino ez dut uste harro egoteko ezer egin dugunik. Oraindik ere izan ditugun katramila asko gainditu behar ditugu.
A. Herrietako elkarteak sortzeko ahaleginak ez dira oso arrakastatsuak izan, edo espero bezalakoak izan dira?
P .A. Egia da herrietan kostatu egin dela taldeak sortzea. Zergatik izan den zaila? Seguruenik jendea, herrietan, sektore eta maila desberdinetan lanean ari delako. Baina maila nazionalean gertatu zaiguna nolabait ere herrietan gertatu zaigula uste dut. Hau da, alor politikoak azken urteotan indarra izan du. Hurbileko jendea izanik, askoz gehiago sentitzen da, eta hori dela eta, herrietan elkarte bateratuak egitea askoz ere zailagoa izan da, sektore desberdinak bilduko lituzkeenak.
Hala ere, uste dut hori piska bat gainditzen ari garela, teorian behintzat. Eta uste dut denok ere kritika bat egin dugula. Beharrezkoa da euskalgintzan eta euskal kulturgintzan ari direnen autonomia. Autonomia hori lortutakoan errazagoa izango dugu kultur alor horietan lanean ari direnen arteko batasuna, pentsamolde desberdinekoak izan arren.
A. Arrasateko AED, Oñati eta Durangoko euskara taldeak herri mailan espontaneoki sorturiko taldeen adibide izan daitezke. Nola ikuslen dituzue mota honetako taldeak?
P.A. Nik uste beharrezkoak direla. Hizkuntzak komunitate bat egiten du, eta zoritxarrez euskaldunek sufritzen duguna komunitatearen sakabanatzea da. Momentu hauetan ez daukagu komunitate trinkorik, herri txikietan ezik. Orduan, beharrezkoa da trinkotasun hori lortzea hiri eta herri gehienetan. Baina loturak sortu behar dira komunitate hori trinkotzeko eta bere afirmazioa egiteko. Horretarako beharrezkoak dira oso talde hauek. Baina ez horretarako bakarrik. Baita ere ekintza desberdinak aurrera eramateko. Nolabaiteko plangintza egin behar da.
Ez dut esaten talde guztiek erabateko batasuna eratu behar dutenik, baina koordinazioa behar dugu, eta EKBk arriskua izan dezake hor. Elkarrekin ekintzak antolatzeari eta euskararen berreskurapenerako estrategia konkretu bat markatzeari ekin beharrean zerbitzu bulego soil bat bihurtzeko arriskua dugu. Mugimendu sozial bat indartzeko zailtasun hat suerta daiteke.
A. EKB zenbait erakunde ofizialekin elkar lanean aritu izan da. Hala ere, beti egon da markatua nolabait, kutsu politikoa ahaztu arazi ezinean. Norainoko eragozpena izan da hori zuentzat?
P.A. Garbi dago politizazio arazo bat egon dela. Ez dut uste herrietako taldeak politizatuak daudenik, eta hori aurpegiratu izan digute. Baina nik uste dut hori baino gehiago dela.
Hizkuntzaren berreskurapenerako plangintza orokorrik ez dugu, eta orduan gertatzen da, euskarak berea duen plangintza autonomo eta orokorrik ez duenean, politika orokorraren menpe erortzen dela euskararen proiektua. Baina hori gertatu da, ez euskararen inguruan dabiltzan erakundeekin, alderdi politikoein baizik. Politika gizarteko arlo guztien artean: gailendu egin da,-eta horrek baldintzatu-egin du lehen aipatu dugun autonomia hori.
Testuinguru honen barnean, esan behar da EKBk, beste askok bezala, egoera hori sufritu behar izan duela. Inoiz leporatu izan digute nolabaiteko ministeritza ez ofizial bat eratzeko asmoa izatea. Nik ez dut uste herri mugimenduak oposizio sistematikoan egon behar duenik, eta erakunde publikoek herriaren protagonismoa onartu beharko lukete, bere zerbitzurako dago eta.
Euskararen egoera larria izanik, posizioek ere erradikalak izan behar lukete. Ez politika erradikal baten barruan, baina oso helburu konkretuen arabera. Hizkuntzaren aldeko erradikaltasun hori erradikaltasun politikoarekin nahasten dute, eta alderdi konkretu batzuekin batu gaituzte. Nahaste bat besterik ez da izan. Baina lan asko egin beharko dugu imajina hori deusezteko.
A. Duela egun gutxi burutu zuen EKBk III Biltzar Nagusia. Bertan mota guztietako jendea ikusi ahal izan da. Horrek elkartasun hori lortzeko urratsak aurrera doazela esan nahi al du?
P.A. Alderdi guztietako jendea zegoen Biltzar horretan, eta bertan onartu zen hutsune nabarmenak izan ditugula EKBn. Baina bilkura honen ondoren txosten bat egitea erabaki genuen. Agintariengana joateko berarekin.
Biltzarrean nahiko une dentsoa izan dugu, eztabaida gogorrarekin, eta bertan jende desberdin askok parte hartu du. Baina txostena gehiegi konkretatu gabe geratu da. EKB erreferentzia puntu bat izan daiteke, baina azken biltzarrean argi geratu da indarra zabaldu eta koordinatzeari begira, EKBren berreraikitzea etor daitekeela. Zabaltasunean irabazi dugu, azken urteetan egin dugun kritikari esker, baina batasuna lortu behar dugu. Erakunde publikoekiko inkomunikazioa apurtzea lortu behar dugu. Urratsak eman dira. Ematen ari dira. Baina asko dago egiteko.
A. Erakunde publikoez aritu zara. Laster izango duzue bilera bat Jaurlaritzako Mari Karmen Garmendiarekin. Zer itxaropen dituzue horri begira?
P.A. Urteetako lana izan da bilera hau lortzea. Oso zaila. Aspalditik ari bait ginen saiatzen. Behin bildu gara berarekin, eta orain elkarrekin berriro hitz egiteko aukera dugu.
Berak eskaini zigun bilera hau egiteko aukera. Ezustekoa izan zen, ez bait genuen espero. Hasieran poza sentitu genuen, baina ustekabean harrapatu gaitu. Egun osoko eztabaida bat proposatu digu, eta hor konpon ditzakegu urte hauetako gaizki ulertuak, ulertu ezinak, susmo txarrak beharbada eta komunikazio zailtasunak. Gaiak bi aldetatik jarri behar dira, eta interesgarria izan daiteke. Bilera gehiago egitea espero dugu.
A. Zer planteiatuko duzue bilera horretan?
P.A. Gure aldetik behintzat puntu garrantzitsuenetariko bat kezka bat argitzea izango da. Erakunde publiko eta hertitarren arteko harremanen filosofia soziokulturala zertan datzan. Hizkuntza eta kulturaren arloan batez ere. Uste dut filosofia bat markatu behar dugula euskararen berreskurapenerako. Argi eduki behar dugu euskara herriarena dela eta herriaren ekimena euskararen aldeko lanean horregatik da hain garrantzitsua.
Hau baieztatu ondoren horren koordinazioa beharrezkoa da. Horrekin batera erakunde publikoen beharra nabarmendu behar da. Urte luzeetan somatu dugu erakunde demokratiko batzuen premia. Erakunde publikoen beharra uka ezina da. Bestetik, ezin gara joan horien aurka sistematikoki, herriak aukeratutakoak izan direlako. Baina beraien eginkizuna subsidiarioa dela uste dut. Eta euskararen munduan aritzen diren talde guztien bultzatzaileak izan beharko lukete.
Amagola Iban

NORTASUN AGIRIA:
Oñatin jaio zen 1 942an
Frailea, Teologian doktorea da
Roman burutu zituen goi mailako ikasketak
Teologia irakaslea izan da, bai Roman bai Deustuan
UZEIk prestatutako hiztegietan aritu da lanean 14 urtez, eta orain Eusenor-era joan da
Herri minorizatuetara bidaiatzea gustatzen zaiola dio
Hizkuntzaren inguruko liburuak irakurtzen ditu gehienbat
34-38

GaiezKulturaKultur ErakEKB
GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEKB
PertsonaiazAGIRREBALT1
EgileezIBAN1Hizkuntza

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude