“Narratiba berriak behar ditugu elikadura sistema aldatzeko”
2020an elikadura burujabetzaren aldeko akademiko batzuek adierazpen bat egin zioten Europar Batasunari: Itun Berdearen erdigunean dagoen hazkunde ekonomiko “berdearen” paradigmatik haratago joateko eskatu zioten.
EBko erakundeek nekazarien kezka batzuei soilik heldu diete eta era desegokian, eredu agroindustrial eta kapitalistarekiko konpromisoa berretsiz. Gainera, begirada sistemikoa duten politikak aplikatzeko ideia alde batera utzi dute, ekoizpen-fasera mugatuta. Testuinguru horretan, akademiko talde horrek beste adierazpen bat atera du. Horrela, bada, adierazpena aletzen saiatuko gara artikulu honetan.
Merkataritza erreforma
Merkataritza askearen narratiba eta prezioetan oinarritutako lehia dira nagusi –EB-Mercosur akordioa da adibiderik berriena–. Elikadura ez da giza eskubidetzat hartzen, merkataritza-negoziazioetarako funtsezko mozkin gisa baizik. Merkataritza-politiken erreforma beharrezkoa da eskala txikiko etxalde iraunkorragoak eta bideragarriagoak babestu eta ugaltzeko. Merkatu birlokalizatuak eta lurralderatutako ekonomiak sortzen laguntzeko ere bai, tokiko merkataritzari lehentasuna emanda.
Prezio justuak, soldata duinak eta lurra eskuragarri
Merkataritzaren liberalizazioa funtsezko faktorea izan da, artifizialki baxuak diren elikagaien prezioetan eta nekazarien ordainsari eskasean eragiteko. Honetan, EB nekazaritza-produktuen lehiakortasuna sustatzen saiatu da. Logika horren arabera, nekazariek ekoizpen-kostuak murriztu behar dituzte, ustiategien tamaina handitu, errendimendua hobetu eta berrikuntza teknologikoaren bidez lan-kostuak gutxitu. Honek guztiak baserri kopurua murriztea eragin du. Batetik, jada 2013an, ustiategien %3k lurren %52 kontrolatzen zuen. Bestetik, zahartze demografikoa eta erreleborako oztopoak direla eta, nekazal proiektuak desagertuz doaz: 2005etik EBk 4,2 milioi etxalde baino gehiago galdu ditu.
Ikerketa eta berrikuntza (I&B)
Teknologia berrietan inbertitzen da, Elikadura Sistemen eraldaketa bultzatuko dutelakoan, biodibertsitatearen galera geldiarazita, elikadura segurtasuna ziurtatuta eta klima-aldaketara egokitzea bermatuta. Interes industrialei eta korporatiboei lehentasuna ematen zaie. Elikadura-segurtasuna, bizitza jasangarriak, baliabideen erabilera eta klima-aldaketa arintzeko erronkak bermatzeko I&B kolektibizatu behar dugu, ikerketa bertikalista eta zatikatutik, ezagutzaren merkantilizaziotik eta zientzia-zentrismotik urrunduta.
Agroekologiaren bidez elikaduraren eraldaketa sustatzea
EBk onartu duen arren Elikadura Sistema iraunkorretara trantsizioak bideratzeko agroekologia gako nagusietako bat dela, kontzeptuaren begirada murriztailean oinarritzen da, soilik nekazaritza praktika iraunkor eta ikuspegi zientifiko gisa ulertzen baitu, dimentsio sozial eta politikoak alde batera utzita. Agroekologiaren begirada holistikoak gure mundu interkonektatuaren konplexutasunak jorratzen ditu, diziplinarteko ikaskuntza, praktika iraunkorrak eta gobernantza-ingurune egokiak sustatzen ditu, Elikadura Sistemak eraldatzeko.
Elikadura Sistemen gobernantza demokratizatzea
2024ko urtarrilean EBk "Nekazaritzaren Etorkizunari buruzko Elkarrizketa Estrategikoa" abiarazi zuen. Foro horrek EBko nekazaritza-ikuspegi partekatu bat emateko helburua du. Bertan elikadura kate osoko alderdi interesdun nagusiak biltzen dira, elikadura industriako presio-talde handiak, baita GKE batzuk ere. Botere-harremanei behar bezala heltzen ez bazaie, arriskuan jartzen da gobernantza demokratikoa. Bidezko elikadura trantsizioek bestelako gobernantza-prozesuak eskatzen dituzte, gardentasunerako, legitimitaterako eta partaidetzarako mekanismo argiekin.
Akademikoen talde horren arabera, EBk narratiba berri bat garatu behar du, oinarrizko bost gai horiek bilduko dituena. Eskuinerantz jo duen Europa honek, ea horretarako gaitasunik erakusten duen.
Udazkenean zentzumen guztiak erne dituztela joaten dira onddo biltzaileak mendira. "Hau jangarria ote da, edo toxikoa?", horra onddoen erreinuko ale bakoitzaren aurrean egiten duten galdera. Asmatu ez dutenek, kasurik larrienetan, ospitalean bukatuko dute eta orduan... [+]
Irailaren 9tik 12ra hamaika ekintza antolatu dituzte, herriko eragile, ekoizle eta merkatariekin elkarlanean. Gure lurra, gure jatekoa lelopean, herritarrak “bertako produktua zaintzera” bultzatu nahi dituzte, besteak beste. Ostiralean da hitzordu nagusia: azokak... [+]
Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira
Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.
109 elkartek adierazi berri dute, tartean Munduko Osasun Erakundeak edo Mugarik Gabeko Medikuek, Gazan gosete masiboa sufritzen ari direla, Israelgo Gobernuak hala erabakita. Bi milioi lagunen kontra gosea arma gisa erabiltzen ari dira, etekin politikoak lortu asmoz. 2025ean,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Zazpigarren urtez, Adunako (Gipuzkoa) Zabala sagardotegian egin dute Ja(ki)tea sarien banaketa, euskal gastronomia tradizionala oinarri duten jatetxeen artekoa. Besteren artean, Getariako Kosta Aroak irabazi du bertako ekoizle onenaren saria, Tafallako Tubalek plater... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Lau astetan 550 hildako eta 4.000 kolpatu egon dira GHF fundazioaren banaketetan. Jakiaz gain, tiroak ere banatzen dabiltzalako sionistak. 170 GKEk dute egitura horren desagerpena galdatzen. Baina Israelek beregain nahi du laguntzaren saila ere –finean, gosetearena... [+]
AEBek eta Israelek kudeaturiko erakundeak ez du Suitzako ordezkaririk ezta helbiderik bertan eta horregatik abiatu du egitura desegiteko bidea Suitzako Zaintza Agintaritza Federalak. Gazarako Israelek kontrolaturiko "laguntza" bideratzen dabil GHF fundazioa, soilik lau... [+]
Ostirala da, bero handia egin du gaur ere. Baserriko lanak bukatu ditugu, belarretan egin dugu. Nekatuta, izerditan, berotuta, baina pozik! Denon artean lortu dugu, denok bat ekinda lana hobeto egiten da.
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]