Zubietako erraustegia ikuskatu duen funtzionario batek prebarikazioa egin ote duen ikertzeko eskatu du Gipuzkoako Fiskaltzak. Orain arteko ikerketen arabera, zabortegiaren ikuskaritzek “ez-ikusiaren egin dute” zabortegitik ura kanporatzeko baimenik gabe ipinitako “ageriko” tutu baten aurrean. Drainatze tutu hori errausketaren ondorengo gasak husteko hodi sistemari lotuta zegoen, hain justu hezetasun arazoak suertatu ziren puntuan.

GuraSOS elkarteak egindako ikerketa bat dago fiskaltzaren dekretuaren atzean. Erraustegiaren legez kanpoko praktikak azaltzeaz gain, zehaztu du nor izan den erraustegiari halakorik egitea onartu diona. Ikuskaritzetan parte hartu zuten, besteak beste, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailburuordetzak, Ekondakin erraustegiko kontzesionarioak eta Ekobal enpresa operadoreak. Bisita horietako batean, URA Agentziako ordezkari bat eta Gipuzkoako Foru Aldundiko bat ere izan ziren.

Guztietan pertsona bera zen ikuskatzailea, gurasoen plataformak argitu duenez: Hipolito Bilbao Intxaurraga, IPPC Kutsaduraren Prebentzio eta Kontrol Bateraturako Batzordearen Ingurumen Saileko arduradun teknikoa, Jaurlaritzan. GuraSOSek azaldu duenez, Bilbaok egin zituen Zaldibarko zabortegiko ikuskapen-aktak ere, hondamendiaren aurretik.

GuraSOSen ikerketa Gipuzkoako Fiskaltzari helarazi zioten, eta, horren harira osatu du ikuskaritzari delitu zantzuak aurreikusten dizkion dekretua. Zehazki, ingurumen-prebarikazioari egiten dio erreferentzia, eta Zigor Kodeak ezartzen duenez, sei hilabetetik hiru urte arteko espetxealdia ekar dezake. Hortaz gain, funtzionarioa inhabilitatu dezake eta isunak ezarri.

Epaitegietara iristea espero den auziak azken udara honetan ditu aurrekariak. Zubietako Arkaitzerrekako uretan substantzia toxikoak isuri zirela salatu zuen Erraustegiaren Aurkako Mugimenduak. Txosten bat osatu zuten eta ondorioztatu erraustegian izan zezakeela jatorria. Berria egunkariak irailean argitaratu zuen ikerketarako balizko informazioa, Zubietako drainatze sistema klandestinoaren berri eman baitzuen. Erraustegian lanean aritutako behargin batek eskainitako agiri eta irudien bitartez, aditzera eman zuen 2019an ezarri zutela ura kanporatzeko tutua, nahiz eta argitu ez dutela bertan jarraitzen duen ziurtasunik. Informazio hori erabili du GuraSOS elkarteak ikerketan sakontzeko.