"Bestaldera pasatzen Saiatu Behar Dugu Hola Gaudenok"


1987ko irailaren 13an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Joxe Alberdi "Donibane", Ipar Euskaditik Bi Aldiz Espultsatua
"Bestaldera pasatzen Saiatu Behar Dugu Hola Gaudenok"
13 urte Ipar Euskadin errefuxiaturik pasa eta gero aurtengo otsailean ekarri zuten hona. Hemen sei hilabete egin ondoren muga pasa eta berriro ekarri dute, Arnegiko fronteran polizia frantsesek detenitu ondoren. «Argilo»k plazaratutako «Pitxu» pertsonaiari bizia eman dion artista honek, batzuek «Donibane» eta askok «Sanjuan» deitzen diotena, bere buruaz gutxi kontatu nahi duela diosku.
Joxe Alberdi.– Grafikoki esateko, hau duk niretzat bigarren exilioan egotea, ze ezin diagu orain jada pasa bestaldera.
ARGIA.– Ipar Euskadira saiatu haiz joaten, eta saiatu haiz mugatik pasatzen. Horrek zerbait esan nahi dik, ezta?
J.A.–Bai, noski. Orain arte ez zidaten eman karnetik. Orain dela hilabete edo eman zidaten eta nik esan nuen pasatu behar nintzela. Bi haurrak han dauzkat, emaztea ere bai, eta bueno, ni ere pasa behar naiz. Nere papera duk saiatzea bestaldera joatea. Eta nire egoera berean daudenek ere salatu behar dute bestaldera joaten.
Aurre eman behar diogu gobernu frantsesari, zeren hona espultsatu gintuztenean akusazioa zen «pertenencia a bandas armadas» eta atentatuak prestatzen ari ginela. Lehengoan, hara joan nintzenean eta polizia frantsesak hartu ninduenean, nere artean pentsatzen nuen: ea pasatzen nauten juezarenganik. Zeren eta galdetuko nion ea non dauden frogak. Eta gero gobernu espainolak ez baldin badu akusazione konkreturik gure kontra, ea zergatik gobernu frantsesak mantentzen duen postura hau.
Espulsioak barne ministeritzatik datoz zuzenean, Pandraud-en eskutik. Baina justizia frantsesaren aurrean guk ez daukagu deusik. Judizialki karpeta garbia daukagu, baina dezisione politikoa duk.
A.–Zer esan ditek orain mugan harrapatu hautenean?
J.A.–Deusik. Pasatu ginen seiretan eta hamarrak bitartean eduki gintuzten Arnegiko mugan, paperak egiten, eskuak lotuta eta horrela. Hamarrak aldean jaitsi ninduten Hendaiara. Arnegin esan zidaten hurrengo goizeko hamarretan juezaren aurretik pasa behar nuela, eta prest nintzen ni. Prest eta kontent. Jakingo nuen zergatik bidali ninduten Hegoaldera. Hurrengo egunean ordea pasa ziren hamarrak, hamaikak... eta azkenean etorri zen tipo bat eta esan zidan aske utziko nindutela ez bait zeukaten fitsik nere kontra.
Uste diat ni bezala jendea prest dagoela Iparraldera joateko eta juizioa eskatzeko, gaur egun dagoen dezisione hori anulatzeko. Ea non diren frogak, eta frogarik ez badago–guk badakigu ez dagoela–bada dezisione hori haustea. Saiatuko gara hara joaten.
A.–Nola ikusten duk hire burua hemen, Hego Euskal Herrian?
J.A.–Azken hamahiru urteak bestaldean pasa ditudalarik nere bizitza guztia han zegok. Projektu guztiak, burua, familia, lagunak... han zeukeat dena. Hemen ondo nago. Ezagutzen diat hau, baina nere azken 13 urteak, inportanteenak, han pasatu dizkiat. Bi haurrak, emaztea, lagunak, lana...
A.–Eta poliziarekin?
J.A.–PAFekoak harrituta geratu ziren. «Nola atrebitzen da hau berriro etortzen?» esaten zuten. Nik karneta erakutsi nien eta eskubidea neukala esan nien. Telefonatu zuten segidan Baionara, juezarengana. Han libre utzi nindutenean polizia espainolaren eskutan jarri ninduten. Esan zieten legalki pasa nuela muga espainola baina ezin nuela bestaldera pasa. Polizia espainolak hartu zuen karneta, sartu zuen makinan eta berehala utzi ninduen.
A.–Bestela nola habil hemen, lasai samar edo
J.A.–Bai, lasai samar... badakik nola diren gauzak hemen. Hemen denak gaude «libertad provisional»ean. Aski da edozer gauza berriz ere juezaren aurrean aurkitzeko. Hemen, fitxatuta gaudenak, eta besteak ere bai, denak gaude libertad probisionaleko egoera batean. Ni saiatzen naiz pertsekuzio sindromerik ez izaten eta lasaiki bizitzen, ze bestela...
A.–Bestaldean, GALekin eta estradizinekin ere izango da halako zerbait.
J.A.– Bai, baina azkenean markatzen duzu gauza bat, edo bizitzen dituzu dauzkazun egunak... edo badakizu egunen batean edo bestean harrapatuko zaituzte GALekoek, edo PAFekoek... Egiten duzana da bizi dauzkazun egunak eta harrapatzen bazaituzte kitto. Jendea horrelako moralarekin bizi duk bestaldean.
Dena dela harritzen nau presoen morala eta erresistentziak. Hori duk... mutua gelditzeko modukoa. Izugarria duk. Fabrikatu behar dute moral hori ze inork ez die ematen. Fabrikatu behar dute hemen gertatzen diren gauzekin. Inguruarekin e.a. Kolektibo horren batasuna eta erresistentzia.
A.–Beti esaten da gogorra dela bestaldean errefuxiaturik daudenen egoera baina are eta gogorragoa dela barruan daudenena.
J.A.–Bestaldean gogorra duk baina jendeak botatzen dio botatzen zaion morala. Azkenean gordeta edo erdi-gordeta egiten duzu zure bizitza pribatua eta publikoa, ze bestaldeko jendeak ere laguntzen dizu, eta ez dira beti zulo batetan egoten. Bueno, egon behar direnak bai, baina beste jendea gordeta baina tira... Eta horrek izorratzen dio poliziari, ez dute lortzen jende hau isolatzearik.
A.–Hi libre utzi haute baina beste asko gartzela espainoletan sartu dizkitek.
J.A.–Utzi gaituzte libre ez dakit zenbat jende, hogeita hamar edo horrela. Horrelako egoera batetan norbaitek pagatu behar ditu "los platos rotos" eta beste erdia baino gehiago barruan daukate. Gehienetan frogarik gabe. Entrega hauek justifikatzeko beti eduki behar dute baten bat barruan. Eta gartzela tokatzen zaionak «a pagar los platos rotos».
A.–Ze giro ikusten duk Ipar Euskal Herrian?
J.A.–Nik ezagutzen dudan giroan bai bestaldean, bai hemen, bestaldean nahiko giro ona ikusten diat. Ez duk txantxetan aritzekoa, noski, baina jendeak aguantatzen dik eta aguantatuko dik. Gainera Iparraldean gero eta larriago zegok egoera politikoa, bertako jendearentzat ere. Eta nik uste diat problema ez dela ari ttipitzen, jendea gero eta gehiago ari dela inplikatzen. Bertakoen laguntza gero eta handiagoa da.
A.– Orain hego eta iparraldekoen artean harreman hobeak daudela diok.
J.A.–Bai, bai. Noski. Hobeto gainera, ez manifestaldietan bakarrik. Errefaxiatuei denetan laguntzeko.
A.–Hamahiru urte Ipar Euskal Herrian pasa ondoren, nola aurkitu duk Hegoaldeko egoera hilabete hauetan?
J.A.–Hamahiru urte han baina beti ere hemengo gauzatan fijatzen. Dena dela pentsatzen nuen aldaketa handiagoa ikusiko nuela. Eta ez dut ikusi hain handia. Ez dakit justu zergatik, ez delako eman, edota nahiko hurbiletik jarraitzen genuelako. Politika mailan aldatu dira gauza batzuk, baina aldatu diren gauza horiek inportanteak al dira guk dauzkagun egiazko problemak soluzionatzeko? Nik uste dut ezetz. Aldatu dira azaleko gauzak, eta ez barnekoak. Eta gero eta zailagoak izango dira konpontzen gauzak, ez badira atzotik bideak jartzen horiek konpontzeko.
Lehengo batean esaten nion beste bati, gu eta gu baino zaharragoak multikopistak-eta lapurtzen hasi ginen afitxak egiten, propaganda ilegala egiten. Gu horrela esnatu ginen. Ni konkretuki Burgosko Prozesuan. Gaurko gaztea ordea politikara esnatzen da kotxe-bonba batekin. Trajedia handiago batekin. Eta azaletik ematen du aldatu dela baina barnetik ez da gauza handirik aldatu. Kontradizio handiagorekin sortzen da horrelako jendea.
Orain ematen ari diren negoziazio edo kontakto horiek ez dute deusik emango. Ez da ilusione handirik egin behar. Momentuz puntu bakarra irabazi da eta da publikoki egitea kontakto horiek. Eta organizazioak beti esan izan du du kontaktoak ematekotan publikoki eman behar zirela. Hori lortu da. Baina ez dakit esperantza handirik eduki behar den. Galdetu behar da ea zergatik gobernuak nahi dituen kontaktoak eduki. Nik ez dut uste hemengo arazoa konpontzeko asmoarekin denik. Uste dut gure artean kontradizioak sortzeko eta geure batasuna hausteko dela. Baina ez konpontzeko arazoa. Beraz, erne!
A.–Hire egoerara etorriaz berriro, eta hori horrela ikusita, ez duk epe laburrera Iparraldera bueltatzerik izango, kontaktoak direla eta, edo beste zerbaitegatik gobernu frantsesak jarrera aldatzen ez badik behintzat.
J.A.–Edozein gerratan bezala negoziaketak ematen ari diren bitartean inor ez da gelditzen bere gerra aurrera eramatearekin. Frantzia eta Aljeriaren arteko gerran errepresioa ez zen geratu negoziatzen ari zirenean. Aljeriako erresistentzia ere ez zen geratu. Bakoitzak bere lana egiten du.
A.–Kaleko giro alala... hik bizi eta ikusitako gauzekin, ez al duk arin samarra aurkitu?
J.A.–Bai, baina nik jakin nahi nuke beste tokietan ere zenbat jendek hartzen duen parte erresistentzian. Nik uste dut hemen portzentaia nahiko handia dela beste herriekin konparatuta. Egoera honetan. Jendea armekin baldin badabil kalean, jendea sartzen da. Baina hemen giro espeziala duk eta nahiko herri burgesa gara. Nik uste ematen den borroka nahiko dexentea dela. Hemengo renta per capita nahiko handia da eta horren ondorioz ematen da nahiko lasaitasun moduko bat. Horretaz aparte nik uste badela nahiko erresistentzia politikoa.
Guk eskatzen duguna ez da muga jartzea Hendaian eta listo. Eskatzen duguna muga hori kentzea duk. Sinplea duk. 4 + 3 = 1. Gure helburua herri bat izatea da. Europa barruan beste edozein desgraziatu bezala bizitzea. PAFeko komisarian irakurri nuen paper bat eta haiek uste dute garena baino askoz ere prosobietikoagoak garela.
A. - Politika utzita, Zuberoako "Pitxu" pertsonaiarekin marrazki bizidunetan egin duzuen bertsioak egin hau ezagun.
J.A.–Geneuzkan medioekin eginda egoteko ondo dagoela uste diat. Baina zailago duk egoera honetan marrazki bizidunekin filme bat egitea Libanon filme bat egitea baino. Pentsa: Ramonek behin tailerreko atea ireki eta GALekoari enkaskilatu zitzaioneko hura esaterako. Edota beti egoten haizela detenituko hauten zai. Ramoni esaten nion ezin zuela gaisorik gelditu ze bestela ez genuela pelikula bukatuko. Eta bukatu genuen.
Egoera kaskarrean utzi gaituzte baina badugu beste proiekturik ere. Aldizkari bat egitea pentsatzen dugu. Handientzako. Materiala bildu eta publikatu. Literatura, gauza grafikoak. Iparraldeko eta Hegoaldeko jendearen artean.
Iñaki ZUBIONDO

Ipar Euskadin dituen emazte eta haurrekin bildu nahi du Alberdik; juezak bere kontra deus ez du baina poliziak...
Presoen espetxe espainoletan daukaten moralari harrigarri derizkio Joxe Alberdik.
15-17

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaErrefuxiatu
PertsonaiazALBERDI2
EgileezUBIONDO1Politika

Azkenak
2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


2025-09-04 | Karlos Zurutuza
Hizkuntzen museo txiki bat dago Parisen

Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.


Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


María Chivite lehendakaria:
“Poliziaren abusuak eskala handikoak izan ziren eta garai batean baino gehiagotan gertatu ziren”

UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Erresuma Batuan 700 lagun atxilotu ditute jadanik, Palestine Action taldeari babesa adierazteagatik

Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]


Mirentxu Loyarte hil da, euskal zinemagile aitzindaria

Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Hizkuntza politika “ausart eta berrituaz” eztabaidatuko dute TMeLaborategiaren udako eskoletan

Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]


2025-09-04 | Aitor Aspuru Saez
Sara Fantova
“Ez dugu film feminista edo bolleroa egin nahi izan, baina gure esperientzia hori da eta islatu dugu”

Sara Fantova zinemagile bilbotarraren Jone, batzuetan filma zinema aretoetara helduko da irailaren 12an. Pelikula komunitarioa sortu du Kaskagorri eta Kranba konpartsekin, Bilboko Aste Nagusian girotuta baitago amodioa, jaia, gaixotasuna eta zaintza ardatz dituen istorioa.


Barkoxeko pastoralaz

Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.


Elizondoko Benito Menni egoitzako langileek 60 greba egun bete dituzte

Greban dira Benito Menni egoitzako langileak joan den abuztuaren 25etik, irailaren 8ra bitarte. Hermanas Hospitalarias enpresak agindutako kaleratzeen eta unitate itxieren aitzinean, Nafarroako Gobernuak ez duela arduratsuki jokatzen ari salatu dute.


2025-09-04 | El Salto
Genoako portuko zamaketariek Israelerako bidalketak blokeatuko dituzte, sionistek elkartasun ontzidiari eraso eginez gero

2010ean "Mavi Marmara" itsasontzia abiatu zenetik, Palestinarekiko elkartasun itsas operaziorik handiena osatzen du Global Sumud Flotillak. Israelgo Gobernuak terroristatzat jo ditu nazioarteko ekintzaileak.


Espainiako Vueltako Bilboko etapa geldiarazi dute Israelen aurkako protestek, eta ez dira helmugara iritsi

Bilboko erdigunean amaitu behar zuen txirrindularitza etapak, baina Deustun sartzear zirela antolakuntzak erabaki hori hartu du, helmuga ingurua manifestariz beteta zegoelako. Aurretik ere igaro dira helmuga puntu horretatik, eta istiluak izan dira. Ertzaintzak gutxienez hiru... [+]


Jerusalemgo tranbiaren proiektuaz “gogoeta etikoa” eskatu dio CAFi Pradales lehendakariak

Kontratua segi ala eten, enpresaren erabakia "errespetatuko" lukeela argi utzi nahi izan du Imanol Pradales lehendakariak, Euskadi Irratiari egindako elkarrizketan. Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza.


Valle de Odietako makroetxaldearen epaiketa
Digestato kutsadura handia izan zen, eta isurketa, antza, Valle de Odietak eragin zuen

Astearte honetan egin da Valle de Odietako makroetxaldearen aurkako epaiketa Iruñeko Justizia Jauregian. Epaileak ebatzi behar du ea 2021ean haien lur sailetan egindako isuri baten ondorioz, lur eremu horiek larri kutsatu zituzten ala ez, eta nork eragin zuen. Aditu... [+]


2025-09-03 | ARGIA
Baionako Atalante zinema-ohia jarduera politiko eta kulturalerako okupatu du Kontseilu Sozialistak

Baionako Herriko Etxearen jabetzapean, eraikinak bost urte daramatza hutsik, eta espazio hori hartu du Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak, “elkartzeko, kolektiboki pentsatzeko eta borrokak antolatzeko”.


Eguneraketa berriak daude