"Aspadidanik nian helduentzako komikia egiteko asmoa"


1985eko abenduaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Antton Olariagarekin elkarrizketan.
Olariaga, ilustraziogintza eta grafismo frankotiradorearen artean
"Aspadidanik nian helduentzako komikia egiteko asmoa"
Durangoko Azokarako plazaratuko duen «Hamaseigarrenean aidanez» komikia aitzakitzat harturik egin dugu topo Antton Olariagarekin. Zakilixut munduratu zuenean ezagutu genuen gehienok, eta arginzale porrokatuek bere orrialde frexku batekin ere irribarrerik egin zenuten orain laupabost urte.
Dibujatzetik ahoratutako mokaduez asetzen omen du tripazulotako imajinazioa, baina orain artean bezala gidoifaltan lagatzekotan, ez diola ba zuentzat, helduontzat, komikiak egiteari segiko...
Bere buruaren azalpen labur bat egiteko eskatu diogunean, hasi da ja egile bat bere lanagatik ezagutzen delaren trukoarekin. Ostera, usurbildarra dela atera diogu, Bellas Artes-ko ikasketak egin zituela, eta honetan, umorearen klabean grafiko mundua eta hizkuntzaren munduan margiltzeko atrebentzian, prentsarekin egindako kontaktatuz eta haur 1iteraturaren apaintzaile gisa hasi zela.
ARGIA.–Noiz hasi hintzen profesionalki lanean, ze hi honetatik bizi haiz.
ANTTON OLARIAGA.– Ni orduan Balentzian ninduan, eta hango egunkari batean kolaboratzen hasita, umorezko marrazki eta txiste antzekoak bidaltzen, prentsako lekutxoren batek salbatuko ote ninduen pentsatuz hasi huen dena. Hastapenak grafismoa eta prentsaren arteko jolasean hasi eta gero, haurren testu liburuen ilustratzaile bezala izan nian jarraipena.
A.–Hitzegin daiteke Euskal Herrian ilustratraile profesionalaz?
A.O.–Ba nik ez zekiat suerte haundia euki dudan, baina neretzat sorpresa bat izan huen halere guzti hau. Sekula ez nian hau bakarrik eginik biziko nintzenik. Ilustrazioaz bakarrik bizitzeko aukerarik bazegok, ze ipuingintzak azken urteotan arrakasta izan bait dik, eta gure beharrean zeudek nolabait euskal testu liburuak. Noski, gu morroiak gaituk azken finean, argitaletse eta gioien morroi. Eta, gioirik gabe, hitzik gabeko antzerkitan bezalaxe geratzen haiz.
A.–Nola ikusten duk orduan ilustrazio esparruaren egoera gaur egun, balantze gisa edo.
A.O.–Hor, bi bide ikusten dizkiat: ilustraziogintza eta grafismo frankotiradore delako hori. Esate baterako, ilustrazioari helduz, ba Asun Balzolak jasotako sari hori garrantzitsua duk, nahiz sarizale-eta ez izan, hemengo lanak baloratzen direlako batipat. Jon Zabaleta ere kasu, ilustratzaile finak zeudek Euskal Herrian. Komiki eta umoregintza zegok beste alde batetik, egunkarietara mugatua, eta hortaz aukera gutxiagokoa. Baina lanak esporadikoak direnez, epe luzetara jokatzeko baino beste irteerarik ez daukak. Eta komikiaz... ze esango diat, gionista falta nabarmena duk!
A.–Nola konpontzen zarete argitaratzeko edo argitaletxeekin «fitxajeak» egiteko orduan?
A.O.–Lanak sortzen dituk, ba tira, perretxikuak bezala; igoal. Batzutan hi joaten haiz bila eta bestetan gionista eta argitaletxeak berak iristen zaizkik muturren aurrera, derrepentian. Izaten dituk kasu konkretuak ere, hire ideia batekin gionista batengana jotzen duanekoa adibidez, edo herorrek lan bat egin eta argitaletxe batean aurkeztekoa. Nere kasuan, gehienetan, gioiak hor zitxeuden eta horien araberan moldatu nauk, proiektuan premiaren pean parte hartuz.
A.– Momentu hauetan zertan ari haiz.
A.O.– Prentsa mailan urte dexente egin nian Argian; gero Eginekoa proiektua irten huen. Pentsatu nian eguneroko tabarra emango zian pertsonaian, eta Zakilixut sortu huen, inongo prebisiorik gabe, nondik nora joko zian ez nekiela, egunkaria egunean bizitzea bait huen asuntoa. Hori bai, neretzako ezinbesteko klabea izan dena, dibertitzearena izan duk. Inoiz esfortzu bat bihurtuko balitz deskantsatu egingo niake denbora batez... oporrak balira. Ipuia aldiz beste era batera ulertu behar duk, testu idatziari atxekirik arituz, testua bait zeukak lehentasuna, ilustrazioaren helburua girotze eta apaintzearena delarik. Horrek beste atrebentzia bat ere bazeukak, hire ilustrazioak letra idatziak baino indar haundiagoa bereganatzen duenean, orduan testua interpretatu eta ixteko arriskuan eroriz; marrazkiak ez dezala testua destripatu, ez dadila deskriptiboegia izan haren magiaren fabore kontra, beti sujerentetasuna mantenduz.
A.–Orain, Anjel Lertxundiren «Hamaseigarrenean aidanez» nobelaren komiki bat egin berri duk, Durangoko azokerako aurkeztekoa. Nola izan da hau, ikusi bait zaitugu oriotarrarekin elkar lanean lehenago ere.
A.O.–Nere asmo zahar bat duk hau. Haurrekin pixkat puskatzekoa. Ez duk, ez, haustea; ez gaituk eta hamar urteko mutilak hain haur ez direnaz konturatzen, tontotzat hartzen dizkiagu behin baino gehiotan. Nik periodikuan helduentzako klabetan marrazten diat, eta haurrak ere inguratzen dituk bertara, dibujoen mundura behinipein. Baina helduentzako komiki bat egitea beharrezkoa huen neretzat. Gioi bat behar nian, eta bueltaka-bueltaka, hiru nobela pelikulatara eramateko proiektu bat bazegoela, eta Irati Films-ek Anjel Amigoren bitartez neregana jo zian komikian ere proiektua gauzatzeko. Aukera hor zitxion beraz. Noski, hor reinsidentziaren asuntoa badagoen arren. Nere irakurketa aldiz oso desberdina izan duk. Eta pelikula ikusi baldin badiat komikia burutu ondoren izan duk. Halere nahiko filmikoa dela nabarituko duk bi tekniken hurbiltasunarengatik (planoak, sekuentziak montatzerakoan...), beti irakurketa propioa izateari uzten ez diolarik. Liluragarriena, hori izan duk, gioi majo bat eukitzeko aukera aparta, testu literarioaren gioia egokitu ahal izatekoa alegia.
A.- «Hamaseigarrenean aidanez» nobelak Mirande literatur saria jaso zian, telebisiorako filme bat egin duk ondoren, eta komikiak jarraitzen ziok. Iñolako proiektu edo kanpora begirako plangintrari erantzuten ote dioen-edotertxobait esplikatuko huke.
A.O.–Nobela eta zinea pixkat nahasi eta trasbase hori egitea fenomeno mundiala izan duk eta biak elkarrekin oso loturik egon dituk aspalditik. Euskal Herrian hortik abiatzea ere ondo ikusi nian, igoal mundu guztian normala den gauza bat zuzpertzeko. Hemen komikigintza ez diagu normalizatu, eta kasu horretan terrenoa errekuperatu beharra zegok. Ez diat bada uste Euskal Gobernutik datorren prestigio baza bat izan daitekeeinik, ze hamaika komiki kaleratu beharko bait litzateke halako plangintza bat bideratzeko, su artifizialekin eta zinemaskopeko kolorez! Nere partetik okasio majo bat bezala hartu diat soilik... helduen lan hori egiteko pelikula bat aprobetxatu behar duk, nere gogoaren eta gioi baten konfluentzia baten ondorio besterik izan ez delarik azken finean.
A.– Dibujoari lotzen gatzaiolarik orain, zein ezaugarri tekniko eta estetika joeran murgildu naiz komikian?
A.O. - Marrazkia propioki konsideratuz, nere ahalegina planoak landu eta sekuentziak osatzea izan duk, genero beltzeko grafismoarekin edo jolastuz; irakurketa beltz xarnarra egin dudalako, zuri-beltzeko teknikak eskeintzen dituen posibilitateekin jokatuz batez ere. Bestalde, beti uste izan diat, komiki bat pelikula bat bezala tratatu behat duk: espazio luzea dela, erritmo beharra, sekuentziena, biñeten estudioa, elkarrizketen egokitzea bokadilloak direla tartean... paperezko filme bat egitea duk. Mjarrazkiak errealistak dituk, gaiak hala eskatzen zialako eta oso proximoa delako ere bai, lleta errealista, istorioak eskatzen dituen klabeei jarraitu diedalako, pexkat expresionismoaren haritik jokatu nahiean.
A~Nola ulertzen duk, ilustratzaileen posiziotik, testu idatzia eta gidoia, hartzailea eta ilustrazioa, hiru osagaien arteko harremana.
.- Komunikazioar eskema horri heltzen diok. Erantzun erraza, eta askotan benetakoa, zera izan ohi duk: irakurleari esaten diok,.«ni papereraino bakarrik ailegatzen nauk, eta modu berberean orduan hurbil hadi papereraino». Baina egia esan, irakurle-ikusleak asko baldintzatzen dizkik kodigoak, ezinbestean gainera. Batzutan hizkuntz frexko baten beharrean suertatzen delako ilustrazioa, bestetan haurrarengana asekibleki hurreratu behar delako. Barrokismoak eta elitismoak ez dik zentzu haundirik.
A.–Ilustrazioak mundu berezi bat kreatzen dik, pertsonalak kreatzen dizkik, psikologiak. Konsziente haiz zenbait balore komunikatzen dituala?
A.O.–Ez nieke balore deituko. Maiuskulazko hitzik ez nikek tartekatuko. Nik izaera bat besterik ez diat kreatu eta botatzen, hain erreala bera, asko aldatzen dela; estiloz multiformea izan zitekek, gaur eroago, bihar atzo baino komodoagoa, gu geu bezala, eta pertsonaia bera bakarrik marrazten duk kaleko jendearen klabetan murgilduz. Dadoa ez diat oraindik bota, pare edo inparea tokatu zitekek.
Parea edo inparea, hori duk –esaten jarraitzen agurtu dugu elkar–, parea edo inparea izango duk dadoa, Zakilixutek jokoan irabaziko dueneko dadoaren suertea. Orduan oporretara joango gaituk...
Gorka I.
32-33


GaiezKulturaArteaKomikigintzKomikilaria
PertsonaiazOLARIAGA1

Azkenak
Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.


Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.


Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Ipar Euskal Herrian hiru herritarretik bi autonomia handiagoren alde daude

IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.


Sexu heziketan formatuko dituzte irakasleak, Nafarroako hamabi ikastetxetan abiaturiko proiektu pilotuan

Bost sexologoren formazioa jasoko dute Nafarroako hamabi ikastetxetako irakasleek: sexualitatea ikasleekin lantzeko edukiak eta proposamen pedagogikoak eskainiko dizkiete. Skolae programaren segida izango da, nolabait.


Reem Dandan, Gazarako Mugimendu Globala
“Gure herrian genozidioaren konplizeak badaude, gure erantzukizuna da horiek salatzea”

Global Sumud Flotillak deituta, dozenaka ontzi itsasoz ahaleginduko dira Israelek ezarritako blokeoa hausten. Ekimenera mundu osoko aktibistak batu dira, tartean lau euskal herritar. Deialdiari babesa adierazteko, Gazarako Mugimendu Globaleko Euskal Herriko delegazioak hainbat... [+]


2025-08-26 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gogoratzeko moduko porrota, Taiwango gobernuarena

Logikoena zen, uztailaren 26ko lehen zaplazteko argiaren ondoren. Baina abuztuaren 23ko bigarrenak ihesbide politiko ia guztiak itxi dizkio Lairen gobernu taiwandarrari. “Gogorarazpen bozketan” beren hautetsi-tasuna gal zezaketen oposizioko Kuomintageko zazpi... [+]


Makro-onurak, mikro-ondoezak

Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Eguneraketa berriak daude