Nola lortu zuen Queipo de Llano genozidak Gambogaz etxaldeaz jabetu eta aberastea?

  • Jeneral frankistaren aberastasun iturri nagusienetakoa izan zen Sevillako Gambogaz etxaldea, preso errepublikar esklaboak erabili baitzituen hango lurrak lantzeko. Etxaldearen salerosketa irregularraren atzean, Fulgencio Echaide notario iruindarra egon zela dio historialari batek aurkitutako dokumentuak.


2022ko azaroaren 04an - 07:00

Queipo de Llano jeneral frankistaren gorpuzkinak Sevillako Macarena basilikatik atera berri dituzte. Zalaparta sortu du 1936ko Gerran hiri hartan genozidioa bultzatu zuen pertsona horren hezurrak ohorezko tokian lurperatuta egotetik hilkutxa batean gaueko ordu txikietan ateratzeak.

Ia ezkutuan egin da operazioa, jakinik frankismoaren krimenen kontrako mugimenduak Memoriaren Legea oinarri hartuta aspaldi eskaturik zuen pauso horrek zeresana emango zuela. Queipo de Llanoren senide batzuek txalotan hartu dituzte gorpuzkinak, baina ilunpean, Memoria Nuestra elkarteko presidente Paqui Maquedaren oihuak entzun dira, biktimen alde eta hiltzaile frankisten kontra:

Queipo de Llano izan zen 1936ko Gerrak iraun zuen bitartean, batez ere lehen hilabeteetan, heriotzak, fusilatzeak eta bestelako basakeriak sutsuki akuilatu zituen pertsona nagusietako bat. Sevillan estatu kolpea gidatu zuen eta errepresioa zabaldu –hiri hartan soilik gutxienez 3.000 lagun fusilatu zituzten–. Irrati bidez Union Radio Sevillatik emandako mezuengatik egin zen ezagun, terrorea zabaltzeko erabili baitziren bere hitzak. 50.000 heriotzaren erantzule izan zela uste dute ikerlariek.

Mende hasieran Nafarroako giro abertzalean ibilitakoa, euskaltzalea, hortik urte batzuetara Sevillan aurkitzen dugu Echaide. Eta 1936ko Gerra pizterakoan, dirudienez, notario lanak ugaritu zitzaizkion frankisten ondoan

Baina errepresioa eta basakeria izugarriena sustatzeaz gain, frankismoaren itzalean aberastu ere egin zen jenerala. Tartean Guadalquivir ibaiaren ondoan dagoen Gambogaz izeneko etxalde edo cortijo handiaren jabe egin zen. Jauregi moduko bat.

Bertan bizi izan zen bitartean, esklaboak erruz erabili zituen bereganatu zituen 500 hektarea lurrak lantzeko, horretarako Sevillako lurralde kartzelatik preso errepublikarrak ateratzen zituzten Gobernadore Zibilaren aginduz, Jose María García Marquez historialariak ikertu duenez.

Gambogaz etxaldeko fundazioaren lanetarako "besoak" eskuratzeko Sevillako Gobernadore Zibilaren agindua, presoak lurralde kartzelatik ateratzea aginduz (argazkia: Jose María García Marquez / CeaQua)

Duela gutxi, maiatzean, beste historialari batek, Jose Villak dokumentu baten bidez frogatu ahal izan du Espainiako Bankuak finantzatu zuela etxaldearen salerosketa: 100.000 pezeta eman zizkion izaera “benefiko-patriotikoa” zuen enpresa abiatzeko. Eta horretarako notario iruindar baten laguntza izan zuen: Fulgencio Echaide Aguinagarena.

Nor zen Fulgencio Echaide?

Mende hasieran Nafarroako giro abertzalean ibilitakoa, aita Salvador Echaide, antikarlista eta Asociacion Euskararen sortzaileetakoa izan zen. Fulgencio ere euskaltzalea zen, berdin aurkituko dugu San Andres egunean euskal berpizkundeaz hitzaldiak ematen, edo Nafar Buru Batzarraren mitinetan, Urrozen, Tafallan edo Uxuen. Abokatua lanbidez, hortik urte batzuetara Sevillan aurkitzen dugu Echaide. Eta 1936ko Gerra pizterakoan, dirudienez, notario lanak ugaritu zitzaizkion, frankisten ondoan.

Gambogaz etxaldea gaur egun, Sevillako lur hoberenetan kokaturik, ehundaka esklabo erabili zituen Queipo de Llanok han landutakoarekin aberasteko (argazkia: CNT Andaluzia)

Berak sinatu zuen 1937ko abenduaren 24an Gambogaz Queipo de Llanoren eskutan uzten zuen salmenta dokumentua, eta historialariaren arabera funtsezkoa izan omen zen, ingeniaritza juridikoa erabiliz –fundazio bat sortu zuten berariaz–, ezkutatzeko egiaz modu irregularrean bereganatu zuela genozidak etxaldea, eta ez herritarrek “Sevilla salbatzeagatik” egindako diru-ekarpenen bidez, kontakizun frankistak hamarkada luzez azaldu zuen bezala.

Francisco Francoren Meirasko pazoarekin gertatu bezala, kasu honetan ere talde memorialistek Gambogaz plataformarekin nahi dute etxaldea Sevillako herriari itzultzea –2018an SAT sindikatuak okupatu zuen tarte batez–, eta horretarako beste bide bat ireki zaie orain.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Oroimen historikoa
Donostiako Polloe hilerriko gurutze frankista eraisteko eskatu du EH Bilduk

CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.


Ezkabako iheslari Segundo Hernandez identifikatu dute Eguesibarreko Eliako hobian

Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.


Garaileak esaten duenean amaitzen al da gerra bat?

Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]


2024-09-06 | Ahotsa.info
Jose Mari Esparza, herrigintzari eskainitako bizi oso bat

Hamaika TBk estreinatutako Esker Onez saioa dedikatu diote Tafallako editore eta Ezker Abertzaleko militante historikoari.


Iruñeko historia, hamar emakumeren bizipenetatik kontatua

Kalean eginen den antzezlan batek garai bateko Iruñean bizi ziren hamar emakume izanen ditu protagonista. Memoria Eszenikoa izenarekin emakume haien bizipenak, sentimenduak, pairatutako errepresioak eta isilarazitakoak kontatuko dituzte hiru aktorek. Alde Zaharrean barna... [+]


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


Otxandioko sarraskitik 88 urte betetzen diren egunean, EH Bilduk mozioa aurkeztu du Senatuan Angel Salas Larrazabali kondekorazioak kentzeko

Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.


Arabako diputatua zen Modesto Manuel Azkonaren hezurrak bere sorterrira itzuli dira, 88 urteren ostean

1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.


Bego Ariznabarreta Orbea. Gerrarik ez
“Gure aurrekoek bizitako gerraren traumak eta sintomak ditugu oraindik”

Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]


Aurreskua, bertsoak eta musika emanaldiak German Rodrigezen omenez

Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]


Angel Berrueta eta bere senitartekoak indarkeria polizialaren biktima moduan aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

Naiz.eus-ek aurreratutakoaren arabera, 2004ko martxoan Espainiako polizia batek eta bere semeak erail zuten Angel Berrueta eta bere alargun zein seme alabek, Nafarroako Gobernuaren aitortza ofiziala jasoko dute, indar polizialen indarkeriaren biktima moduan.


Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraiki zuten frankismoaren esklaboei omenaldia egin diete

1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]


Eguneraketa berriak daude