«Espazioko “Estefania” denborapasan irakurtzeko nobela baizik ez da»

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Iñaki Irazabalbeitia, zientzia fikziozko idazleari elkarrizketa
Iñaki Irazabalbeitiak argitaratzeko prest du "Arrotza paradisuan"
«Espazioko 'Estefania' denborapasan irakurtzeko nobela baizik ez da»
Kimikari honi zientzia-fikzioarekiko zaletasuna zientziarekikoa baino lehenagotik heldu zitzaion. Tkikitandik irakurri izan ditu direnak eta ez direnak. Aitaren liburutegi jantzian aurkitzen zuena ere gutxi zen UEUko zuzendariarentzat. Iñaki Irazabalbeitiari apirilerako plazaratuko dio Elkarrek bere lehen nobela, «Arrotza paradisuan». Bigarrena idazten hasi omen da dagoeneko.
ARGIA. Fikziozko nobela da apiril alderako plazaratuto duzun "Arrotza paradisuan". Zein du mamia?
I. IRAZABALBEITIA. Nobela honetan, gizakia unibertsoaren jaun eta jabe da, bazter guztietan koloniak sortuak ditu. Bake moduko batean, nahikoa lasai bizi dira denak. Ez da sekula arazo larririk gertatzen, gizarte aburgesatuaren moduan funtzionatzen du munduak. Gure protagonista merkataria da, gauzak hemen erosi eta han saldu, titanioa harantz eraman eta honantz ekarri, galaxiarik galaxia ibili ohi dena. Halako lan-bidai batean, ezaguna ez den sistima galdu batera heldu da protagonista, eta bertan gizarte feudalarekin egin du topo. Nahi eta nahi ez geratu beharra gainera, hara eraman duen makinak izandako kalteak konpontzerik ez bait dauka. Joango den esperantzarik gabe, etsita, bertako jendeari lagunduko dio jauntxoei boterea kentzen.
A. Zientzia fikzioaren esparrua oso zabala da. Subjenerorik ezagunena martzianoena izango da. Bada, hala ere, umorezkorik, gizartearen eboluzio posibleak aztertzen dituenik... Nola definituko zenuke zure azken lana?
I.I. Bada beste sail bat. Nik egin dudana, esate baterako, hortan kokatuko nuke. Abentura sailaz ari naiz. Ez da nere asmoa ezer berririk asm~tzea izan, ez dut gure gizapteak izango duen etorkizutlaz ezer luze azaldu nahi~izan. Jendeak nere nobela irakurtzean ordu bete gustora pasatu dezan, arin eta erraz irakur dezan egin ditut ahalak. Inoiz esan izan dut lagun artean «Espazioko Estef~ania~, denborapasarako npLela baizik ez dela.
A. Zergatik aukeratu duzu zientzia-fikzioa?
I.I. Gustatzen zaidalako, horretxetan ikusten dudalako nere burua egokien. Zientzia fikzioaren barruan abenturazkoa, berriz, errazagoa delako aukeratu dut. Pertsonaiak eskematikoak dira: heroia, neska polita...elementu horiekin jokatzea ez da etorkizuneko gizartea nolakoa izango den pentsatzea bezain zaila. Halako gizartean nolako arazoak sortuko ote diren pentsatu eta ideia filosofiko-erlijiosoak garatu beharrean bazaude, ahalegin handiak eskaini behar dizkiozu idatziko duzunari, eta esfortzuaz gain denbora ere izugarri. Horretarako idazle profesionala behar duzu izan, horretan erabat lan egingo duena. Nere lehenengo nobela duzu hauxe. Eta nobelaren egituraren trikimailu guztietan trebatu arte ez dut nere burua lan horietan ikusten.
A. Zientzia fikzioa euskaraz idazteak sortuto zizun arazorik. Erregistroekin esate baterako.
I.I. Egia esan, Ez da teknologiarekin zer ikusirik duen ezer handirik agertzen. Arazo kezkagarriagorik izan dut bestela: euskararekin berarekin, neronek dudan hizkuntz ezagutzarekin. Ni euskaldun hiritartua naiz, nere erregistroak, adjetibo aldetik adibidez, oso mugatuak dira. Hiztegia besapean nuela ibili behar izan dut. Saio polita izan da alde horretatik.
A. Dena den, Elhuyar aldizkarian idazteak lagunduko zizun.
I. I. Diferenteak dira zientziaren dibulgazioa eta literatura. Lehenak bere estiloa du, dituen eskemen arabera idazten duzu. Literatura idazterakoan, eskema apurtu beharra daukazu, noski. Esaldiak beste era batera josten dituzu. Literatura ez da matematika ekuazioa. Dena dela, ipuin mordoa dut idatzia. Badut, beraz, nik ere, nere esperientziatxoa literatur munduan. Fikziozko ipuinak ere baditut plazaratuak. Hasierakoek, (badira dagoeneko 12-13 urte lehenengoa kaleratu nuela), ez daramate nere izenik, ezizena baizik. Gaur egungoak gehienak zientzia-fikzioa dira, Susa-k eta Idazleen Elkartearen aldizkariak argitaratu dizkidaten horiek esate baterako. Saririk jaso izan dudanean ere sail horretan izan da.
A. Zein autoreri erreparatzen diozu lehenik liburaren bat erosi nahi duzunean?
l.l. Arthur C. Clake, "2001, odisea espazioan". idatzi zuena, britainiarra, oso argia da. «Hard» edo oinarri teknologiko handiko nobelak idazten ditu, astrologoa delako, besteak beste.
"Soft" deitzen den horretan, hau da oinarri teknologikoari hainbesteko garrantzia eman gabe, egoera soziologiko, sikologiko eta filosofikoa azaltzea hobesten dutenen artean, Phillip José Falmer iruditzen zait adierazgarriena. Izugarrizko imaginazioa du gizon honek, eta sekulako erraztasuna etorkizuneko gizarte posibleak asmatzeko. Estilo erraza, eskematikoa eta didaktikoa du.
Frederic Pohl ere oso gogoko dut, eta baita Stanislaw Lew ere. Azken honen idazlanak oso umoretsuak dira, zientifikotasunaren aldetik astakeria galantak botatzen baditu ere kontatzen duena biziki barregarria da.
A. Hain gogoko ez duzunik?
I.I. Asimov, jende arruntarentzat ezagunena eta hobena bada ere, ez zait asko gustatzen. Zientzia fikzioa ezagutarazten eta hedatzen lan handia egin duela aitortu behar diot, hala ere.
A. Zer baloratzen duzu gehien zientzia-fikziozko literaturan?
I.I. Irakurgarria izatea eta imajinazioa, baina aldi berean sinesgarritasun apur bat eskatzen dut. Kontatzen dena ez dadila burutazio ero mordo baten katea izan. Imajinazioak sortzen dituen egoeren aurrean airoso bukatzen asmatzeari merito handia aitortzen diot.
A. Zientzia fikzioak moralejarekin edo, lotura handia izan du maiz.
l.l. Gero eta gutxiago. Hori zientzia-fikzioaren hastapenetan gertatu zen batik bat, 1930ean edo, eta batez ere kontakizunak laburrak zirenean. Irakaspena eta bukaera irekiak oso arruntak ziren horrelakoetan. Ez zion egiak bukaera ematen ipuinari, istorioan zehar klabe batzuk eman eta besterik gabe eteten zen. Horien arabera asmatzen zuen irakurleak bukaera. Ray Bradbury oso zalea da gauza hauetan. Orain bukaera borobilagoak bilatzen dira. Eta eboluzioari begiratuz gero, lehen «Hard»ak indar handia izanik ere, "Soft"a oso modan dago.
A. ,Nola ikusten duzu zientzia-fikzioa gaur egun?
I.I. Orain inoiz baino gehiago ikusten da zientzia-fikzioa, gure artean behintzat. Lehen liburudendetara joan eta estilo honetako liburu gutxi ikusten zen. Zeudenak... denak erosi eta denak irakurtzen genituen. Garai batean, jendeak eta baita literaturgile askok ere, ez zuen begi onez ikusten zientzia-fikzioa, subjenerotzat jotzen zuen. Orain berriz, gorriak ikusi behar izaten ditu zaletuak merkatuak eskaintzen dionaren artean aukeratzeko.
Garbiñe Ubeda
56-57


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakIRAZABALBE1
PertsonaiazIRAZABALBE1
EgileezUBEDA1Kultura

Azkenak
Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Eguneraketa berriak daude