"Haurraren Mundu Afektiboan Eragin Behar Da"


1986ko maiatzaren 11n
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Jose Luis Gorostidi, Lizarrako Ikastolako "Fenomenoa"Ren Bultzagile
"Haurraren Mundu Afektiboan Eragin Behar Da"
Batek baino gehiagok izango du Lizarraho Ikastolako "fenomenoa"ren berri. Azken urte hauetan oihartzun gehientsuen izan duen ikastoletako bat dugu Euskal Herrian. Egia esan, ez da gauza makala Lizarra bezalako herri erdaldun batetan ikastolako haurrak patioan, kalean eta etxean euskaraz hitzegiten jartzea. "Fenomeno'' hau dela eta "Jo ta Ke" eredua ere modan jarri izandu da edo behin baino gehiagotan aipatu izan da. Onerako ala txarrerako. Lan asko eta saiatze askoren fruitu bezala interpretatu izan da Lizarrakoa. Egia da hori ere, baina Jose Luis Gorostidik erakusten digunez ez da hori han dagoen bakarra. Ilusioaren eta lanaren "J'' eredua bai, baina oinarri teoriko oso bat ere badagoela esperientzia horren azpian. Hain zuzen ere horrezaz aritu gara elkarrizketa honetan. Horrezaz, eta irakaskuntzan inplikaturik dauden guztiek, guraso, ikasle, irakasle, erakusten dituzten eta erakutsi beharko lituzketen jarrerataz. Jarrera horiengan eragiteko plangintza egokia bilatzea da azken finean "J'' eredu honen mamia.
ARGIA.– Lizarrako ikastolaren fenomenoa dela eta "Jo ta Ke" eredua aipatu izan duk behin baino gehiagotan. Horren azpian ordea, eta hirekin hitzeginez antzematen duk, oinarri teoriko oso bat zegok...
JOSE LUIS GOROSTIDI.–Konportamentalismoa. Euskaraz egitea ala ez egitea beti loturik doa estimulu eta erantzun, edo ondorio, batzuri. Irakasle bat beti izango da erreferentzia ikaslearentzat, aldeko ala kontrako eragina sor dezake. Konportamentalistek lehendabizi aztertu behar dutena analisis funtzionala da. Zentru bakoitzean ea zeintzuk diren euskara egitera bultzatzen duten estimulo eta ondorioak. Gertatzen da irakaslegoa alde ez egotea, edo gurasoak, edo harremanik ez egotea beraien artean, edo ingurua nolakoa den... mila bariable daude. Horien artean aipa daitezke erabiltzen diren pedagogia mota ezberdinak, edo euskararen irakaskuntza intentsiboa ala estentsiboa egiten den...
Analisis zientifikoa egin ondoren, adostasun batetara heldu garenean, puntu nagusi batzuk jarri behar dira euskara lantzeko. Ikastolan sortzen diren errefortzuak euskararen onerako jartzea. Jolasak, bidaiak, aktibidadeak... euskararen onerako jartzea. Adostasun horrek eramango gaitu programazioan ere joku unitario bat eramatera eta ez bakoitza bere aldetik ibiltzera.
A.–Zer nolako programazioa litzateke?
J.L.G.– Programazio horretan bi gauza hartu behar dira kontutan: jarrerak eta edukiak. Programazioak edukien aldetik prestatzen dira beti eta gehienetan ez gara gauza sentitzen umearen portaerak, jarrerak programatzeko, eta biak dira landu beharrekoak.
A.–Hainbesteko garrantzia hartzen du alde afektiboak?
J.L.G.– 3–6 urte bitarteko haurrarengan oso garrantzitsuak dira jasotako edukiak, baina horiek bezain garrantzitsu da hizkuntzarekiko duen jarrera afektiboa. Urte horiekin gauza da oso egitura gutxirekin komunikatzeko. Lortzen bada gurasoen eta irakasleek euskararen aldeko espektatiba positiboa izatea eta batzea, horixe da egokiena. Umea kezkatua egongo litzateke orduan euskararen aldeko jarrera positibo horren aurrean. Honek, ernetasun positibo bat erakutsiko luke bere aldetik. Ez hitzez lortzen den jarrera positibo bat, ze haurrari "euskaraz egin, euskaraz egin'' esanez ez bait da helburu hori lortzen, baizik eta ekintzez lortutako jarrera bat. Umearen mundu afektiboa betetzen duten guzien artetik sortu behar da euskararekiko espektatiba positibo hori. Horretarako beharrezkoa da ekintza mailako adostasun bat gutxienez guraso eta irakasleen artean.
A.–Ze jarrera hartzen dute gurasoek?
J.L.G.– Gurasoekin askotan gertatzen da konformatu egiten garela kontseilu batzuk emanaz beraiei. Gurasoak ere behartu egin behar dira haurraren ikaskuntzaren prozesuan. Euskara etxean landu behar bada gurasoekin kontatu behar da. Egunero jokoak egin behar dira, konprobatu egin behar dira, baloratu egin behar dira...
Espektatiba positibo horiek sortuko dituzten elementu guztiak koerentzia baten barruan ikusi behar dira. Guraso, irakasle, umearen inguruko pertsonak euskararen marko koerente batetan sartu behar dira. Zein da euskararen marko koerente bat erdal zonalde batetan? Oraingoz ikastola, eta, ikastola barruan, gela. Lehendabizi gelan lortu behar da marko koerente hori, patioan gero, ondoren kalean eta azkenik etxean. Lizarran bide hau jarraitu genuen eta oso egokia dela ikusi da. Hiri handi batetan ez du balio seguruen bide honek eta gelatik etxera jo beharko da zuzen zuzenean. Hiri batetan zaila da kalea kontrolatzea, sakabanatze handia ematen da hor.
A.–Guraso eta irakasleetaz gain ezaguna da Lizarran haur helduenek ere paper garrantzitsu bat hartzen zutela umetxoogokoen aurrean...
J.L.G.–Patioan eta euskara sartzen joateko egin izan duguna izan da ikasle helduenak erabiltzea ikasle txikiagoekin euskaraz egiteko jolas orduan. Beste asignatura bat bezala da orduan, eta patioa euskalduna bihurtzen da. Honela haur txikienek euskarazko erreferentzia bat jasotzen dute patioan eta aldi berean euskararen eskakizun bat sentitzen dute bertan.
Honela, apurka apurka, euskaraz hitzegiten ikasten dute haurrek, eta ez gainera intelektualki, atektiboki baizik.
A.– Hori dena marko erdaldun batetan. Herri euskaldunetan, eta gero eta gehiago entzuten da, ikastolako haurrek patioan eta erdaraz egiten dutela esaten denean, zer da, holakorik ez dela kontutan hartzen?
J.L.G.– Bai, dudarik ez. Konportamenlismoa base teoriko bat da. Nik toki erdaldun batetan aplikatu besterik ez dut egin. Hori, beste bariable batzurekin aplikatzea dago toki euskaldunetan ere.
A.–Lizarrako esperientzia, "positibo"a bezalahorik eman al da beste ikastolaren batean?
J.L.G.–Ez dakit, gutxi dira honelako esperientziaren bat martxan jarri dituztenak. Askotan, alde batetik nahiz bestetik frenatu egiten dira honelako asmoak, edo teoriaren kontra zaudela esanaz, edo lana gehiegizkoa dela aipatuz, edo bakoitzak bere "esperientzia" aitzaki bezala jarriaz eta esanaz ezinekoa dela honelako esperientzia bat..."Esperientza" inmobolismorako erabiltzen da, eta ez da ikusten esperientzia berrietarako jarrerarik. Honelako esperientzia bat ez da bakarrik, behin baino gehiagotan sinplifikatu izan den bezala, "Jo eta Ke" eten gabe aritzea. Profesionalki ondo programatuz duten pertsona guztiek erakutsi behar gero lan ordutan egitea badago. Hortik kanpo pertsona bat beharko litzateke, euskarazko koordinadore bat. Ez dute zergatik guztiak denean egon behar. Hori bai, eskola ordutik kanpokoak ere planifikatu egin behar dira... euskarak merezi du hori eta gehiago.
A.–Planifikaketa honen barruan ze puntu azpimarra daitezke?
J.L.G.–Oso garrantzitsua da ikastolan izaten diren bileretaz gain bilera motibazionalak ere egitea gurasoekin. Asteburu–pasa bat eginez, mendian bazkalduaz... nahi den bezala. Bilera horretan elkar ezagutzea bilatuko da lehendabizi, eta haurren euskararen ebaluaketa gero. Ez ebaluaketa profesionala, baizik eta motibazionala. Honela gurasoek ere ikusten dute noren haurrek daukaten zailtasun handiena, edo zeintzuk dabiltzan ondo. Etxean haurrek euskara lantzeko egin ditzaketen gauzak ateratzen dira. Telefonoz deitzea esaterako, lagun batekin euskaraz hitzegiteko deitu eta elementu hori ere euskararekin identifikatuko du haurrak. Gurasoek honelako ekintzak bultzatzen dituztenean espektatiba positiboak sortzen ditu euskararekiko haurrarengan. Honek esan nahi du ez dagoela lan guztia irakaslegoaren bizkar. Baina irakasleak gauza bat dauka beregain: autoritatea. Gauzak esijitzeko eta egin arazteko autoritatea. Eta askotan ez da autoritate hori erabiltzen.
A.–Hi marko erdaldun batetan honelako esperientzia batetan ari haiz. Horrela lanean arituta nola ikusten dituk "A, B eta D" ereduak erabiltzea gaur egungo irakaskuntzan?
J.L.G.–Ulertzen dut hiru eredu horien zentzua bere mundutxuan baina benetan euskaldundu nahi bada belaunaldi bat erdal giroan, eta sakonki euskaldundu, "D" ereduak baino ez du balio. Besteak aproximazioak besterik ez dira. Monjetan edo jesuitetan ez nintzateke "D" ereduarekin hasiko, ez daudelako prestaturik oraindik. Hor ikusten dut estrategia bezala piskanaka hastea. Baina inoiz egingo ez nukeena, sekula ere ez, zera da, ikastola batetan, gurasoek dagoeneko hautatu duten eredu eredu euskaldun bat "B" eredura pasatzea. Erdal hezkuntzan sarturik dagoen hainbat zentrurentzat progresiboa izan daiteke ereduekin aritzea, baina ikastola batetan "D"tik "B"ra pasatzea astakeria bat da. Kaltegarria da gainera espektatiba faltsuak sortzea. Gurasoei ezin zaie esan "B''ereduan hau eta hau lortuko duela bere haurrak. Gehienez jota euskararekiko sentsibilizazio bat lortuko du. Etxean erdara, kalean erdara, telebistan erdara, eta ikastolan euskara eta erdara.
Ereduen dantza honetan ez da aski bat bakarra erabiltzea. Guk Lizarran esaten genuen bi erabili behar zirela, generabilen "D" ereduarekin batera "J" eredua ere erabili beharra zegoela, hau da, ilusioa, alaitasuna, lana, jendea inplikatzeko gogoa...
A–Ikusten al da ilusio eta lan gogo hori beste ikastoletan eta?
J.L.G.– Lan gogoa ikusten dut, eta hori bezala blokeo pertsonalak ere ikusten ditut. Gure profesioun oso normala da jokaera pertsonalista edo korporatibistetan erortzea. Horrek frenatzen du askotan ilusioa.
Iñaki URIA
Lizarrako ikastolaren "fenomenoa" teoria konportamentalistetan oinarritua dago, jose Luis Gorostidik esan digunez.
"Haurraren mundu afektiboa betetzen duten pertsona guztiek erakutsi behar dute euskararekiko jarrera positiboa".
23-25

GaiezGizarteaIrakaskuntzEskolakIkastolakIkastolak
PertsonaiazGOROSTIDI2
EgileezURIA3Gizartea

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude