XXI. mendeko arrazakeria

Martxoaren 21a arraza diskriminazioarekin amaitzeko nazioarteko eguna da. Egun horretan, 1960ko martxoaren 21ean, Sharpevillen, Hegoafrikan, gertatutako sarraskia gogoratzen dugu: poliziak tiro egin zuen arraza-bereizketan oinarrituriko erregimenaren aurkako manifestazio baten aurka. 69 pertsona erail zituzten, eta ehunka zauritu. Apartheid izenez ezaguna (1948 eta 1990 artean), bereizketa sistema hori gutxiengo zuri pribilegiatu eta basati baten nagusitasuna bermatzeko diseinatu eta garatu zen, pertsonatzat aitortuta ez zen lurralde horretako gehiengo beltza menderatzea helburu.

Independentziaren lorpenak 1961ean eta apartheidaren amaierak hiru hamarkada geroago, aldiz, ez zuten Europatik gauzatutako egiturazko dominazioaren aldaera guztien desagerpena ekarri. Aitzitik, horiek areagotu egin ziren, garai berriek ekarritako aldaketetara egokituz, mekanismo berritzaile eta konplexuagoak eraikiz menderatzearen jarraipena ziurtatzeko. Zibilizazio eredu horren inposizioa garai kolonialarekin hasten da, eta ez da euren administrazioen amaierarekin desagertzen; denboran irauten du, gaur egunera arte iritsiz. Harreman mota hori, prozesu hori, kolonialitate izenarekin ezagutzen dugu.

Bien bitartean, alde batetik, eredu liberal-demokratikoa “esportatu” genuen, herri ezberdinen soberanian esku hartzeko eta horien baliabideak kontrolatzeko. Bestetik, gure izanaren eta inguratzen gaituenaren inguruan dagoen ikuspegi dogmatikoa zabaldu genuen bortxaz, jatorrizko herriek Abya Yala izendatzen duten kontinente erraldoian lur zentimetro bakoitza eta bertakoen gogoak kristautuz. Gure zibilizazioa bi hankako sistema baten gainean eraikia izan da: bata, ondasunak lapurtu eta langile klasea zein sektore herrikoiak zapaltzen duen ekonomia kapitalista; bestea, inposizio epistemologikoaren eredua.

Deskribatutako errealitatearen barruan, gaur egun migratzen duten pertsonek Europara eta gurera ailegatzea lortzen badute, heriotza saihestuta baina bidaian era guztietako egoera latzak igarota, beren jatorriko lekuetan jasanezinak diren egoerek behartuta egiten dute: izaera inperialistako gerrak, jazarpen politikoa, itxaropen falta erabatekoa, gosea, miseria, klima aldaketa, etab.

"Iparralde globala, eta gu horren parte gara; arpilatzea une historiko bakoitzean planetako gainerako nazio eta estatuetako lehengaiak ahalik eta gehien estutuz hazi eta garatu da"

Batzuetan biolentzia hori gordinki agertzen zaigu: Libiako Estatuaren suntsiketa, saharar herriarekiko traizioa, Palestinako herriaren aurkako genozidioa, etengabeko desegonkortze saiakerak eta izaera inperialista duen esku hartzea ezkertiar eta progresistak diren hainbat gobernuren politiketan Atlantikoaren bestaldean (Urkullu lehendakaria lapurreta erraldoi horretan zuzenean parte hartu eta eusko labela duten multinazionalen konplize gisa agertuz).

Beste batzuetan, indarkeria bera askoz ere sotilagoa den moduan aurkezten zaigu: lawfare; turismo harraparia; "garapenerako edo berreraikuntzarako diru laguntzak” izenpeko kolonialismo ekonomikoa eremu horietan jarduten duten GKE (Gobernuz Kanpoko Erakunde)-en bitartez;ospakizun ponposoak eta laudorioak, baita Euskal Herrian ere, konkistatzaileak eta haien egintza handiak goraipatuz, eta abar.

Praktika eta harreman-modu supremazista horiek guztiak dagoeneko aipatu Mendebaldeko inposizio epistemologikoan oinarritzen dira. Gure Historia guztien historia da, guk idatzita eta guretzat kontatua: Errenazimentua, Modernia, Iraultza Handiak, Munduko gerrateak eta "aurkikuntzak". Ez dago gurea ez den beste errealitate eta ikuspegirik.

"Egoera horiek guztiak ez badira gehienak, Mendebaldetik gainerako herrialdeen, horietako biztanleriaren eta Naturaren aurka zabaltzen dugun bortizkeria izugarriaren ondorio zuzenak dira"

Beraz, planetaren goialdea behekoaren bizkarrean, eta horri esker, bizi dela ikusteko eta ulertzeko aukera ematen diguten gakoak zuzenak badira, honako egiaztapen hau argia da: euskaldunok zapalketa egoeran bizi gara Espainiar Erreinua eta Frantziar Errepublikaren menpe alde batetik; baina, bestetik, bagara ere herri zapaltzailea, artean kontaturiko mundu mailako krimenetik onura atera eta ateratzen jarraitzen dugun heinean, Europako hiritar moduan gure pribilegioei etekina ateratzen. Kondizio bikoitz horrek zeharkatzen gaitu erabat.

"Arrazakeria, beraz, gure sistema politiko eta kulturalean berezkoa da eta batera doa, gure ongizatearekin eta munduan dugun nagusitasun posizioarekin estuki lotuta baitago. Arrazistak gara, materialki eta kulturalki. Eta gure helbururik behinena argia da: arrazistak izateari behingoz uztea"

Egungo euskaldunak ez gara gure herriak mendeetan gauzaturiko ekintza guztien erantzulea, baina bagara orain eta etorkizun hurbilean egiten eta egingo dugun horrekiko. Hortik abiatuta, halako praktika onartezinak baztertu eta Justizia, Berdintasuna eta Elkartasuna oinarri izango dituen bestelako errealitate bat hasi ahalko gara pentsatzen eta bistaratzen biziki maite dugun gure herriarentzat.

 

Maite Aranalde Ijurko eta Asier Bengoa Lopez de Armentia

Arrazakeriaren aurkako aktibistak

 

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


Euskarazko hezkuntzaren alde, ingeleseko saio gehiagorik ez

Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]


Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


Mikel Oterori erantzuna

Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]


Gasteizen, eskaleak soberan daude

Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]


Euskara: makila guztien zahagia

Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]


Badago lotura Euskal Yaren eta AHTren artean Nafarroan

Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]


Apirilak 6, justizia euskararentzat

Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


2025-03-24 | Garazi Muguruza
Desioa

Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]


Eguneraketa berriak daude