"Guk, Serra do Padeiroko Tupinambák, gobernu federalak gure herriaren aurka egindako azken eraso larria salatzen dugu. 2019ko abenduaren 30eko ofizio batean, urteko azken-aurreko egunean, Sérgio Moro Justizia ministroak Olivençatik FUNAIra [herri indiginen politikak bideratzen dituen fundazioa] itzuli zuen Tupinambá lurralde indigenaren mugaketa-prozesua.

Gurea ez zen lurralde bakarra izan Sergio Mororen ekintzak eraso egindakoa: beste 17 lurralde indigenetako prozesuak ere itzuli zituzten, herrialdeko hainbat eskualdetako ahaideak hunkituz eta Bolsonaroren gobernuaren arrazakeria eta herri indigenen etsaiekiko bere konpromisoa berretsiz.

Ofizioak dio Justizia Ministerioko aholkularitza juridikoak iradoki zuela itzulketa, "aldi baterako esparruaren" tesia betearazteko eta gure eskubideak betetzea galarazteko. Baina ministroak badaki "aldi baterako esparruak" ezin duela eraginik izan Olivençako Tupinamba Lur Indigenan.

Beharbada, Sergio Morori gogorarazi behar zaio zortzi urte lehenago Justizia Ministerioko aholkularitzak aldeko iritzia eman zuela ministroak adierazpen-agiria sinatu zezan mugaketa-prozesua behingoz ixteko eta bost mendez bortxaturik egon den lurrak izateko gure eskubidea azkenik bermatzeko.

Prozesua itzultzeak, aurreko saiakerak errepikatzen ditu zentzu berean. 2014an, Justizia Ministerioak prozesua FUNAIri itzuli zion, "aldi baterako esparruan" oinarrituta zalantzan jarriz lurren mugaketa identifikatzeko kontakizunak. Ordukoan, bai FUNAIk bai Justizia Ministerioko aholkularitza juridikoak prozesua erregularra zela ondorioztatu zuten, eta aurrera jarraitu beharko lukeela. Horren ostean, prozesua FUNAIra itzuli zuten berriro, eta hark 2018an berretsi zuen bere erregulartasuna.

Gure prozesua itzultzean, Sérgio Morok herrialdearen eskubide konstituzionalak urratzen ditu. Epaile ohi gisa, Justizia ministro gisa, 2016an izan genuen garaipena minatu nahi du. Justizia Auzitegi Nagusiak aho batez erabaki zuen gobernuak gure lurraren mugaketarekin jarraitzea. Sergio Morok egin behar lukeenaren kontrakoa egin du: ez baita beharrezkoa prozesua itzultzea, gure lurraldearen aitortza argitaratzea baizik. Gure lurra behin eta berriz izan da okupatua, eta gobernua lanean ari da inbaditzaileak barruan edukitzeko.

Dei bat egiten diogu nazioarteari adi egon dadin, Errepublikako presidenteak, hautaketatik bertatik, argi utzi baitzuen ez zituela herri indigenen eskubide konstituzionalak beteko, ezta ingurumen eskubideak ere. Akaso hautatua izan zen legeak hausteko? Bere ministroak izendatu zituen gure herriko legeak urratzeko? Gu diskriminatzeko? Konstituzioak ez du onartzen haiek horrela jokatzea. Edo Konstituzioak ez al du gehiago balio?

Herenegun, Tupinambá herriko kazikeak Brasilgo gizarteari eta nazioko eta nazioarteko agintariei zuzendu zitzaizkien, Sérgio Mororen jarrera salatuz gutun batean. Gutunak argi uzten du –eta ondo gorde ditzake hitz hauek– deagerrarazi nahi duen nazioa herrialdeko zaharrena dela, eta existitzen jarraituko dugula.

Eraso honek ez dio soilik Tupinambári eragiten, baita 17 lurralde indigena bortxatuen ahaideei eta Brasilgo herri guztiei ere.  Hala, Serra do Padeiro herrixka beste behin altxa da.

Gutun hau idatzi genuen gure enbor zaharretako bat erori zen egunean. Gaur goizaldean, gure adineko emakumeetako bat, hasieratik borrokan ari zena, erresistentzia handia ekarriko duen retomada honetan bere bilobak eta birbilobak ahalik eta arreta handienarekin hazten zituena, non bere familiaren sustraiak dauden tokian hil da. Haren oroimenez, gure arbaso guztien oroimenez, hil dituzten gure senideen oroimenez, eta lur hauen benetako jabe diren sorgindu edo encantadoen erabakiz, ez dugu zentimetro bat ere atzera egingo. Gu kanporatu nahi gaituztenek, funtsean, badakite: ez gaituzte inora mugituko, eutsi egingo diogu. Beti bezala".

Rosemiro Ferreira da Silva, Serra de Padeiroko Tupinamben komunitate erlijosoa ordezkatuz

Rosivaldo Ferreira da Silva, Serra de Padeiroko Tupinamben erakunde politikoa ordezkatuz