2014ko otsailaren 6an 300 lagun inguru Castillejosko kanpalekutik irten ziren Europara iristeko asmotan. Jendarme marokoarrek atzeman zituzten eta haietako 200 inguruk itsasora egin zuen jauzi, moila inguratu eta Ceutara igeri iritsi nahian, Tarajalgo hondartza txikira. Beste aldean zeuden guardia zibilek gomazko pilotak eta negarra eragiteko gasa jaurti zieten etengabe igeri ari zirenei, eta hamalau pertsona hil zituzten. Soilik 27 lagunek lortu zuten hondartzara iristea, baina berehala kanporatu eta Marokoko poliziaren eskutan geratu ziren.

Yves, Samba, Daouda, Armand, Luc, Roger Chimie, Larios, Youssouf, Ousmane, Keita, Jeannot, Oumaurou, Blaise eta nola izena zuen ez dakiten beste pertsona bat. Denak gogorarazi nahi izan ditu Duintasunaren Martxa ekimeneko Bilboko komunikazio taldeak.

Sarraskia gertatu zenetik 10 urtera, euren irakurketa helarazi diote ARGIAri, urteotako “inpunitate eta injustizia” salatzeko. 16 agente deitu zituzten deklaratzera 2015ean, baina epaileak auzia artxibatu egin zuen, eta ordutik hona jarritako helegiteen aurrean, behin eta berriz absolbitu dituzte: “Hau adibide garbi bat da, nola eraikitzen den mugako krimenen gaineko zigorgabetasuna eta nola legitimatzen diren arrazakeria instituzionaleko jardunbideak”, diote.

Migratzailearen errua, migratzeagatik

Prozesua nola joan den oso kezkagarria iruditu zaie, migratzea "delitua" dela dioen ideia berresten duelako. Tarajalgo kasuaren abokatu Patricia Fernándezek azaldu moduan, auzia artxibatu zen lekukoak modu irregularrean zeudelako eta ezin zutelako deklaratu: “Ahotsa, egia eta justizia ukatu zitzaien, biolentziaz jazarri ostean”, diote, eta horrek berriz kriminalizatzen ditu bizirik irten zirenak: “Errua beraiena dela dioen ideia indartzen du, migratu egin zutelako”.

Duintasunaren Martxako Bilboko taldearen esanetan Espainiako Estatuko hegoaldeko muga “ez-leku” bat bihurtu da, eta gogorarazi dute Jorge Fernández Diaz orduko Espainiako Barne ministroak aitortu zuela legea ez dela berdin ezartzen mugako lurraldeetan: “Geografiak beste kontzeptu juridiko bati ematen dio bide”, esan zuen.

2023an 6.618 hildako eta auskalo zenbat desagertu

Tarajalgoa ez da isolatutako tragedia. Hor daude 2005ean Ceutako hesian gertaturiko sarraskia edo, denboran hurbilago, 2022an Melillako auzo txinatarrean izandakoa; 40 lagun hil ziren polizia espainiar eta marokoarren oldarraldiaren ondorioz. “Gugandik gertu ere –diote ekimeneko kideek– bizitza galdu duten pertsona asko daude, Bidasoako urak gurutzatu nahian”.

Nahikoa da hotzikara sortzen duen datu bat, ulertzeko zergatik deitzen dioten politika migratzaileari “mugako erregimen genozida”: Ca-Minando Fronteras elkartearen arabera, 2023an Espainiako Estatutik Europara igaro nahian 6.618 lagun hil ziren –gehienak Kanariar Uharteetara doan ibilbide arriskutsuan–, horietarik 384 haurrak. Eta horri gehitu behar zaizkie itsasoan desagertu eta inon azaldu ez diren 84 ontzitako pertsona guztiak. Haien berririk ez daukagu, ezta estatistiketarako datu gisa ere.

“Garrantzitsua da ulertzea honek guztiak 1492ko erregimenarekin hasi zen kolonizazio gerra naturalizatu eta zabaltzen duela –azaldu dute–. Jerarkia arrazialak erreproduzitzen ditu demokraziaren eta giza eskubideen falaziapean eta euren logika geopolitiko eta kapitalisten barruan”.

“Hildakoak beti gure aldekoak dira”

Ca-Minando Fronterasek antolatutako mahai inguru batean, Camerungo 46 urteko lider komunitario batek zera esan zuen behin: “Hildakoak beti gure aldekoak dira”. Hain justu, hori da benetan ezarri den “muga”, Duintasunaren Martxako kideen ustez. Tarajalgo kasuaren abokatu Fernándezek gogorarazi du “arrazakeria modu bat” dela pentsatzea pertsona batzuen bizitzak inporta duela eta haiengatik negar egitea merezi duela, eta beste pertsona batzuek ez dutela errukirik ere merezi, “heriotza haien bizitzako ibilbidearen parte bihurtu delako”.

Duintasunaren Martxa duela 10 urtez geroztik antolatzen da hainbat tokitako elkarte askoren eskutik eta aurten ere hala egingo dute. Otsailaren 3an irtengo da martxa Ceutatik Tarajalgo hondartzaraino eta jadanik 150 kolektibo batu dira deialdira: “Ez dago antizarrazismorik ez badugu begirada hegoaldeko muga hartan jartzen; ez baditugu gure agendetan jartzen egunero hor gertatzen diren sarraski eta biolentziak”, amaitu dute.