Karmelo Landa: "Hau ez da omenaldi bat, lekukoa jaso eta pasatzea baizik"


1986ko urriaren 26an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Karmelo Landa Gabriel Aresti idazleaz
Karmelo Landa: "Hau ez da omenaldi bat, lekukoa jaso eta pasatzea baizik"
"Laster beteko dira hamabi urte Gabriel Aresti hil zenetik, eta gogoan ditut idazleen sakralizazioaz aipatu izan direnak, besteak beste Joseba Sarrionandiak "Ni ez naiz hemengoa"n zioena. Arestiren lana jaso eta prestatzerakoun, guk ez dugu omenaldi bat atondu. Ez diogu aitaren etxeari, inguruko arkitekturarekin homologatua gelditu dadin, ezpal, ertz edo punta zorrotzik leunduko". Hitz hauekin laburtzen du Karmelo Landak Gabriel Arestiren literatur lanen edizioa prestatu duen taldearen asmoa.
Informazio-Zientzien Fakultatean literaturazko irakasle den Karmelo Landa aspaldian ari da Arestiren obra aztertzen; horretan ziharduela ikusi zuen idazle bilbotarraren obra eta alderdi ugari gordetzen zela oraindik itzalpean, publikatu gabe eta hor-hemenka sakabanaturik. Edizio osoaren ideia proiektu bilakatu zen bost pertsonen taldea osatu zutenean, duela jada urte bete.
KARMELO LANDA.–Azken urte honetan Arestiren lana biltzeari ekin diogu: argitaraturik baina hainbat tokitan barreiaturik aurkitzen zena; horrez gain, material berri ugari aurkitu dugu Arestiren Bilboko eta Eako etxeetan, baita biblioteka eta etxe partikularretan.
Lehen momentutik hartu genuen xedetzat edizio guztiz zehatza prestatzea, Arestiren lumatik sortua jatorrizko bertsioan jaso eta modu oso zehatz eta fidagarriz eskaini ahal izateko, horretarako, alde batera utzi ditugu ondoren egindako itzulpen eta moldaketak, eta Arestik berak bertsio desberdinetan eman zituen lanen kasuan, jatorrizkoaren ondoan beste bertsioak ere eskainiko ditugu. Lanen urtea, ingurua, bertsioak...,garrantzizko diren datu guztiak oharren bitartez eskainiko ditugu.
ARGIA.– Zer dago berririk eta zer bereziki aipagarririk moldatu duzuen edizio honetan?
K.L.– Nahikotxo izango da orain arte argitaragabe zegoen materiala. Poesian, aipagarrienak akaso "Zuzenbide Debekatua"ren bertsio osoa, edo "Bizkaitarra" berriak, baita azken poesien artean doazenak, euskarazkoak eta gaztelaniazkoak ere. Narratiban, hiru kondakera inedito doaz. Itzulpenetan berriz, Valle-Inclann-en "Divinas Palabras" euskaratua, Neruda, Brecht eta beste.
Baina literatur lan espezifikoez gain, nolabait esatearren, azpimarratu nahi nuke artikuluek, hitzaldiek eta gutunek duten interesa, guzti hauek balio handikoak baitira, ez soilik Arsetiren irudi-nahiko-hautsia osatzeko, baita eztabaida, motibo eta kultur-gai bizi ugari ukitzen dutelako, eta beti ere Atestik zuen ikuspegi eta jarrera txit bizkor eta kritikotik. Neu behintzat txundituta gelditu nainz hitzaldiak irakurtzerakoan... oso aberatsak dira, oso sujerigarriak. Gainera, une oso esanguratsuetan gertatu ziren: hor daude Hernanin, Tolosan eta Ondarroan emandakoak, Baionakoa, Bartzelonako Unibertsitatean emana, eta beste asko.
Baina azken finean gure ahalegina guzti hori modurik egokienean jende aurrean jartzera bideratzen da. Gero, irakurri eta jendeak izango du hitza.
A.– Noizko eta nola izango dira liburuak kalean?
K.L.– Taldea osatu eta edizioaren proiektua bururatu zitzaigunean, SUSAn argitaratzea erabaki genuen. Arazoa zera da, euskal kulturaren transmisioa egiterakoan, Unibertsitateak eta bestelako erakunde ofizialek, dituzten baldintzak eta mugak medio, ez dutela betebehar hori modu egokian betetzen. Lan hori euskal gizarteko beste taldeen eginkizun geratzen da. Gaur egun, nire ustez, SUSA da talde horietako bat lehenago–Arestiren garaian– Kriselu edo Lur izan ziren bezala. Talde honek egin du posible gure kasuan edizio hau (10 liburu, ia 3.000 orrialde) modu eskuragarri eta egoki batez kaleratzea, gainera Arestiren famelia lagunduz eta, batez ere, Arestiren lan osoa, ezer kendu gabe, herriari eskainiz. Horri esker, beraz, ez da transmisio kulturala eten, eta Aresti bere osotasunean ezagutu ahalko da. Abendurako izango dira kalean liburu guztiak.
39

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARESTI1
GaiezKulturaEkitaldiakOmenaldiak
PertsonaiazARESTI1
PertsonaiazLANDA3

Azkenak
Kilate askoko abesbatza

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]


Denge eta chikungunya kasuak ugaritu dira Europan, klima aldaketak eraginda

Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.


Eskola-itzuleran 400-500 euro artean gastatuko dute Hego Euskal Herriko etxeek, inkesten arabera

Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]


Muruzabal eta Zarrakaztelu suteengatik hondamendi eremu izendatu ditu Espainiako Gobernuak

Izendapenak ahalbidetuko du kalte ordainak ordaintzeko prozesuak hastea. Bi suteetan 500 hektarea baino gehiago erre dira.


Frantziako Estatuak “arriskuan” jarriko du EKE, dirulaguntzak 30.000 euro murriztuta

Iaz jasotakoarekin alderatuta, %15eko murrizketa jasango luke Euskal Kultur Erakundeak. Prentsa ohar batean, erakundeak adierazi du erabaki horrek "ondorio latzak" izango lituzkeela: esaterako, hainbat postu arriskuan egongo liratekeela eta kideei emandako dirulaguntza... [+]


Talde ekologistak:
“Auditoretza ekonomiko bat nahikoa izan da inbertitzaileak Muga meatze proiektuan atzera egiteko”

Ekologistak Martxanek eta Sustrai Erakuntzak diote txinatar inbertitzaileek atzera egiteak agerian utzi dituela Zangozako meatzearen "funtsik gabeko arrazoiak". Nafarroako Gobernuari eskatu diote "interes publikoari erantzuten ez dion proiektu defendaezina... [+]


Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.


Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.


Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Eguneraketa berriak daude