Mutil koskor bat
Bolivia izango da munduko herri bakarra mutil koskor bat duena presidente. Hala da Evo, mutiko bat oraindik, un muchacho, indigenentzat.
Eta alferrik du gainera gizon plantan ibiltzea, alferrik herria ongi gobernatzea, alferrik bizarrari bere bidea egiten uztea, Andeetako komunitate indigenetan mutil zaharra ez da sekula gizon izatera iristen. Ezta ehun urte baldin baditu ere. Ezta Errepublikako presidentea bada ere.
Komunitateetako izpirituak dio neska mutilak ezkontzerakoan bihurtzen direla pertsona. Eta ezkontzea aski ez, haurrak ekarri behar dira gero. Zenbat eta haur gehiago ekarri, orduan eta pertsonago, eta orduan eta errespetatuago auzoan. Autobus gidari batek esplikatu zidan hori, eta azaldu nion gure hizkuntzan haur bat ekartzeari erditzea esaten zaiola. Eta kuriosoa dela, erditzeak handitzen baitu pertsona. “Bizitza ez da matematika, hermano” atera zitzaidan ba al dakit nondik. “Nola izango da ba? –hark- Pentsa, bi pertsona behar dira bakar bat egiteko, eta hala ere gero eta gehiago omen gara munduan. Nork ulertzen du hori hermanito?”.
Hainbeste hermano ezta Arantzazun ere garairik onenetan. Senidez josia sentitu nintzen hogei egunean. Eta autobusean ezagutu nuen El Altoko neska txiki hura ere etxekoa balitz bezala hurbildu zitzaidan galdezka: “zuek zenbat anai arreba zarete?”. Hark hartu zuen desilusioa hiru ginela esan nionean. “Hiru nomas? Zein tristea ez? Gure komunitatean esaten da, anai-arrebak kontatzeko bi esku behar direnean, orduan hasten dela bat familia izaten”. Alegia, gurean, familia izatekotan, denok bikiak beharko genukeen. “Eta zuek, zenbat zarete?” alde egin zidan kuriositateak. “Gu hamaika. Ni hamargarrena naiz”. Hamaikagarrena lo zegoen, ondoan, hankak bistan, amaren altzoan. Baina lo ez zegoena, gizon txiki belarri xabal bat, gure elkarrizketari adi, aurreko aulkian. Konexioa ez zezan alferrik ordaindu, tentatu egin nuen: “Eta, zer hermano? Zuk ba al duzu familiarik etxean?” “Bai –erantzun zidan harro- justu-justu, baina badut, lehengo astean jaio zitzaigun bosgarrena.” “Baina ez al dira sei behar familia osatzeko?” harritu nintzaion. “Ez hermano, ez diozu ongi ulertu. Esan dizu seme alabak kontatzeko bi eskuren beharra duzunean, orduan hasten dela familia izaten”. Eta lehen bezalaxe gelditu nintzen ni. Baina ulertu nuen dena, gizon txiki hura, hurrengo geltokian, autobusetik jaitsi zenean. “Adios hermano” luzatu nion bostekoa. Laukoa eman zidan berak.
Zubiak eraiki Xiberoa eta Boliviaren artean. Badu jadanik 16 urte Boliviaren aldeko elkartea sortu zela Xiberoan. Azken urteetan, La Paz hiriko El Alto auzoko eskola bat, emazteen etxe baten sortzea, dendarien dinamikak edota tokiko irrati bat sustengatu dituzte.
Luis Arce Boliviako presidenteak armadaren "mugimendu irregularrak" salatu ditu. Komandante ohi bat La Paz hiriburuan dagoen Quemado jauregia hartzen saiatu da hainbat ibilgailurekin, baina inork ez dio babesik eman eta azkenean atxilotu egin dute.
Maiatzean Elena Quispe Tincuta (El Alto, La Paz, Bolivia, 1998) eta Cecilia Llusco Alaña (El Alto, La Paz, Bolivia, 1985) txolita eskalatzaileak Hego Euskal Herriko hiriburuetan izan ziren Cholitas dokumentala aurkezten Alboan, Entreculturas eta Oxfam GKEen ekimenez... [+]
Adriana Guzmán Arroyo herri-hezitzaile aymara eta Boliviako feminismo komunitario antipatriarkaleko erreferentearekin batu eta kolonialismoa, arrazismoa, estraktibismoa, nahitaezko heterosexualitatea, familia, komunitatea, Estatua eta pribilegioak izan ditugu mintzagai,... [+]
Berreskuratzeko gaitasuna galtzen ari da Amazonia, deforestazioak eta degradazioak larriki kaltetuta. Egungo egoeran, planetaren birika berdea deitu izan denaren zati handi batean karbono gehiago isurtzen da airera, xurgatzeko gai dena baino. Berehalako neurriak eskatu ditu... [+]
Asteburuan aurrekaria ezarri dute Bolivian estatu kolpea ematen saiatzen direnentzat, hamar urteko espetxe zigorra ezarriz Jeanine Añez senatari ohiaren, Williams Kaliman Indar Armatuetako komandante ohiaren eta Yuri Calderon Poliziako komandante ohiaren aurka.
Bolivian izan dira Garabide elkarteko hiru kide, plan estrategikoa prestatzeko lehen saioetan, eta euskararen biziberritzearen gakoak azaldu dizkiete ketxua komunitateko kideei.
Igandean eman du epaia Boliviako Regina Santa Cruz epaileak. Sei hilabetez prebentziozko espetxealdia bete beharko du presidente ohiak 2019ko estatu kolpean sedizio, terrorismo eta konspirazio delituak egotzita.
Astelehen arratsaldean Argentina eta Bolivia arteko muga oinez zeharkatu du, estatu kolpearen ondorioz herrialdetik ihes egin zuenetik lehenbiziko aldiz. Bolivian sartu aurretik ekitaldia egin dute Moralesek eta Argentinako presidente Alberto Fernándezek elkarrekin... [+]
Boliviako Estatu Plurinazionalean urriaren 18ko hauteskundeetan sektore herrikoiek egin zuten indar, antolaketa eta mobilizazio erakustaldiak eskuinaren balizko iruzurra eginezin bilakatu zuen. Izan ere, hori zen eskuinaren aukera bakarra: bigarren bueltara joatea MASen kontrako... [+]
Boliviako Unitel telebistak egindako kontaketa azkarraren arabera, Evo Moralesen MAS alderdiko Luis Arcek irabazi izango lituzke hauteskundeak, botoen %52,4rekin. Bigarren geratutako Carlos Mesak %31,5 aterako lituzke. Datu hauek ez dira ofizialak, baina urtebetez presidente... [+]
Animoak pil-pilean daude Bolivian, Evo Moralesen aurkako kolpetik urtebetera. Presidentetzarako hauteskundeak egingo dituzte igandean, urriak 18. Inkesten arabera, Moralesen MAS alderdiko Luis Arce Catacora hautagaia da faboritoa.