Azken aldian saiakera berezia egiten ari da Eusko Jaurlaritza Ertzaintzaren iragana ezabatu eta aurpegi garbitua aurkezteko. Markesinak ertzain izateko iragarkiz josita topatzen ditugu urtez urte, eta gazteoi aukera profesional interesgarri moduan aurkezten zaigu polizia izatea, egungo lan testuinguru desegonkor eta prekarioaren aurrean, baldintza ekonomiko on eta iraunkorrak eskainita. Josu Erkoreka EAEko Segurtasun sailburuaren arabera, azkeneko bost urteetan 2.651 polizia plaza eskaini dira. Badirudi saiakera arrakastatsua ere izaten ari dela. Izan ere, testuinguru gazte eta prekarizatuetan geroz eta ohikoagoa da inguruko kideren bat Arkauten formakuntzan dabilela jakitea.
Gure jendartean, Poliziaren instituzioa betierekoa balitz bezela hartzen da. Nahiz eta inolako indar polizial formalik gabeko jendarteak existitu diren eta poliziaz jositako eta delinkuentzia eta desberdinkeria tasa altuak dituzten hainbat jendarte ere badauden, ikuspegi horrek Polizia beharrezkoa dela eta hura gabe kaosa besterik egongo ez litzatekeela pentsatzea dakar. Hala, Polizia herritarren segurtasuna eta ongizatea bermatzeko ezinbesteko erakundea dela azpimarratzen digute behin eta berriz, eta jardun poliziala normalizatzen dute.
Poliziaren funtzioa zein den, ordea, ezin dugu ahaztu: estatuak ematen dion indarkeriaren monopolioa erabiltzea, gizartearen statu quoa mantentzeko
Horretarako, geroz eta eskumen gehiago haien ardurapean jartzen ari da Eusko Jaurlaritza: genero indarkeria, itsas-salbamendua... eta haur zein gaztetxoen gizarte hezkuntza ere gorputz polizialen esku uztea inongo kuestionamendurik gabe ari da sustatzen; gure ikastetxeetara matxismoaren, arrazakeriaren eta prekaritatearen ondorio diren gatazka sozialen inguruan tailerrak emateko uniformez jantzitako armadunak bidaltzen dituzte. Horren atzean Poliziaren irudia zuritu eta gizartearen diskurtsoak kontrolatzeko helburua argia da.
Poliziaren funtzioa zein den, ordea, ezin dugu ahaztu: estatuak ematen dion indarkeriaren monopolioa erabiltzea, gizartearen statu quoa mantentzeko. Beraz, Poliziaren existentziak berak eragiten du Poliziak indarkeria erabiltzea. Historiak erakutsi digu gobernuek egokitzat duten ordena soziala mantentzeko behar dituen baliabideak erabili eta edonora iristeko prest dagoela Polizia; baita Ertzaintza ere, nahiz eta zenbait sektore politikok kategoria horretatik bereizi nahi izan duten.
Kameren eta sare sozialen zabalkunde masiboaren bitartez, edozein herritar zelatatzeko Poliziaren gaitasuna biderkatu egin da
Gaur egun betiko helburuak lortzeko tresna berrituak dituzte: buroerrepresioaren eta teknologia berriez inguratutako kontrol sozialaren aroan bizi gara. Alde batetik, poliziek babes administratiboa dute, helburu errepresiboarekin herritarrak identifikatu, atxilotu eta isunak jartzeko. Hala, legearen aplikazioaren aitzakiapean potentzialki edozein motatako deserosotasun edo gatazka sortu dezakeen pertsona/talde bat beldurrarazteko tresna eraginkorra da buroerrepresioa, gatazka sozial eta politikoak judizializatzen dituena. Gainera, diru kopuru handiak ordainaraziz, baliabide sozioekonomiko baxuagoak dituzten pertsona eta taldeak kaltetzen dituzte gehien. Horren adibide argiak dira egun indarrean dauden eta ez indargabetzea erabaki diren Espainiako Estatuko Mozal Legea eta Donostiako Udaleko Mozal Ordenantza.
Bestalde, teknologia berriek aldaketa handia ekarri dute Poliziaren ohiko jardunari dagokionez. Kameren eta sare sozialen zabalkunde masiboaren bitartez, edozein herritar zelatatzeko Poliziaren gaitasuna biderkatu egin da. Kamerak topatu daitezke han eta hemen kaleetan. Orain, gainera, batzuk adimentsuak ere badira eta uniformean bertan daramate kamera (body-cam delakoa) hainbat poliziek. Herritarrentzat oso intrusiboa den moduan, edozein momentu eta lekutan edonor grabatua izatea ahalbidetzen du horrek eta, ondorioz, potentzialki zelatatua izatea. Horrek eragiten duen ziurgabetasuna bera ere Poliziak boterea mantentzeko beste modu bat da.
“Leunagoak” diruditen indarkeria motek ez dute indarkeria esplizitua ordezkatzen, Poliziaren jardute gaitasuna zabaldu baizik
Tresna berri horiek aztertuta, badirudi Poliziaren jarduteko modua aldatu dela, baina hala erabakiz gero, indarkeria esplizitua erabiltzeko aukera beti dute eskuragarri. Hau da, “leunagoak” diruditen indarkeria motek ez dute indarkeria esplizitua ordezkatzen, Poliziaren jardute gaitasuna zabaldu baizik. Hala, ikusten ari gara beste garai bateko praktikatzat jotzen diren miaketak, atxiloketak, tratu txarrak edota herri mugimenduetan infiltratzea gaur egun ere inpunitate osoz egiten dituztela gorputz polizialek. Horren adibide ditugu COVID garaiko errepresioa; Donostiako Parte Zaharrean entzundako “vamos a tirar a dar” (“jotzera egingo dugu tiro”) aginduaren ostean pilotakada batez gazte bati hautsitako masailezurra; Kataluniako, Valentziako eta Madrilgo herri mugimenduetan azken hilabeteetan ezagututako infiltrazioak; Donostiako Infernua auzo okupatuaren aurkako muntaia polizialak; Aroztegiaren aurkako kanpaldian izandako Guardia Zibilaren etengabeko jazarpen poliziala, judiziala eta ekonomikoa; Arartekoak zalantzan jarri duen Bilboko Udaltzaingoaren indar-erabileraren “proportzionaltasuna”; Gasteizen Udaltzaingoak jipoitu duen 16 urteko gaztea; Urruñan migratzaileei laguntzeagatik atxilotutako hiru kideak eta komunikabide masiboetara heltzen ez diren kolektibo guztiek egunerokoan pairatzen dituzten biolentziak. Praktika horiek guztiak ez dira tresna bereiziak, modu koordinatu eta osagarrian erabiltzen diren errepresio egitura baten parte baizik.
Guk ez ditugu gure herrian egindako atxiloketa sistematikoak, tratu txarrak, milaka torturak eta erailketak ahaztu. Iragana ahaztu gabe, egun gertatzen ari denari ere arreta jartzea garrantzitsua da. Jakin badakigu Poliziaren eskutik askotariko indarkeria gertatzen dela, baina, noiz? Nola? Zenbatetan? Nor dago Poliziaren jomugan? Nor da etsaia estatuarentzat?
Espazio hau gaur egungo indarkeria poliziala ezagutu eta publikoki salatzeko erabili nahi dugu
Egoera horren aurrean, TXAGO izenpean biltzen hasi ginen orain dela urtebete, hain zuzen ere, Donostialdeko gaur egungo estatu indarkeriaren erregistroa egiteko. Lan handia egin da azken hamarkadetan Espainiako Estatuaren, Frantziako Estatuaren eta euskal instituzioen aldetik pairatutako biolentzia ezberdinak zeintzuk izan diren aztertzeko, horrek gizartean eragindako ondorioekin lan egiteko eta biolentzia jasan dutenen bizitzak duintzeko. Hainbat talde-hausnarketa egin eta gero, gure lana eremu jakin batzuetara mugatu dugu:
1. Poliziaren jazarpena erregistratuko dugu; testigantzen, behaketaren eta dokumentazioaren bidez.
2. Egun, ez dugu jarraipen juridikorik egiteko gaitasunik, beraz, oraingoz, ezin izango dugu arlo honetan lagundu.
3. Jarraipen terapeutikorik egiteko baliabiderik ez dugun arren, parte hartzen duten pertsona edo kolektiboen zaintza eta bide-laguntza psikosozialerako prest gaude.
Espazio hau gaur egungo indarkeria poliziala ezagutu eta publikoki salatzeko erabili nahi dugu. Proiektuaren inguruan gehiago jakin nahi baduzu eta beste esperientzia batzuk ezagutu nahi badituzu, Apirilaren 22an Lezoko Txerrimuñon izango gara!
Leire García Fernández, Txago Gipuzkoa proiektuko kidea
Gurekin harremanetan jartzeko idatzi txagogipuzkoa@riseup.net helbidera.
*Testu honetan EAEko errealitateari egiten zaio erreferentzia, proiektua bera Donostialdean kokatu dugulako. Hala ere, badakigu Euskal Herrian gorputz polizial gehiagok ere indarkeria erabiltzen dutela: Nafarroako Foruzaingoak, Frantziako Estatuko Jendarmeria Nazionalak, Guardia Zibilak eta Espainiako Polizia Nazionalak.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]